طرح های خطرناک محمد بن سلمان همانگونه که در قطر، لبنان و یمن شکست خورده بود، در ایران هم شکست خورد و ناآرامی های این کشور پایان یافت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی نوشت: هفته گذشته ویدئویی در شبکه های اجتماعی عربستان دست به دست می چرخید که «محمد بن سلمان» ولیعهد این کشور را در حال تهدید به تهاجم علیه بزرگ ترین رقیب اش و کشاندن جنگ «به داخل ایران» نشان می داد.
این فیلم که مربوط به مصاحبه تلویزیونی 8 ماه پیش او بود، اما یک نکته جدیدی داشت: ناآرامی های اخیر در ایران. روشن است که حاکم حاکم سعودی چندین حرکت منطقه ای علیه ایران انجام داده است و هنوز هیچ یک به نتیجه نرسیده است.
اگر دشمنان بن سلمان از این اقدامات او احساس خطر نکنند، متحدانش نشانه هایی از خطر را احساس می کنند. دیپلمات ها از جهان عرب سنی به عنوان حوزه طبیعی نفوذ سعودی ها گرفته تا آمریکا و اروپا، خود را از تحرکات پادشاهی جدا کرده اند و یا به آنها اعتراض کرده اند.
این اقدامات، سال 2017 را سالی متفاوت برای بن سلمان رقم زده است. در داخل، او رقبای خود را کنار زد و قدرت بی سابقه ای را برای خود فراهم کرد. اما در یمن، قطر و لبنان به عنوان کشورهای منطقه ای که سعودی ها به دنبال رهبری و به چالش کشیدن ایران در آنها هستند، طرح های وی به شکست برخورده است.
«هانی صبرا» بنیانگذار رسمی شرکت مشاوره «الف» در شهر «نیویورک» گفت: «بن سلمان سیاست های داخلی و منطقه ای خود را به شیوه ای مشابه و با روش های جسورانه در نظر می گیرد. در داخل کشور، این سیاست گذاری او جواب داده است. او بسیاری از بستگان بانفوذ خود را سرکوب کرده است اما در خارج از کشور، این رویکرد خطرات بسیاری ایجاد کرده است.
دشمنان به ظاهر ضعیف
تبعات و ویرانی های جنگ یمن به داخل عربستان کشیده شده است. حوثی ها از ماه نوامبر دو موشک به «ریاض» پایتخت عربستان شلیک کرده اند. این حملات حوثی ها نشان می دهد که سه سال بمباران یمن توسط سعودی ها، آنها را تضعیف نکرده است.
عربستان سعودی جلب همراهی متحدانش به این جنگ را کار آسانی نیافته است. مثلا مصر که به شدت وابسته به پول نقد عربستان سعودی است، اشتیاق کمی برای اعزام سربازانش به یمن و یا برای برنامه گسترده تر بن سلمان برای رویارویی با ایران نشان داده است.
در لبنان مداخله بن سلمان سیاسی بود، نه نظامی. استعفای غیر منتظره «سعد الحریری» نخست وزیر لبنان در دیدار از ریاض در ماه نوامبر به عنوان تلاش عربستان سعودی برای تضعیف حزب الله به عنوان متحدان لبنانی ایران در نظر گرفته شد. حریری، که قبلا با حزب الله تحت ائتلافی در حال مدیریت اوضاع بود، اکنون این گروه را تهدید می خواند.
اما این تلاش بن سلمان هم به عقب رانده شده است. حریری به کار خود بازگشت و حتی سنی های لبنانی هم از تاکتیک سعودی ها انتقاد کردند. اروپا و آمریکا هم به عنوان متحدان عربستان خوشحال نبودند. «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه به طور مستقیم به نفع حریری وارد عمل شد. «رکس تیلرسون» وزیر خارجه در یک اتهام غیر معمول گفت که عربستان سعودی باید به عواقب اقدامات خود فکر کند.
اشاره تیلرسون به یمن، لبنان و - در نهایت قطر بود که از ماه ژوئن به هدفی برای تحریم های اقتصادی به رهبری عربستان سعودی تبدیل شده است. هدف از تحریم قطر، مجازات این کشور به دلیل داشتن روابط صمیمانه با ایران بود.
