وزیر خارجه جدید آمریکا قرار است امروز در سخنرانی ای راهبرد این کشور در قبال ایران پس از خروج از برجام را تشریح کند. این دومین راهبرد اعلامی آمریکا در قبال ایران در دولت ترامپ خواهد بود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، شبکه سی ان ان در گزارشی بر روی وب سایت خود نوشت: «مایک پومپئو» وزیر خارجه آمریکا امروز دوشنبه «نقشه راه» دولت خود در قبال ایران را اعلام می کند. بر این اساس قرار است «پلن بی» (طرح دوم) دولت ترامپ برای مواجهه با ایران اعلام شود؛ طرحی که برخی منتقدان آن را «خیال خام» می دانند و برخی دیگر این سوال را مطرح می کنند که آیا واقعا دولت در زمینه اهداف خود در قبال ایران شفاف سازی می کند یا خیر.
مقامات دولت آمریکا مدعی اند که این طرح، ائتلاف جهانی ای را برای فشار بر ایران تشکیل خواهد داد تا این کشور را پای میز مذاکره در خصوص موضوعاتی جدای برنامه هسته ای بیاورد.
سخنرانی پومپئو که امروز دوشنبه ساعت 9 صبح به وقت محلی در بنیاد «هریتیج» انجام می شود، نخستین سخنرانی سیاست خارجی او به عنوان وزیر خارجه جدید آمریکا محسوب می شود. عنوان این سخنرانی «پس از توافق هسته ای؛ یک راهبرد تازه در قبال ایران» است.
روز جمعه «برایان هوک» مشاور ارشد سیاسی دولت آمریکا گفته بود وزیر خارجه آن کشور در این نخستین سخنرانی مربوط به سیاست خارجی خود، خواستار حمایت گسترده کشورها برای مقابله با «کلیت تهدیدهای ایران» می شود. او به خبرنگاران گفت: «ما نیاز به چارچوب جدیدی داریم که شامل مسائلی حول برنامه هسته ای این کشور - موشک ها، فن آوری موشکی، حمایت از برخی گروه ها، و نقش آن در سوریه و یمن است.»
اما بسیاری از مقامات سابق و دیپلمات ها و تحلیلگران خارجی به اینکه قرارداد دیگری منعقد شود و دولت واقعا خواستار دیپلماسی در قبال ایران باشد، شک دارند.
«رابرت اینهورن» مقام سابق وزارت خارجه آمریکا و کارشناس خلع سلاح در موسسه بروکینگز گفت: «دستیابی به توافق بهتر و بزرگ تر، خیالی خام است. هدف اصلی واقعا دستیابی به توافق بهتر نیست، بلکه فشار بر ایران برای تضعیف نظام این کشور است.»
اینهورن افزود: بر هیچ کس پوشیده نیست که هدف مخفی اعضای ویژه دولت ترامپ، تغییر نظام ایران است.»
«هدر ناوئرت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز در نشست خبری اخیر گفته بود آمریکا برای تشکیل «ائتلاف» جهانی علیه ایران «سخت تلاش خواهد کرد». به گفته ناوئرت، هدف از این ائتلاف «گرد آوردن شمار زیادی از کشورهای جهان» است.
مایک پومپئو اخیرا در یک گفت و گوی تلویزیونی، ابراز امیدواری کرده بود که آمریکا بتواند در روزها و هفته های پیش رو، با متحدان غربی خود به توافقی دست یابد که نه تنها جهان را از برنامه هسته ای ایران، بلکه از - به تعبیر او - «رفتارهای بد» تهران نیز مصون بدارد.
مقامات آمریکا می گویند کاخ سفید قصد دارد از طریق این نقشه راه، نفوذ ایران را در آمریکا کاهش دهد. اما برخی نزدیکان به دولت می گویند هدف نهایی طرح جدید به این بستگی دارد که چه کسی گفت و گوها را انجام دهد.
مقاماتی چون «جان بولتون» خوشحال خواهند شد اگر تشکیل چنین ائتلافی به تغییر نظام در ایران منتهی شود.
اما خود آنها هم می دانند که تشکیل چنین گروه فشاری به ائتلافی متحد نیاز دارد. روسیه و چین که از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام ابراز نارضایتی کرده اند، به طور خاص به آمریکا در این زمینه کمکی نخواهند کرد.
تصمیم ترامپ همچنین متحدان اروپاییِ آمریکا را نیز خشمگین کرده است؛ به خصوص با توجه به اینکه ترامپ تهدید کرده شرکت های اروپایی فعال در بازار ایران را نیز تحریم خواهد کرد.
«سوزان مالونی» معاون برنامه سیاست گذاری خارجی اندیشکده بروکینگز هم درباره اختلاف نظر با اروپایی ها به سی ان ان می گوید: «اروپایی ها به طرز غیرقابل توصیفی عصبانی و ناخرسند هستند.»
سخنرانی امروز پومپئو دو هفته پس از خروج ترامپ از برجام صورت می گیرد. رئیس جمهور آمریکا روز سه شنبه 8 مه (18 اردیبهشت) رسما اعلام کرد که این کشور از توافق هسته ای با ایران خارج می‌شود. دونالد ترامپ در عین حال از بازگشت تحریم های تعلیق شده علیه تهران خبر داده بود.
ترامپ چهار شرط را برای ماندن در برجام تعیین کرده بود که گستره وسیع تری از توافق صورت گرفته میان دولت «باراک اوباما»، تهران، و پنج قدرت جهانی را در بر می گرفت.
وزیر خارجه ایران تاکید کرده است که این کشور درباره برجام مذاکرهِ دوباره انجام نخواهد داد و درباره موضوعاتی مانند برنامه موشکی و اقدامات منطقه ای خود نیز با غرب وارد مذاکره نخواهد شد. ایران همچنین آمریکا را متهم کرده است که حتی در زمان تعلیق تحریم ها به صورت «مرتب» توافق وین را نقض کرده است.
هرچند خروج آمریکا از توافق هسته ای، به باور بسیاری از تحلیلگران، کار بازرگانی، مالی و داد و ستد میان ایران و دیگر کشورها را با موانع جدی روبرو می کند، اما دیگر طرف های توافق هسته ای، یعنی فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا، در برجام باقی مانده اند. این کشورها خواستار حفظ برجام توسط تهران شده اند و می گویند به دنبال راهکارهایی هستند تا اجرای آن همچنان شدنی باشد.
مقام های ایران و کشورهای طرف گفت و گو در توافق هسته ای به جز آمریکا، در حال حاضر در حال رایزنی و مذاکره هستند. «عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه ایران گفته است کشورهای اروپایی 60 روز فرصت دارند که تضمین های لازم را در خصوص تامین منافع ایران و جبران خسارات خروج آمریکا به ایران بدهند.
