با وجود واکنش وزیر خارجه عربستان، روند جاری می تواند حاکی از تجدید نظر در روابط تهران-ریاض باشد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، المانیتور در گزارشی نوشت: «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در تاریخ ششم سپتامبر به تلویزیون المیادین گفت: «ما آماده همکاری با کشورهای اسلامی در مورد موضوعاتی هستیم که برای جهان اسلام مهم هستند. ... اگر دولت عربستان سعودی خواهان ایجاد صفحه جدید با ایران است، ایران نیز برای این کار آماده است.»
گرچه «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان چنین تلاشی را تکذیب کرد، نشانه هایی وجود دارد که ممکن است چنین تغییر رویکردی در نتیجه تغییر چشم انداز منطقه ای انجام گرفته باشد.
تنش میان ایران و عربستان سعودی عمیق است، زیرا آنها از طرف های مختلفی در جنگ های سوریه و یمن حمایت می کنند. در سپتامبر سال 2015 و در پی حادثه در حج که بیش از 2400 نفر از جمله بیش از 400 ایرانی در آن جان خود را از دست دادند، مقامات ایرانی مسئولان سعودی را به سوء مدیریت حج متهم کردند. در ژانویه 2016 شماری از ایرانیان مقابل سفارت عربستان در تهران در پی اعدام «شیخ نمر النمر» تجمع کردند. پس از آن ریاض روابط خود را با ایران قطع کرد.
با وجود واکنش جبیر به ظریف، روند جاری ممکن است حاکی از تجدید نظر در روابط باشد: اولا، پس از اینکه ایران سال گذشته شهروندان خود را از شرکت در حج منع کرد، ایران و عربستان سعودی در سال جاری به توافقاتی در مورد مشارکت ایرانیان در مناسک حج دست یافتند.
مهمتر از همه، شاهزاده «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان می تواند به دنبال کاهش ضرر و زیان خود در درگیری های شدید در جنگ های سوریه و یمن باشد. «استفان دی میستورا» فرستاده سازمان ملل متحد در سوریه هفتم سپتامبر اعلام کرد که جنگ سوریه به پایان رسیده و «این اظهار نظر برای مخالفان، یک پیام بسیار روشن دارد: اگر آنها قصد داشتند برنده جنگ شوند، واقعیت ها ثابت می کنند که این مورد در دسترس نیست. بنابراین اکنون زمان برنده شدن در صلح است.» عربستان سعودی همچنان به تعامل با مخالفان سوریه برای حمایت از مباحث بین المللی سازمان ملل در روند انتقال سیاسی ادامه می دهد.
در یمن، این پادشاهی با توجه به بمباران اهداف غیر نظامی، با انتقادات بین المللی روبرو شده است.
تلفات جنگ یمن، از جمله شیوع بیماری وبا که بیش از 500 هزار نفر که بیش از نیمی از آنها کودک هستند، را تحت تاثیر قرار داده است، به کابوسی برای عربستان سعوی تبدیل شده است و چشم اندازی برای پایان آن دیده نمی شود.
یکی دیگر از نشانه های تغییر موج های سیاسی یمن، نقش «علی عبدالله صالح» رئیس جمهور سابق است که تلاش کرد تا اختلافات اخیر خود را با متحدان حوثی اش از بین ببرد. بسیاری معتقدند که صالح ممکن است در همه طرف ها، از جمله عربستان سعودی، در تلاش برای حفظ نقش 10 ساله خود به عنوان کارگزار نهایی یمن باشد.
نقطه نهایی برای عربستان سعودی ممکن است سرانجام عواقب انزوای قطر باشد. ریاض و شرکایش با فروپاشی وحدت شورای همکاری خلیج فارس عمق استراتژیک خود را از دست دادند و باعث شدند دولت ها معاملات خود را با ایران متوقف نکنند. عمان همیشه مذاکره را به رویارویی ترجیح داده است.
نشست آمریکا – عربستان در ماه می استارت رویکرد جدیدی را در امور منطقه ای زد که پیش از آغاز، متوقف شد. از زمان برگزاری این نشست، شورای همکاری خلیج فارس همیشه با بحران های بدی مواجه بوده است. در همین حال، ایران «شبکه ای از مشارکت ها» را ایجاد می کند: عراق، سوریه، قطر، ترکیه و حماس؛ اتحادیه ای که به مرکز اقدام تبدیل شده است. ولیعهد عربستان سعودی، که طرح های بلندپروازانه ای برای مدرنیزاسیون اقتصادی و اجتماعی کشور خود تعیین کرده است، بهتر از سایرین ضرر کاهش دارایی ها را درک می کند. دلایل عمیقی برای خصومت سعودی-ایرانی وجود دارد و هیچ تغییری - به ویژه در خاورمیانه - به سرعت رخ نمی دهد. اما سودی که ساخت پل ها به جای سوزاندن آنها دارد، ممکن است درس هایی باشد که هم ریاض، هم تهران و هم دیگر کشورهای منطقه ای تا به امروز گرفته باشند.
