رئیس جمهور آمریکا با لفاظی های خود حتی حاضر است هشت گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی را که پایبندی ایران را به این توافق تایید می کند، نادیده بگیرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، روزنامه بیزینس استاندارد در گزارشی نوشت: «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در نخستین سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در روز سه شنبه گذشته 19 سپتامبر با اشاره به «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی و برنامه هسته ای او گفت: «مرد موشکی در مسیر خودکشی و از بین بردن رژیم خود است.» او تهدید کرد که «اگر مجبور به دفاع از خود و متحدانمان شویم، آمریکا گزینه دیگری به جز نابودی کامل کره شمالی نخواهد داشت.»
این ادبیات، بالا گرفتن جدال لفظی بین رئیس جمهور کره شمالی و رهبری کره شمالی را تنها دو هفته پس از انجام ششمین آزمایش هسته ای کره شمالی نشان می دهد. این تهدید ترامپ را نباید نادیده گرفت. اظهارات روسای جمهور همواره مهم است زیرا می توانند واقعیت های سیاسی جدیدی را شکل دهند.
ترامپ همچنین در یک اشتباه بزرگ و نامتعارف، در بخش دیگری از سخنان خود از واژه «حکومت بی پروا» برای توصیف کره شمالی و ایران استفاده کرد که سیاست های آتی این کشور را در قبال ایران نشان می دهد. به کار بردن این نگرش درمورد دو حکومت کاملا متمایز از یکدیگر با توجه به تفاوت های قانونی و فنی بنیادین میان برنامه های هسته ای دو کشور، اقدامی اشتباه است.
اگر قرار است دولت ترامپ قرار است به سیاست کنونی خود در قبال دو کشور ایران و کره شمالی به همین منوال ادامه دهد، لازم است هرچه سریع تر درک صحیحی از تمایز این دو کشور داشته باشیم.
عدم پایبندی بین المللی
کره شمالی در اوایل دهه 2000 با خارج شدن از ان پی تی (معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای) به یک «حکومت متخاصم» تبدیل شد و بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را از مراکز هسته ای خود اخراج کرد. تحریم های سازمان ملل متحد و حتی مذاکرات شش جانبه (بین آمریکا، روسیه، چین، ژاپن، کره شمالی و کره جنوبی) نتوانست حرکت پیونگ یانگ را به سمت سلاح هسته ای متوقف کند. آزمایش های موشکی و در نهایت توسعه تسلیحات هسته ای کره شمالی یکی پس از دیگری انجام شد.
اما بالعکس، ایران هرگز از ان پی تی خارج نشد، و در نهایت توانست با پشت سر گذاشتن چندین دور مذاکرات پیچیده، بحران دیپلماتیک بر سر پرونده هسته ای را حل و فصل کند. نتیجه این مذاکرات، امضای توافق تاریخی هسته ای (برجام) در سال 2015 بود.
برجام یک موفقیت تاریخی در دیپلماسی بین الملل، و نخستین نمونه موفق در نتیجه بخش بودن برچیدن تحریم های سازمان ملل، بدون توسل به هیچ ابزار نظامی و یا تغییر حکومتی بود. دستاورد این توافق، یک لحظه کمیاب در تاریخ کنترل تسلیحاتی بود.
اصل و ریشه مشکل در تفسیرهای متعدد این موضوع نهفته بود که حق برخورداری از انرژی هسته ای چه موضوعاتی را شامل می شود و چه موضوعاتی را در بر نمی گیرد. مذاکرات دیپلماتیک 12 ساله با ایران این موضوع را ثابت کرد که پیوستن به ان پی تی الزاما به معنی فاصله گرفتن از مذاکرات برای حق داشتن یک برنامه هسته ای نیست. (بند 4 و 5 برجام این موضوع را به روشنی بیان می کند.) هیچ وجه تمایزی با تنش بوجود آمده با کره شمالی وجود ندارد و ترامپ چنین موضوع حیاتی را نادیده گرفته است.
نادیده گرفتن دیپلماسی
ترامپ در سخنرانی خود در سازمان ملل بار دیگر تکرار کرد که به نظر وی «برجام یکی از بدترین معاملاتی بود که آمریکا در تاریخ خود وارد آن شده است». وی ادامه داد: «ما نمی توانیم در توافقی باقی بمانیم که پوششی برای استمرار برنامه هسته ای ایران فراهم می کند.» (این سخنان پیش تر از زبان «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی شنیده شده بود.)
چنین لفاظی، نادیده گرفتن آگاهانه هشت گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره پایبندی ایران به تعهدات هسته ای توافق سال 2015 است. و اگر قرار باشد لفاظی های ترامپ درباره برخی حکومت های خاص با انتقاد از قراردادهای بین المللی ادغام شوند، قدرت دیپلماسی چند جانبه توسط قدرتی خودسر و به شکلی کاملا یک جانبه تضعیف می شد.
مذاکرات حول برنامه هسته ای ایران دقیقا موفقیت آمیز بود زیرا آنها (طرف های مذاکره) به طور خاص بر روی ماهیت هسته ای این کشور متمرکز شدند. صرف نظر از اینکه دولت ترامپ خواستار یک «چانه زنی بزرگ تر» برای گسترش روابط آمریکا - ایران بوده، مشکل است تصور کنیم توافقی بهتر از آنچه امضا شد، دست یافتنی است.
تحت این توافق، ایران برنامه هسته ای خود را محدود کرد. لغو برجام، منطقه (و احتمالا آمریکا) را امن تر نخواهد کرد و حتی می تواند ایران را به دوران پیش از آغاز دیپلماسی بازگرداند که اجازه بازرسی از سایت های هسته ای را به آژانس ندهد و در عین حال گزینه نظامی را بار دیگر مطرح کند.
علاوه بر این، پیامدهای جهانی منع گسترش تسلیحات درباره این کشور جدی خواهد بود.بر خلاف دولت متخاصم آمریکا، دیگر طرفین امضاکننده برجام - اتحادیه اروپا، روسیه و چین - خواستار حفظ این توافق هستند؛ زیرا به عقیده آنها این کار آتش جنگ را در خاورمیانه روشن می کند.
ادبیات متهورانه ترامپ در مورد ایران، به اضافه تحریم های جدید آمریکا علیه این کشور، به تدریج در حال تضعیف برجام است، و دولت او به دنبال راه هایی برای مدعی شدن تخلف ایران از برجام است؛ با وجود اینکه شواهدی برخلاف ادعای ترامپ را نشان می دهد. اگر آمریکا برجام را لغو کند، یک سابقه فاجعه آمیز برای دیپلماسی هسته ای در تاریخ بر جا خواهد گذاشت.
