عربستان در اغلب سیاست های منطقه ای خود در پنج سال گذشته ناکام بوده است. اکنون این سوالات مطرح می شود که مهم ترین سیاست ها و برنامه های اعلام شده منطقه ای رهبران سعودی در سال های اخیر کدامند و این کشور پادشاهی که داعیه رهبری کشورهای عربی را دارد تا چه حد در پیشبرد این برنامه ها و رسیدن به اهدافش موفق بوده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، دویچه وله در گزارشی نوشت: تحقیق آزادانه در عربستان ناممکن است و روزنامه نگاران خارجی در بهترین حالت تنها با همراهی ماموران دولتی می توانند در این کشور تردد کنند. به رغم این، به سادگی می توان گزارش سیاست های پنج سال گذشته عربستان را ارائه کرد.
برای این کار کافی است هدف ها و سیاست های منطقه ای عربستان در سال های اخیر را مرور کرد و آنها را با واقعیت های موجود سنجید و دید که نتیجه، فاجعه بار است.
ناکامی در سوریه و یمن
در جنگ داخلی سوریه، به عنوان یک رویداد سرنوشت ساز خاورمیانه معاصر، هدف رهبران عربستان براندازی نظام «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه و جایگزینی آن با حکومتی تحت تاثیر سنی ها بود. عربستان با تمام حمایت های سیاسی، مالی و نظامی از برخی گروه های مخالف حکومت سوریه نه تنها به اهداف خود دست نیافت، که امروز بیش از گذشته از آن دور شده است.
عربستان در یمن، همسایه به شدت فقیر جنوبی، قصد دارد با کمک نیروی هوایی خود، شیعیان را با بمباران از سر راه بردارد و مسیر را برای به قدرت رسیدن مجدد «عبد ربه منصور هادی»، هم پیمان ریاض هموار کند. این خواسته هم تاکنون به نتیجه ای نرسیده است.
ابتدای ماه دسامبر سال جاری به نظر می رسید مداخله های عربستان در یمن با یک موفقیت روبرو شده و «علی عبدالله صالح» رئیس جمهور سابق یمن، به ائتلاف با حوثی ها پشت کرد و با عشایر و قبیله های حامی خود به ریاض و متحدانش پیوست. 24 ساعت بیشتر طول نکشید که این چرخش به بهای جان صالح تمام شد و حوثی با کشتن صالح، ضعف ریاض را بر همگان آشکار کردند.
فشار بی حاصل بر قطر
در تابستان سال گذشته آل سعود دست در دست امارات متحده عربی، بحرین و مصر و با پشتیبانی آمریکا علیه قطر وارد عمل شدند. ائتلاف به رهبری عربستان تحریم های شدیدی علیه قطر اعمال کردند و خواستار قطع رابطه دوحه با تهران و بستن شبکه خبری الجزیره شدند. این تلاش ثمری به بار نیاورد؛ قطر به زانو درنیامد و الجزیره همچنان فعال است.
سعد حریری و ناکامی شرم آور
یکی از ناکامی های «به شدت شرم آور» سیاست های منطقه ای عربستان در ماجرای «سعد حریری» نخست وزیر لبنان رخ داد که از نظر ریاض در برابر ایران و حزب الله از قاطعیت کافی برخوردار نیست و سستی نشان می دهد.
قدرت پادشاهی عربستان ابتدا تا آنجا کفایت کرد که حریری را مجبور به اعلام کناره گیری در برابر دوربین تلویزیون کند. اما ریاض خیلی زود عقب کشید؛ سعد حریری به لبنان بازگشت و استعفای خود را پس گرفت.
آیا می توان تلاش عربستان برای سرپا نگه داشتن حکومت «عبدالفتاح سیسی» در مصر با صرف میلیاردها دلار را به عنوان نقطه ای روشن در کارنامه سیاست های منطقه ای ریاض تلقی کرد؟ آیا در اینجا هنوز شیوه قدیمی «دیپلماسی کیسه پول» عمل می کند؟ در این باره می توان نظرهای متفاوتی داشت، اما زنجیره های ناکامی های سیاست های منطقه ای عربستان قابل چشم پوشی نیست.
عبارت «رقابت میان ایران و عربستان به عنوان قدرت های منطقه ای» در رسانه ها بسیار رواج یافته و تقریبا تمام مفسران و تحلیل گران مسائل سیاست خارجی در مورد آن حرف می زنند و می نویسند. در این عبارت اغلب ابهامی نهفته است: در مفهوم «رقابت» بوی برابری به مشام می رسد که در دنیای واقعی سیاست نمی توان از آن حرف زد. این در حالی است در کارزار نظامی و دیپلماسی خاورمیانه ایران برتر از عربستان به نظر می رسد.
عربستان می کوشد در همراهی با سیاست های ضد ایرانی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و نزدیکی با اسرائیل برای بیرون آمدن از مخمصه های خود راهی بیابد، اما برای این کار مجبور به پرداخت هزینه های هنگفتی می شوند. این کشور خوش بینی هایی که درباره برنامه های اصلاحی «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان برای آینده این کشور ابراز می شود را نیز چندان موجه نمی داند.
