دکترین جدید هسته ای آمریکا در دولت ترامپ تندترین دکترین در دولت های آمریکا به ویژه در قبال روسیه ارزیابی شده که به گفته منتقدان، خطر نهایی استفاده از تسلیحات هسته ای را افزایش می دهد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، شبکه تلویزیونی سی ان بی سی آمریکا گزارش داد: وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) روز جمعه نسخه نهایی سند «بررسی وضعیت هسته ای آمریکا» را که دکترین هسته ای رئیس جمهور این کشور را مشخص می کند، منتشر کرد.
پیش از این، روز پنجشنبه رسانه ها پیش نویسی از این سند را منتشر کرده بودند؛ که از همان زمان نیز انتقاداتی را در پی داشت.
این سند نشان می دهد استفاده از تسلیحات هسته ای در اولویت قرار دارد و پس از آن، توسعه تسلیحات و توانمندی های جدید هسته ای برای مقابله با رقبایی چون روسیه و چین حرف بعد را می زند.
دولت آمریکا در این سند جدید برای اولین بار آمادگی اش را برای تغییر در زرادخانه هسته ای خود اعلام کرده است.
شاید در این سند تا اندازه زیادی مسیر ترسیم شده در سند سال 2010 دولت «باراک اوباما» رئیس جمهور پیشین ادامه یافته باشد، اما تفاوت های آشکاری میان این سند با نسخه سال 2010 وجود دارد که داد منتقدان را در آورده است. در حالی که در دکترین هشت سال پیش بر کاهش زرادخانه های هسته ای آمریکا تاکید شده بود، دولت ترامپ ضرورت افزایش توانمندی های هسته ای را به منظور رقابت با روسیه مورد توجه قرار داده است.
«لیسبث گورنلاند» دانشمند ارشد و معاون مدیر برنامه امنیت جهانی در اتحادیه دانشمندان دلواپس می گوید: «این سند یک خروج جدی از سیاست کنونی و حتی سیاست های پیش از دوره اوباما محسوب می شود. ترامپ بسیار بی پروا و بی ملاحظه رفتار می کند به گونه ای که امنیت آمریکا را چه در حال حاضر و چه در طولانی مدت کاهش می دهد.»
او می افزاید که بزرگ ترین نگرانی اش در خصوص این سیاست جدید تاکید بر ادغام نیروهای هسته ای و متعارف برای تسهیل جنگ هسته ای است. این سیاست جدید خطوط میان نیروهای هسته ای و متعارف را مختل می کند و دیوار دفاعی را کاهش می دهد.
با آنکه سند 2018 حاوی بخش هایی جداگانه درباره کره شمالی، چین و ایران است، تمرکز اصلی آن به وضوح روی روسیه و ضرورت توازن قدرت با این کشور است.
سند جدید هم همانند نسخه پیش نویس آستانه پاسخ هسته ای آمریکا به «تهدیدهای امنیتی» را پایین آورده است.
دولت ترامپ مدعی است هدف از ارزیابی جدید این است که زرادخانه هسته ای آمریکا را برای روز مبادا آماده کند.
آن بخش از این راهبرد که تازه است، مطرح کردن نیاز به دو نوع سلاح هسته ای جدید است که به گفته مقام های نظامی آمریکا قرار است «توانایی های انعطاف پذیر بیشتری در اختیار آمریکا قرار دهد که بازدارندگی درخور ایجاد کند.»
این شامل تغییراتی در بعضی کلاهک های هسته ای پرتابی از زیردریایی هاست به این منظور که انفجارهای به نسبت کوچک تری ایجاد کنند و تخریب به نسبت کمتری به بار بیاورند. و همچنین بازگرداندن موشک های کروز هسته ای که از دریا پرتاب می شوند.
در حالی که روسای جمهور قبلی آمریکا استفاده از سلاح های هسته‌ای را تنها به زمان استفاده کشورهای رقیب از سلاح های کشتار جمعی محدود کردند، در سند جدید برای اولین بار خواسته شده به «حملات راهبردی غیرهسته ای» پاسخ هسته ای داده شود؛ به عبارت دیگر آمریکا ممکن است از این پس برای تهدیدهایی مانند حمله سایبری به مراکز فرماندهی هسته ای یا زیرساخت های شهری، اعم از شبکه برق یا سامانه کنترل ترافیک هوایی پاسخ با سلاح های هسته ای را در نظر بگیرد.
