پیروزی «توخالی» عربستان در اوپک

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، اندیشکده «چاتم هاوس» انگلیس در تحلیلی نوشت: در نشست اوپک که در تاریخ 22 ژوئن در وین برگزار شد، عربستان سعودی، به رغم مخالفت ایران، عراق و سایر تولید کنندگان کوچک تر در داخل سازمان، توانست برای افزایش تولید نفت فشار آورد و البته تا حدی موفق هم شود. اما این پیروزی ممکن است «توخالی» باشد، زیرا بزرگ ترین چالش این پادشاهی عدم برقراری توازن میان تولید و قیمت داخلی است.

از یک سو، حفظ قیمت نفت در سطح پایین، امنیت سهم عربستان سعودی را در بازار تامین می کند، ایالات متحده را راضی نگاه می دارد و فشار بر ایران را افزایش می دهد. اما از سوی دیگر، به نفع عربستان است که درآمدهای بالقوه نفتی را در سطح بالایی قرار دهد تا ارزش پیشنهادی سهام شرکت آرامکو به عنوان بزرگترین شرکت نفتی عربستان را در مناقصه های عمومی افزایش داده و چشم اندازهای 2030 را تقویت کند.

متحدان، دشمنان و سهم بازار

عربستان سعودی در زمانی که خاورمیانه با تنش های سیاسی گسترده ای روبرو است، در حال اجرای اصلاحات داخلی حساسی است. این امر نمی تواند مانع آمریکا شود، به خصوص رئیس جمهوری که ظاهرا مانند پیشینیان خود در کاخ سفید رفتار نمی کند. دونالد ترامپ چند هفته قبل از نشست وین و زمانی که قیمت نفت بالاتر از 74 دلار در هر بشکه بود، اوپک را با انتشار چندین توییت هدف حمله قرار داد؛ زیرا او می داند چه چیزهایی آراء الکترال امریکا را تحت تاثیر قرار می دهد و به وضوح به قیمت ها در آستانه انتخابات میان دوره ای نوامبر چشم دارد.

اما این تنها رانندگان آمریکایی را در برنمی گیرد. عربستان سعودی هم همچون آمریکا از کاهش درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران نفع می برد.

ریاض مشتاق است به جهان بگوید که تحریم مجدد ایران عرضه انرژی در جهان را مختل نخواهد کرد و بر قیمت سوخت تاثیری نخواهد گذاشت، زیرا این کشور وارد خواهد شد و با افزایش تولید، کمبود نفت ایران را جبران خواهد کرد. 

به علاوه، این خطر وجود دارد که افزایش قیمت نفت در عربستان سعودی به از دست دادن سهم بازار از منابع انرژی پاک منجر شود.

تلاش جهانی برای کاهش گازهای گلخانه ای نه تنها به مقابله با تغییرات آب و هوایی بلکه به تلاش های دولت ها برای محافظت در برابر اختلالات عرضه و بهبود امنیت انرژی در مواجهه با منابع و قیمت های ناپایدار نفت بستگی دارد. قیمت های بالای نفتی می تواند به تلاش های جدی تر و متمرکزتر برای کاهش تولید گازهای گلخانه ای منتهی شود، که به طور بالقوه می تواند به جایگزین های غیر هیدروکربنی میدان بیشتری دهد و فضای کلی مالی صنعت نفت و گاز را تضعیف کند.

مناقصه فروش سهام آرامکو و چشم انداز 2030

فروش سهام آرامکو - که بسیار به موفقیت کلی چشم انداز 2030 و تغییر اوضاع اقتصادی عربستان سعودی ارتباط دارد - به عنوان بزرگترین مناقصه عمومی در جهان مطرح شده است و هدف این است که ارزش این شرکت به طور کلی در حدود 2 تریلیون دلار باشد.

اما سرمایه گذاران نگران عواملی مانند رقابت پذیری در پرداخت نهایی و عدم اعتماد سرمایه گذاران در این صنعت هستند؛ آن هم در شرایط کنونی و در زمانی که شرکت های نفتی به دنبال تجارت دیگری هستند و هسته این صنعت در حال آسیب دیدن است. آنها باید چشم انداز قیمت های پایدار نفت را ببینند تا اعتماد داشته باشند که حداقل در طی دهه آینده بازده ارزش گذاری سرمایه گذاری نفت برآورده خواهد شد.

شرکت های بین المللی در بخش های غیر نفتی نیز از سرمایه گذاری در عربستان سعودی فاصله می گیرند تا زمانی که شاهد اصلاحات پس از اجرای برنامه چشم انداز 2030 باشند و موانع مشارکت بخش خصوصی حذف شود.

بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، عربستان سعودی برای توازن بودجه خود، نیاز به قیمت نفتی بیش از 80 دلار در هر بشکه  (و در محدوده 85 تا 87 دلار برای سال جاری) دارد. به این ترتیب، از زمان کاهش قیمت نفت در نیمه دوم سال 2014، اقتصاد این کشور از رونق افتاده است.

استخراج نفت بیشتر و در اختیار گرفتن سهم بازار ایران ممکن است درآمد این کشور را افزایش دهد. اما این استراتژی بسیار خطرناک است.

عربستان سعودی در بودجه سال 2018 هدف درآمد خود را 209 میلیارد دلار تعیین کرده است. اما این امر بسیار بستگی به میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در این کشور دارد.

اگر اعتماد سرمایه گذار افزایش نیابد، پادشاهی مجبور خواهد شد که افزایش درآمدهای نفتی را صرف بهبود اقتصادی خود کند. این دقیقا همان چرخه بدی است که عربستان سعودی در تلاش است تا با پیاده سازی چشم انداز 2030 و تلاش هایش برای کاهش وابستگی به نفت مانع از آن شود.

به علاوه عربستان ممکن است خود را در شرایطی بیابد که مجبور شود مالیات های بیشتری وضع کند تا بتواند هزینه های لازم برای مخارج عمومی را تامین کند. اما اقدامات این چنینی قبلی به همراه کاهش یارانه ها، تلفات خودش را - به ویژه در بخش خصوصی - گرفته است.

عربستان ممکن است خود را برنده نشست اخیر اوپک بداند اما منافع داخلی و خارجی متعدد این کشور با افزایش تولید تامین نخواهد شد. بدون اتخاذ استراتژی هماهنگ در دراز مدت برای تامین این منافع، این پادشاهی در تامین کوچک ترین جاه طلبی هایش هم شکست خواهد خورد.