تصمیم ترامپ در مورد برجام در روز جمعه چه خواهد بود؟

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، شبکه تلویزیونی سی بی اس آمریکا گزارش داد: دولت آمریکا احتمالا روز جمعه تصمیم خود در مورد ادامه تعلیق یا اعمال مجدد تحریم های مرتبط با برجام را اعلام خواهد کرد. طبق مصوبه‌ ای که کنگره در زمان دولت «باراک اوباما» تصویب کرد، در صورت عدم تایید پایبندی ایران به برجام توسط رئیس جمهور، کنگره 60 روز مهلت دارد در مورد اعمال مجدد تحریم‌ های ایران تصمیم بگیرد. با سر رسیدن این مهلت و عدم تصمیم‌ گیری کنگره در این زمینه، رئیس جمهور باید در مهلت تعیین شده (15 ژانویه) اقدام کند. طبق قانون، مجوز لغو تحریم‌ های آمریکا علیه ایران باید هر 120 روز تمدید شود.

انتظار می رود رئیس جمهور ترامپ در روز جمعه از تمدید تعلیق تحریم های اقتصادی و انرژی ایران به موجب برجام خودداری کند. با این حال، در اواخر روز سه شنبه، یک مقام کاخ سفید اعلام کرد که ممکن است این تصمیم تا اوایل هفته آینده به تعویق بیافتد. تعطیلات آخر هفته ممکن است به کاخ سفید زمان بیشتری برای اطلاع رسانی در کنگره ارائه دهد.

«استیو گلدستین» سخنگوی وزارت خارجه گفت: ما انتظار تصمیمی در روز جمعه را داریم. و در این مورد بحث هایی در جریان بوده است.

تصمیم به عدم تمدید تعلیق تحریم های ایران  ممکن است با قرار دادن آمریکا در موضع تخلف از شرایط برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، ضربه مرگباری به توافق هسته ای ایران وارد آورد.

روزنامه گاردین یک روز پیش گزارش داد که تصور می شود دولت ترامپ تعلیق تحریم های مرتبط با تلویزیون ایران (صدا و سیما) را تمدید نکند و آنها را دوباره فعال کند. یک منبع آگاه در واشنگتن به این روزنامه گفت که ترامپ پذیرفته تحریم های بانک مرکزی را دوباره اعمال نکند تا باعث دردسر مردم عادی ایران نشود اما قصد تحریم تلویزیون ایران را دارد. این منبع به گاردین گفت: «این یک عمل نمادین است.»

یکی از دستیاران در کنگره که از مذاکرات کاخ سفید در مورد برجام اطلاع دارد، گفت: «اگر ترامپ تحریم ها را تعلیق نکند، این به معنای پایان برجام همزمان با پایان نقش آمریکا در این توافق خواهد بود.»

ایران تهدید کرده است که اگر آمریکا به تعهدات خود پایبند نماند، دیگر  به آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه بازرسی از سایت های هسته ای خود را نخواهد داد. این بدان معنی است که جهان دیگر قادر به نظارت و تایید رسمی توقف برنامه هسته ای ایران نخواهد بود.

ناآرامی های اخیر در ایران، توجه ترامپ را به خود جلب کرده و سطح جدیدی از عدم اطمینان را در این روند به او تزریق کرده است. تیم امنیت ملی رئیس جمهور از ناآرامی ها حمایت کرده و اکنون با چالش متقاعد کردن ترامپ در مورد تبعات اعطای مجوز برای ادامه فروش نفت و انجام معاملات مالی ایران مواجه شده است.

«رکس تیلرسون» وزیر خارجه، «جیم ماتیس» وزیر دفاع، «جان کلی» رئیس کارکنان کاخ سفید و «هربرت مک مستر» مشاور امنیت ملی فردا پنجشنبه با رئیس جمهور دیدار خواهند کرد تا در مورد تصمیم نهایی گفت و گو کنند.

انتظار می رود که آنها به ترامپ توصیه کنند در توافق هسته ای بماند. «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه چند روز پیش در تماس تلفنی با ترامپ از او خواست از توافق تخلف نکند و آن را به خطر نیاندازد.

روز سه شنبه «سارا هاکبی ساندرز» سخنگوی کاخ سفید گفت که تصمیم نهایی هنوز گرفته نشده است. سه تن از مقامات دیگر دولت ترامپ به سی بی اس نیوز گفتند عواملی وجود دارد ک بر تصمیم نهایی تاثیر می گذارد و هشدار دادند که کاملا مطمئن نیستند که رئیس جمهور از مشاوره تیم امنیتی ملی خود برای ادامه تعهد به این توافق نامه پیروی کند. بر اساس این این توافق، ایالات متحده موافقت کرد تا تحریم های ایران را لغو کند تا زمانی که ایران برنامه هسته ای خود را محدود نگه دارد.

ترامپ می تواند در هر زمانی آمریکا را از این توافق خارج کند. در اواخر ماه اکتبر، وی به توصیه تیم امنیت ملی توجهی نکرد و در عوض پرونده را به کنگره ارجاع داد و اعلام کرد دیگر احساس نمی کند این توافق به نفع امنیت ملی آمریکا باشد. شرکای آمریکایی در این توافق از جمله روسیه، چین، آلمان، فرانسه، انگلیس و اتحادیه اروپا تلاش کرده اند آمریکا از برجام خارج نشود. با این حال ترامپ هشدار داده است هنوز هم این احتمال وجود دارد.