«میشلا دوج» تحلیل گر سیاسی در بخش سیاست سلاح هسته ای در مرکز دفاع ملی بنیاد هریتیج مستقر در شهر «واشنگتن» گفت: «مدنیزه کردن تسلیحات هسته ای آمریکا حدود 4.6 درصد از سقف بودجه کنونی وزارت دفاع هزینه در پی خواهد داشت.»
در گزارش کاخ سفید در مورد این سند آمده است: «در طول دهه گذشته، علیرغم تلاش آمریکا برای کاهش نقش و تعداد سلاح های هسته ای، دیگر کشورهای هسته ای، زرادخانه های خود را تقویت کردند، جایگاه سلاح های هسته‌ای را در راهبرد‌های امنیتی شان ارتقا دادند و در بعضی موارد، دست به توسعه قابلیت های هسته‌ای جدیدی زدند تا کشورهای دیگر را تهدید کنند. گزارش بازبینی وضعیت هسته ای آمریکا در سال 2018 به این چالش ها می پردازد. این گزارش مبین نقش های تسلیحات هسته ای در استراتژی امنیت ملی ماست. این استراتژی تنظیم شده و برای رسیدگی به طیف گسترده تهدیدهای قرن 21 انعطاف پذیر است. این گزارش باید متضمن مدرنیزه کردن مرکز فرماندهی، کنترل و ارتباطات هسته ای ما باشد که اینها اضلاعی سه گانه هستند. همچنین مدرنیزه کردن هواپیما‌های با قابلیت دوگانه و زیرساخت های هسته ما از دیگر محور‌های کاری در این گزارش است. این استراتژی بیشتر بر پایه توسعه توانمندی هاست تا اینکه بر استفاده از سلاح های هسته ای متمرکز باشد. موضع هسته‌ای ما باعث تقویت بازدارندگی حملات راهبردی علیه ملت ما، متحدان و شرکای ما می‌شود که ممکن است فاقد این شکل از سلاح های هسته ای باشند.»
در میان سلاح هایی که قرار است برای توسعه آنها سرمایه گذاری شود و بسیار با انتقاد مواجه شده، کلاهک های هسته ای است که می توانند در زیر آب مورد استفاده قرار گیرند. این کلاهک ها در مواجهه با روسیه بسیار کم هزینه تر هستند.
به طور کلی این دکترین بسیار بر روسیه و تهدیدات آن متمرکز شده است.
پنتاگون در این ارزیابی اش ابراز نگرانی کرده که شاید از دید روسیه، بمب های هسته ای آمریکا آن قدر عظیم و مخرب اند که امکان استفاده از آنها خیلی کمتر می شود؛ که این یعنی این بمب ها در این اندازه دیگر اثر بازدارنده ندارند. گزارش پنتاگون نتیجه گیری کرده است که ساختن بمب های هسته ای کوچک تر و کمتر مخرب می تواند این تصور کنونی را به هم بزند.
این بمب های هسته ای به اصطلاح کوچک، به بمب هایی گفته می شود که قدرت تخریب شان کمتر از 20 هزار تن تی ان‌تی است؛ هر چند همین بمب های کوچک هم بسیار مخرب اند. آن بمب هسته‌ای که آمریکا در پایان جنگ دوم جهانی روی «ناکازاکی» ژاپن انداخت، تقریبا همین اندازه قدرت انفجاری داشت و بیش از 70 هزار نفر را کشت.
در این سند نظامی آمریکا آمده است: چنین راهبردی «تضمین می کند روسیه درک می کند که هر گونه استفاده از سلاح های هسته ای، حتی اگر محدود باشد، غیر قابل قبول است.»
از این ارزیابی به نظر می رسد برداشت آمریکا این است که روسیه در حال حاضر روی ساختن بمب های هسته‌ای کوچک کار می کند.
مسکو از این دکترین بسیار به خشم آمده است. «آناتولی آنتونوف» سفیر روسیه در آمریکا اعلام کرد روسیه امیدوار است آمریکا هر چه سریع تر توضیحات لازم را در خصوص برخی از موارد مبهم در راهبرد جدید هسته ای این کشور ارائه کند.
