لحن مقامات آمریکا و ترکیه روز به روز علیه یکدیگر تندتر می شود. ترکیه به آمریکا هشدار داده است که نیروهای خود را از منبج خارج کند اما آمریکا نپذیرفته است. آیا این تنش می‌تواند ابعادی فراتر از تهدیدهای لفظی به خود بگیرد؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، دویچه وله گزارش داد: ارتش ترکیه از سه جهت در بیش از 7 جبهه به طرف شهر «عفرین» در حرکت است و هر روز از پیروزی های جدید خود خبر می دهد.
«منبج» شهری است در شرق فرات که توسط «یگان های مدافع خلق» اداره می شود. ترکیه این گروه را متحد پ. ک. ک می‌داند. اما آمریکا در مبارزه علیه داعش از یگان های مدافع خلق حمایت کرده و در دوره پساداعش هم به این حمایت ها ادامه داده است.
نظامیان آمریکایی در کنار یگان های مدافع خلق در منبج مستقر هستند؛ شهری که حدود 100 کیلومتر از منطقه عفرین فاصله دارد و فعلا آرامش در آن حاکم است. البته برخی تحلیلگران تُرک این آرامش را «آرامش قبل از توفان» می دانند.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه علنا گفته است که هدف بعدی منبج خواهد بود. اردوغان دیروز در سخنانی در پارلمان گفته است: «اگر آمریکا می گوید که آنها 5 هزار کامیون و 2 هزار محموله هوایی از سلاح برای مقابله با داعش به منطقه می فرستد، ما آن را باور نداریم.» به گفته اردوغان، «این اقدامات بدان معنی است که شما [آمریکایی ها] برنامه هایی علیه ترکیه و ایران و شاید هم روسیه دارید.» رئیس جمهور ترکیه در سخنان خود بار دیگر از آمریکا خواست تا نیروهای خود را از شهر منبج در سوریه خارج کند. اردوغان پیشتر آمریکا را متهم کرده بود که در دوران ریاست جمهوری «باراک اوباما»، سر ترکیه را در منبج کلاه گذاشته است.
«مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه هم از آمریکایی ها خواسته است که بی درنگ منبج را ترک کنند. «بکر بوزداغ» معاون نخست وزیر و سخنگوی کابینه ترکیه، حتی سربازان آمریکایی را که یونیفرم یگان های مدافع خلق را می پوشند هم جزو هدف های ارتش ترکیه دانست.
اما پنتاگون هم هشدارهای ترکیه را بی پاسخ نگذاشت. ژنرال «جوزف ووتل» فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا در خاورمیانه به صراحت گفته است که آمریکا قصد ندارد نیروهای خود را از شهر منبج در شمال سوریه بیرون ببرد.
مقام های سیاسی آمریکا در کاخ سفید برخلاف اظهارات این ژنرال نظامی پیام دیگری به ترکیه داده اند. در این ارتباط دفتر ریاست جمهوری ترکیه اعلام کرده است که «هربرت ریموند مک مستر» مشاور امنیتی دونالد ترامپ در یک تماس تلفنی با سخنگوی اردوغان اعلام کرده است که آمریکا به کمک های تسلیحاتی خود به یگان های مدافع خلق سوریه خاتمه خواهد داد.
در تازه ترین واکنش «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا گفت: «در خصوص منبج با ترکیه مذاکره شده اما بیان جزئیات آن در میان افکار عمومی کار درستی نیست.» به گفته ماتیس، آمریکا و ترکیه به طور دائم و فعالانه درباره منبج رایزنی می کنند و این مذاکرات ادامه دارد.
