کشورهای اروپایی که متوجه شده اند قادر به متقاعد کردن رئیس جمهور آمریکا در مورد عدم تایید برجام نیستند و در عین حال سناتورهای آمریکایی تمایل اندکی به بر هم زدن توافق هسته ای دارند؛ اکنون تمرکز خود را از کاخ سفید بر کنگره تغییر داده اند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: کشورهای اروپایی که ظاهرا از متقاعد کردن «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا برای تایید توافق هسته ای ایران ناامید شده اند، اکنون به عنوان آخرین فرصت برای حفظ این توافقنامه به کنگره این کشو می نگرند.
ترامپ که این معامله را «فاجعه آمیز» و «بدترین معامله تا به امروز در آمریکا» توصیف کرده است، تا اواسط اکتبر باید تأیید کند که آیا ایران به توافق هسته ای پایبند بوده یا خیر - اقدامی که او دوبار پیش از این با اکراه انجام داده است.
گزارش هایی از واشنگتن به گوش می رسد که نشان می دهد ترامپ به توصیه های تیم امنیت ملی خود بی توجهی خواهد کرد و پایبندی ایران به توافق هسته ای قدرت های جهانی با آن کشور را تایید نخواهد کرد و آن را برای اعمال تحریم های جدید به کنگره ارجاع خواهد داد، اما در عین حال در خفا کنگره را تشویق خواهد کرد تا تحریم هایی را که تحت برجام لغو شده بود، مجددا علیه ایران اعمال نکند.
دیپلمات های اروپایی می گویند که کشورهای اروپایی که توافقنامه هسته ای را امضا کردند، امیدوارند با ارائه استدلال های مشابهی که در متقاعد کردن رئیس جمهور ناکام مانده است، قانونگذاران آمریکایی را برای حفظ توافقی که در جهت تامین ثبات منطقه ای ضروری است، متقاعد کنند. آنها تاکید دارند که بحران هسته ای کره شمالی به اندازه کافی دشوار است؛ بدون اینکه ضرورت داشته باشد بحران جدیدی را بر سر ایران آغاز کرد که تنها به نفع روسیه است و به اعتبار آمریکا آسیب می رساند.
دیپلمات های ارشد اروپایی می گویند که ایران به نوبه خود به طور کامل به این توافق پایبند بوده است اما آنها خاطرنشان می کنند که برخی در دولت ترامپ در حال استفاده از پیش نویس توافقنامه هستند تا با آن، استدلال کنند که تهران روح برجام را نقض کرده است. آنها همچنین به برنامه موشکی تهران و حمایت نظامی از سوریه وحزب الله لبنان اشاره می کنند.
اما اروپایی ها معتقدند که هیچ یک از این مسائل در توافقنامه ای که به طور خاص به برنامه هسته ای ایران محدود می شود، تحت پوشش قرار نمی گیرد و تحریم های جداگانه ای آنها را در برگرفته است.
ترامپ نمی تواند با یک امضا توافق هسته ای را لغو کند. بلکه اگر او از تایید پایبندی ایران امتناع کند، کنگره 60 روز برای تصمیم گیری درباره اعمال مجدد تحریم ها فرصت دارد. حتی اگر این اتفاق بیافتد، روند حل اختلافات در این قرارداد یک ماه زمان می برد؛ پیش از آنکه مشخص شود که آمریکا دیگر طرف اصلی توافق که از سوی دیگر متحدان اصلی، شورای امنیت سازمان ملل متحد و ایران پذیرفته شود نیست.
به طور سنتی، مخالفت با ایران در کنگره و حتی در بین بسیاری از دموکرات ها، عمیق است. اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد که کنگره اشتیاق کمی به بازگرداندن تحریم ها دارد و تحلیل گران گفته اند که اگر ترامپ بی سر و صدا از جمهوری خواهانی مانند سناتور «تام کاتن» از ایالت «آرکانزاس» درخواست کند تحریم ها را مجددا اعمال نکنند، احتمالا آنها این کار را خواهند کرد.
«جیم ماتیس» وزیر دفاع آمریکا سه شنبه گذشته به طور رسمی به دفاع از برجام پرداخت. جیمز ماتیس گفت که از ماندن آمریکا در برجام حمایت می کند مشروط به اینکه واشنگتن به این نتیجه برسد که ایران به توافق اتمی پایبند بوده و اینکه در راستای منافع آمریکاست. وی که در یک نشست پرسش و پاسخ سنا حضور یافته بود، اظهار داشت: «نکته ای که می خواهم روی آن انگشت بگذارم این است که اگر ما بتوانیم به این نتیجه برسیم که این (توافق) منافع ما را بهتر تامین می کند، پس واضح است که باید در آن باقی بمانیم». وزیر دفاع آمریکا افزود: «در همین زمینه معتقدم، در غیاب شواهدی خلاف این، رئیس جمهور باید ماندن در این توافق را مدنظر قرار دهد.»
«رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا هم از این توافق نامه حمایت کرد؛ هر چند اختلافات او با رئیس جمهور ترامپ اخیرا علنی شده است. روز چهارشنبه هفته گذشته تیلرسون گفت به عنوان وزیر خارجه آمریکا توصیه هایی درباره ایران به ترامپ ارائه خواهد کرد. وی در یک نشست خبری غیرمنتظره و کوتاه درباره توافق هسته ای ایران در پاسخ به خبرنگاران گفت: «ما توصیه ای برای رئیس جمهور خواهیم داشت. چند گزینه را در مورد این که چطور در جهت پیشبرد سیاست مهم آمریکا در برابر ایران حرکت کنیم، به او ارائه خواهیم کرد.»
با این حال گزارشات در واشنگتن نشان می دهد که تیلرسون و دیگر نزدیکان رئیس جمهوردر حال کار بر روی طرحی هستند که در سایه آن، ترامپ پایبندی ایران را رد می کند اما کنگره تحریم ها را مجددا اعمال نخواهد کرد. پس از آن، کنگره قانون کنونی را که بر آن اساس ترامپ هر 90 روز باید پایبندی ایران را تایید کند، لغو می کند.
در عوض، دولت با کنگره و اروپاییان همکاری خواهد کرد تا تحریم های دیگری را علیه ایران بر سر سایر فعالیت های این کشور اعم از توسعه برنامه موشکی اعمال کند.
تیلرسون این ایده را ماه گذشته برای همتایان اروپایی خود در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کرد؛ دیداری که در آن چین، روسیه و اروپایی ها بار دیگر حمایت خود را از برجام اعلام کردند.
سخنرانی مهم پنجشنبه
پیشتر برخی رسانه های آمریکایی به نقل از منابع خود خبر دادند رئیس جمهور آمریکا قصد دارد روز پنجشنبه 12 اکتبر (20 مهرماه) سیاست خود را در قبال پایبندی یا عدم پایبندی ایران به توافق هسته ای را اعلام کند. هنوز هیچ مقام کاخ سفید این تاریخ را تایید نکرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشته بود مقام های آمریکایی می گویند ترامپ هفته آینده در یک سخنرانی تصمیم خود را درباره باقی ماندن یا نماندن آمریکا در توافق با ایران اعلام خواهد کرد.
تاریخ این ضرب الاجل 15 اکتبر است اما ترامپ ممکن است قصد خود در این باره را قبل از ضرب الاجل 15 اکتبر اعلام کند که آیا به اعتقاد او ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرده و آیا این توافق منافع آمریکا را پیش می برد یا نه.
توافقنامه هسته ای، که با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک شناخته می شود، در 5 ژوئیه 2015 توسط پنج عضو دائم شورای امنیت - روسیه، چین، آمریکا، فرانسه و انگلیس - به همراه آلمان به امضا رسید. اتحادیه اروپا مذاکرات را رهبری کرد. براساس این توافق، ایران برنامه هسته ای خود را محدود کرد و جامعه جهانی تحریم های هسته ای ایران را لغو کرد.
به گفته دیپلمات ها، آژانس بین المللی انرژی اتمی پایبندی ایران را تاکنون تایید کرده است.
ترامپ هم تاکنون دو بار پایبندی ایران را به توافق هسته ای تایید کرده است: یک بار در ماه آوریل و بار دیگر در ژوئیه؛ اما این کار را پس از آن انجام داد که به تیم امنیت ملی خود گفت که از انجام این کار بسیار ناخشنود است و به دنبال گزینه های بیشتری است.
حامیان ترامپ نظیر «جان بولتون» نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل از او خواسته اند از توافق خارج شود. جان بولتون طی مقاله ای در وال استریت ژورنال از دونالد ترامپ خواست توافق هسته ای با ایران را کنار بگذارد چرا که این توافق ارزش نجات دادن ندارد.
جان بولتون نوشت: «ایرانی ها از دستپخت «باراک اوباما» استفاده می‌کنند تا برنامه موشک های بالستیک خود را ادامه بدهند و امکانات باارزشی را از مذاکرات به دست آورند. دونالد ترامپ باید تصمیم واقعی بگیرد که آیا می خواهد وعده انتخاباتی اش را محقق کند یا خیر… »
دیپلمات های اروپایی گفته اند رد توافق هسته ای ایران از سوی ترامپ، بحران کره شمالی را پیچیده تر می کند. اگر آمریکا به تعهدات خود در برجام پایبند نماند، بعید است که کره شمالی در مورد برچیدن برنامه هسته ای نظامی خود پای میز مذاکره بیاید.
«پیتر ویتینگ» سفیر آلمان در آمریکا در جمع همتایان خود از انگلیس، فرانسه و اتحادیه اروپا در نشستی در واشنگتن در دفاع از توافق هسته ای ایران گفت: «با این کار ما چه پیامی به کشورهایی نظیر کره شمالی خواهیم فرستاد؟ پیام این کار این خواهد بود که دیپلماسی قابل اعتماد نیست و نمی توان به توافق نامه های دیپلماتیک اعتماد کرد و در عین حال وجهه ما در غرب با تخلف از قراردادی که ایران به آن پایبند بوده، مخدوش خواهد شد.»
«دیوید او سولیوان» نماینده اتحادیه اروپا در آمریکا هم گفت: «ما موافقیم که لغو این توافق نامه یک شکست بزرگ خواهد بود.»