ترامپ گفت: «در صورتی که ما قادر به دستیابی به یک راه حل، با همکاری با کنگره و متحدانمان باشیم، این توافقنامه متوقف خواهد شد.»

این بار، تصمیم رئیس جمهور تحت تاثیر این موضوع قرار می گیرد که آیا لایحه پیشنهادی نوشته شده توسط «باب کورکر» سناتور ایالت «تنسی» و «بن کاردین» سناتور ایالت «مریلند» در مورد ساماندهی کردن برجام رضایت او را جلب خواهد کرد یا خیر. او به کنگره دستور داده بود که این قانون را در ماه اکتبر تصویب کند. 

قانون کورکر و کاتن اگر تصویب شود می تواند قانون بازنگری توافق هسته ای ایران را که کورکر در سال 2015 از آن حمایت کرده بود، اصلاح کند. این قانون می توانست به روشی موثر مقرراتی را ایجاد کند که تا ابد توافق ایران را زیر نظر قوانین آمریکا قرار دهد.

یک خبرنگار کنگره در رابطه با این روند به سی بی اس گفت: «این بحران ها ساختگی هستند و این مهلت ها بی دلیل ایجاد شده است. هدف واقعی این است که هر چند هفته یک بار یک شیء درخشان را برای تایید جلوی رئیس جمهور قرار ندهیم.»

مسئولان درگیر در این فرایند گفتند هدف آنها در حال حاضر داشتن توجیه قوی برای یک لایحه پیشنهادی است که توانایی لازم را به هربرت مک مستر بدهد تا از کنگره بخواهد زمان بیشتری برای نهایی کردن قانون داشته باشد.

این دو سناتور در روز پنج شنبه در مورد پیش نویس قانون با مک مستر گفت و گو کردند و به نظر می رسد همچنان پیشرفت داشته باشند. این قانون کامل نشده است، اما رکس تیلرسون وزیر خارجه، روز جمعه به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت خوشبین است.

او به آسوشیتدپرس گفت: «من نمی خواهم بگویم که ما در مورد هر چیزی به خط پایان رسیده ایم.»

حداقل، تعدادی از دستیاران کنگره و مقامات دولت اظهار داشته اند که انتظار می رود رئیس جمهور اعلام کند که برجام در راستای امنیت ملی ایالات متحده نیست، همان کاری که در ماه اکتبر گذشته انجام داد. این اعلامیه با وجود شواهد گزارش شده مبنی بر اینکه ایران هیچ تخلفی نداشته، صادر شده است.

اروپایی ها می خواهند این توافق را نجات دهند. وقتی «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ماه دسامبر با تیلرسون دیدار کرد، این پیام را بلند و واضح اعلام کرد. موگرینی در کنفرانس خبری پس از ملاقات با تیلرسون که پیش از نشست وزیران امور خارجه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در «بروکسل» بلژیک برگزار شد، گفت: در دیدار با تیلرسون دیدگاه اتحادیه اروپا را مورد تاکید قرار دادم مبنی بر اینکه تداوم اجرای برجام، اولویت راهبردی برای امنیت اروپا و همچنین امنیت منطقه و جهان است. موگرینی افزود: همچنین در این خصوص بحث کردیم که موضوعات دیگری هم وجود دارد که باید با یکدیگر به آنها بپردازیم، اما در چهارچوب توافق هسته ای نیستند و ما مایلیم که در خارج از برجام به آنها بپردازیم. اتحادیه اروپا مایل است که بر اساس تداوم اجرای برجام توسط آمریکا، با این کشور در خصوص سایر مسائل به طور نزدیک همکاری کند. 

وی گفت: برجام صرفا درباره مسائل هسته ای است و سابقه آن به حدود 14 سال قبل باز می گردد و اکنون از میان برداشتن توافقی که در خصوص موضوع هسته ای، نتیجه بخش بوده، چنانکه آژانس بین المللی انرژی اتمی 9 بار تایید کرده است، ما را در موقعیت بهتری برای بحث کردن در خصوص سایر مسائل قرار نمی دهد. 

عصر سه شنبه کنگره آمریکا قطعنامه ای را در حمایت از ناآرامی های اخیر در ایران تصویب کرد و خواهان آن شد که کاخ سفید  ایران را هدف تحریم‌ های مشخصی قرار دهد.

این قطعنامه مداخله جویانه با 415 رای موافق در برابر دو رای مخالف به تصویب رسید. پیش‌ تر، چهار سناتور آمریکایی نیز در حمایت از ناآرامی های ایران پیش نویس قطعنامه‌ ای را تهیه کرده بودند. 

فرض بر این است که اگر آمریکا از برجام خارج شود، این توافق به لحاظ فنی می تواند پابرجا بماند. اما تبعات اقتصادی این خروج به این توافقنامه بین المللی آسیب خواهد زد و ایران را به خروج از آن تحریک خواهد کرد.