سفیر روسیه در آمریکا با بیان این مطلب به خبرنگاران گفت: سند راهبرد هسته ای آمریکا باید به دقت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار بگیرد و ما امیدواریم در آینده بسیار نزدیک، نشست هایی میان کارشناسان روسی و آمریکایی در این خصوص برگزار شود و طرف آمریکایی درباره بسیاری از مسائلی که در این سند «مبهم و نامعلوم» باقیمانده است، توضیحات لازم را ارائه، و شفاف سازی کند.
وی افزود: کارشناسان روسی موفق شده اند تنها از بخش علنی این سند که در نخستین اظهارات «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا به آنها اشاره شد مطلع شوند، ولی حتی برای کسی مانند من که برای مدتی طولانی با مسائل مربوط به خلع سلاح و منع اشاعه تسلیحاتی سر و کار داشته است، این سخنان سوال برانگیز و مبهم بوده است.
آنتونوف تصریح کرد: «ابتدا تلاش می شود تا یک بار دیگر از روسیه تصویری منفی به نمایش در آید. از روسیه، چین، کره شمالی، و ایران از زمره اصلی ترین تهدیدات بر ضد آمریکا نام برده می شود. البته من در اینجا فقط به روسیه تمرکز می کنم. آنچه درباره روسیه در این سند گفته شده واقعا چه معنایی دارد؟ در این سند گفته شده روسیه ممکن است حمله هسته ای انجام دهد: مثلا اینکه روسیه به معاهدات بین المللی پایبند نیست و به مسائلی درباره تسلیحات هسته ای تاکتیکی اشاره کرده اند. من به ویژه از یکی از بند‌های سند راهبرد جدید هسته ای آمریکا شگفت زده شدم که در آن آمده است روسیه پیشنهاد‌های آمریکا را در زمینه کاهش بیشتر تسلیحات تهاجمی استراتژیک رد می کند.»
افزایش تقابل آمریکا با روسیه از سال های آخر دولت اوباما آغاز شد. دولت ترامپ می گوید در پی گسترش زرادخانه هسته ای آمریکا نیست ولی منتقدان درباره افزایش خطر جنگ هسته ای هشدار می دهند.
برخی کارشناسان و ناظران از دولت ترامپ انتقاد کرده اند که با این دکترین، توافق های منع اشاعه تسلیحات هسته ای را به چالش کشیده است.
گزارش ارزیابی هسته ای ارتش آمریکا همچنین نگرانی های کاخ سفید درباره کره شمالی، چین و در آخر ایران را هم برجسته کرده است.
درباره ایران، این گزارش پنتاگون با اشاره به توافق هسته ای گفته است: «بسیاری از محدودیت های کلیدی برجام علیه برنامه هسته ای ایران تا سال 2031 به پایان می رسند. این باعث می شود زمان تولید مواد هسته ای غنی شده تا سطح تسلیحاتی برای ایران، جهت تولید سلاح هسته ای کوتاه شود.»
این گزارش گفته است اگر ایران بعد از پایان محدودیت های برجام در پی سلاح هسته ای برود، فشار بر دیگر کشورهای منطقه برای دستیابی به تسلیحات هسته ای بیشتر می شود.
مقام های آمریکایی معتقدند راهبرد جدید، قدرت بازدارندگی آمریکا را واقعی تر می‌کند و به این ترتیب آستانه درگرفتن یک جنگ هسته ای را بالاتر می برد؛ یعنی احتمال چنین جنگی را کمتر می کند!
اما منتقدان، از جمله کارشناسانی که حامی کاهش قدرت هسته ای دولت های مختلف جهان هستند، می گویند این تغییرات مورد نظر پنتاگون، می تواند در عمل باعث شود مرز بین سامانه های تسلیحاتی هسته ای و دیگر جنگ افزارها کم رنگ تر شود و به این ترتیب خطر نهایی استفاده از تسلیحات هسته ای بالاتر برود.
آخرین گزارش مشابه قبلی که در آن ارتش آمریکا چشم انداز تهدیدهای هسته ای را ترسیم کرده بود، هشت سال پیش بود.