روزنامه های ترکیه هر روز گزارش های متعددی را درباره اهمیت منبج منتشر می کنند. روزنامه «ینی شفق» در این ارتباط نوشته است که منبج آخرین منطقه ای بود که نیروهای عثمانی از آنجا خارج شدند. این روزنامه با انتشار برگه هایی تاریخی نوشته است: «منبج از قرن شانزدهم تحت نظارت عثمانی درآمده و بر اساس آرشیوهای عثمانی، اکثریت جمعیت آن را ترکمن ها تشکیل می‌داده اند. اکثر اسامی روستاها ترکی است و یک سوم روستاهای این شهر نیز جزء املاک خالصه «عبدالحمیدخان» سلطان عثمانی بوده است.»
«جان آجون» تحلیلگر ترک نیز در مقاله ای برای سایت تلویزیون تی آر تی نوشته است: «آمریکا روی گزینه اشتباهی سرمایه گذاری کرده است و همین موقعیت آمریکا را تضعیف خواهد کرد. سازمان های مختلف آمریکا سیاست های متفاوتی را در مورد سوریه پیش گرفته اند و حتی سازمان سیا یگان های مدافع خلق را جزء گروه های تروریستی شناخته است و همین مسئله نیز به ترکیه کمک می کند.»
به نوشته مطبوعات ترکیه عملیات «شاخه زیتون» در عفرین اهمیتی فراتر از جغرافیا و شهر برای ترکیه دارد و امری حیثیتی برای این کشور است. به خاطر همین ترکیه مصمم است تا آخر این عملیات را ادامه دهد. اما آیا ادامه این عملیات منجر به جنگ نخواهد شد؟
«محمد صالح خاتم» روزنامه نگار و تحلیلگر مسائل ترکیه از استانبول می گوید: «حتی اگر آمریکا از منبج خارج نشود، امکان این هست که عملیات پاکسازی منبج از یگان های مدافع خلق نه توسط نیروهای ترکیه بلکه به وسیله گروه موسوم به «نیروهای ارتش آزاد سوریه» انجام گیرد.»
به گفته این کارشناس، «برگ برنده ترکیه در منبج ساکنان محلی این شهر خواهد بود که کردها را نیرویی غیربومی می دانند.»
«مارکوس کایم» کارشناس شورای روابط خارجی آلمان در پاسخ به پرسشی درباره احتمال حمله ترکیه به منبج می گوید: «تنش بین ترکیه و آمریکا وجود دارد، اما پرسش این است که آیا این تنش می تواند به یک تنش نظامی تبدیل شود؟ من نمی‌توانم چنین تصوری بکنم، زیرا ترکیه تا به حال هر چه خواسته را به دست آورده است. دولت ترکیه موفق شده در درون کشور وحدت ایجاد کند. ترک ها از اهداف نظامی اردوغان پشتیبانی می کنند. در خارج از کشور هم دولت ترکیه موفق شده است که آمریکا را از کردها دور کند. دولت ترامپ که بین کردها و دولت ترکیه مانور می‌داد اکنون در موقعیتی قرار گرفته است که در انتخاب بین ترکیه و کردها به اعتقاد من، ترکیه را انتخاب کرده است. پیش بینی من این است که دولت ترامپ نه برای کردها بلکه برای دولت ترکیه تصمیم گیری خواهد کرد. بنابراین معنایی ندارد که ترکیه بخواهد در منبج علیه آمریکا اقدام نظامی بکند.»
این کارشناس آلمانی در ادامه می‌افزاید: «پنتاگون ممکن است بگوید که نیروهایش در منبج باقی خواهند ماند، ولی ارتش ترکیه نظر دیگری دارد. البته بدون موضوع منبج هم بین دو کشور مخصوصا بر سر استراداد «فتح الله گولن» (واعظ ترک مقیم آمریکا) به اندازه کافی تنش هست و من فکر نمی کنم که دولت ترکیه بخواهد این مناسبات را از آنچه هست وخیم تر کند.»
بنابراین ابزارهایی که آمریکا علیه ترکیه دارد بیشتر از ابزارهایی است که ترکیه علیه آمریکا دارد. ولی اگر آمریکا نخواهد از این ابزارهای بین المللی و منطقه ای استفاده کند، در عمل دست ترکیه را برای ورود به منبج باز می گذارد.