این در حالی است که روابط ایران و قطر تحت تحریم ها عمیق تر شده است؛ در همین حال کویت و عمان، به عنوان اعضای کلوپ پادشاهی های خلیج فارس، در مورد سبک رهبری عربستان سعودی ابراز نگرانی کرده اند. ترکیه، به عنوان یک کشور قدرتمند سنی که زمانی نزدیک به سعودی ها بود، هم طرف قطر را گرفت و از این اختلاف به عنوان فرصتی برای تقویت روابط نظامی و تجاری به قطر بهره برد.
ائتلاف علیه ایران، انزوای آمریکا
بن سلمان بر اساس رویکرد مشترک رویارویی با ایران، ائتلافی با «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا شکل داده است.
«جیمز دورسی» کارشناس مسائل خاورمیانه در دانشگاه فنی «نانیانگ» سنگاپور می گوید با این حال، رهبر عربستان به نظر می رسد ناآرامی های ایران را در تلاشی برای تضعیف دولت این کشور دست بالا گرفته بود.
دورسی گفت: «ایران بدون شک می خواهد از رویارویی مستقیم اجتناب کند اما قطعا توانایی مقابله به مثل با عرستان را از طریق متحدانش در لبنان و عراق و بحرین و حتی شیعیان در داخل عربستان سعودی داراست.»
او گفت که «همچنین بازخورد اقدام عربستان سعودی وابسته به آمریکا است. تلاش برای محدود کردن ایران، «یک استراتژی بسیار خطرناک» با توجه به این موضوع است که ترامپ دارای پشتیبانی بین المللی کمی است. پس از شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، و با توجه به اقدامات او برای خروج از برجام به رغم اجماع نظرهای بین المللی، آمریکا منزوی شده است.
دسته چک دیپلماسی
داخل عربستان، شاهزاده محمد در پیشبرد دستور کار خود پیشرفت بیشتری داشته است. او استدلال می کند که برای پایان دادن به دهه ها وابستگی به نفت، بازسازی اقتصادی شدیدی مورد نیاز است.
او همچنین برای تثبیت موقعیت خود به عنوان وارث بی چون و چرای تاج و تخت پادشاه سلمان، کارزاری را به نام مبارزه با فساد راه اندازی کرده و ده ها تن از تجار و نخبگان را بازداشت کرده است. او برخی از قوانین سختگیرانه مذهبی پادشاهی را ملایم تر کرده و طرح هایی را برای فروش دارایی های دولتی، تقویت صنعت خصوصی و پاکسازی هزینه های عمومی مشخص کرده است.
انگیزه های مشابه ممکن است سیاست خارجی جدیدی را پایه ریزی کند. به گفته «علی شیعبی» مدیر اجرایی بنیاد عربی در واشنگتن، که نزدیک به دولت عربستان سعودی است، شاهزاده محمد، یک سنت دیپلماسی چک بازی را برداشته است.
او در ایمیلی گفت: «در مواجهه با تهدیدات فزاینده، پادشاه و ولیعهد به این نتیجه رسیده اند که عربستان دیگر نمی تواند به سیاست های منسوخ اتکا کند.»
بازی خطرناک
اما قدرتی که بن سلمان برای خود در داخل دست و پا کرده، از مرزهای این کشور فراتر نرفته است. به گفته صبرا، او ممکن است به رویکردهای متفاوت در سیاست خارجی حساس نباشد.
او گفت: «ولیعهد کاملا از جزئیات شرایط داخلی در دیگر کشورهای منطقه آگاه نیست و یا شاید هم به آن توجه نمی کند. این مسئله اغلب ریشه مشکلات است.»
نیروهای عرب از گذشته به سختی مسیر موفقیت های داخلی را طی می کردند. و تلاش هایشان برای کسب قدرت و مقابله با دشمنان به آنها اجازه نمی داد خاورمیانه را آن گونه که می خواهند شکل دهند.
«جمال عبدالناصر» رئیس جمهور سابق مصر قادر به پیروزی در جنگ در یمن نبود و پس از آن در جنگ سال 1967 شکست خورد. صدام حسین چندین دهه حکومت عراق را بر عهده داشت؛ فعالیت هایش در خارج از کشور، از جمله حمله سال 1980 به ایران و حمله به کویت در سال 1990، با شکست خونینی پایان یافت.
طبق گفته «پل پیلار» افسر سابق سیا که اکنون استاد دانشگاه «جورج تاون» است، شاهزاده محمد که 32 ساله است، ممکن است تلاش کند خود را از رهبران قبلی سعودی و از پدر 81 ساله خود متمایز کند. این تلاش ها با خطراتی همراه است. هر چه خطرات بیشتر باشد، فرصت ها برای شکست بیشتر خواه شد.»
