عمر دولت خلافت در عراق بسیار اندک بود و از زمان اعلام رسمی آن از روی منبر مسجد بزرگ«النوری»سه سال بیشتر دوام نیاورد و حتی این مسجد تاریخی تبدیل به ویرانه شد و مناره آن سرخم فرود آورد تا ویرانه اش را در آغوش بگیرد و پایان یک مرحله و آغاز مرحله دیگری را اعلام کند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، «عبدالباری عطوان» در تحلیلی در روزنامه فرامنطقه ای رأی الیوم به آخرین تحولات عراق پرداخت و نوشت:جشن های رسمی با بازپس گیری شهر«موصل» از داعش آغاز شد؛ آن هم پس از آن که مواضع دفاعی داعش در برابر حمله شدید ارتش عراق و هم پیمانانش به رهبری آمریکا که بیش از 9 ماه طول کشید و شاهد درگیری های خونین و ویرانی گسترده بیشتر آثار تاریخی شهر شد، از هم پاشید. قرار است که این جشن ها به مدت بیش از یک هفته ادامه یابد لیکن چه بسا عده محدودی از مردم موصل که نیمی از آنها در اردوگاه ها زندگی می کنند در این جشن ها شرکت کنند زیرا خانواده ای نیست که یک عزیز یا بیشتر را از دست نداده باشد.
عمر دولت خلافت در عراق بسیار اندک بود و از زمان اعلام رسمی آن از روی منبر مسجد بزرگ«النوری»سه سال بیشتر دوام نیاورد و حتی این مسجد تاریخی تبدیل به ویرانه شد و مناره آن سرخم فرود آورد تا ویرانه اش را در آغوش بگیرد و پایان یک مرحله و آغاز مرحله دیگری را اعلام کند.
جنگ علیه داعش رسما در موصل به پایان رسید لیکن جنگ های دیگری چه بسا خشن تر و طولانی تر به لحاظ زمانی در خود موصل آغاز شود زیرا خلأ سیاسی در حال نمایان شده است و دولت نیز هنوز نتوانسته است که الگویی ارائه کند و خدمات بهتری ارائه کند و تکلیف بازسازی شهر نیز مشخص نشده است و اینها نگرانی های را به وجود می آورد.برق هنوز به مناطق شرقی موصل که شش ماه پیش آزاد شد، برنگشته است و معلم هایی که سرکارشان برگشتند نیز هنوز حقوق خود را دریافت نکرده اند و دانشگاه مشهور موصل تبدیل به خرابه شده است.
شدت ترس از «غول» دولت اسلامی یا همان گروه تروریستی داعش کاهش یافت اما درجه ترس برای آینده عراق بسیار بالاست و می توان این ترس های مشروع را در این نقاط خلاصه کرد:
اول: سیمانی که ائتلاف شصت گانه را قویتر و ضخیم تر می کرد و نیروهای منطقه ای و عراقی را نیز گرد آورد یعنی نبرد با داعش و ریشه کن کردن آن شروع به سست شدن کرده است و گره های وحدت و منافع مشترک از هم پاشید، حالا سرنوشت این ائتلاف چه می شود و آیا شاهد درگیری های از نوع دیگر خواهیم بود؟
دوم: آقای «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق همه پرسی برای استقلال این منطقه را در ماه سپتامبر آینده یعنی دو ماه بعد را اعلام کرد و می خواهد که «کرکوک» نفت خیز پایتخت اقتصادی کشور جدیدش شود، حالا آیا نخستین گلوله را برای تجزیه عراق و تقسیم آن بر اساس مذهبی و نژادی شلیک می کند؟ آیا شاهد جنگی خونین تر میان عرب ها و کردها خواهیم بود؟
سوم: بی تردید یک طرف قوی در عراق بر یک ساختار اجتماعی و سیاسی دیگر پیروز شد حالا آیا طرف پیروز از خاستگاه گرایش انتقامجویانه رفتار می کند یا از اشتباه های آمریکایی ها پس از «آزادی» عراق درس می گیرد و « به حاشیه راندن» را با تحرک جدی به سمت همزیستی، گفت و گو، برابری، عدالت اجتماعی و تقویت هویت ملی عراق فراگیر و متحد جایگزین می کند؟
چهارم: بر اساس ارزیابی های محافظه کارانه، بازسازی موصل به تنهایی نیازمند میلیاردها دلار و بازسازی همه عراق نیازمند شصت میلیارد دلار است و خزانه عراق به طور کامل خالی است، حالا این پول ها از کجا می آید و کسانی که قرار است کمک کنند به دنبال چه امتیازها و شروطی هستند؟
پنجم: سرنوشت نیروهای خارجی در اراضی عراق چه می شود؟ در این کشور 6هزار نیروی آمریکایی و 2 هزار نیروی ترک در پادگان نظامی بعشیقه حضور دارند و این نیروها به بهانه آزادی موصل از داعش به این کشور آمدند و اکنون پس از آزادی آن آیا از عراق بیرون می روند؟ یا آن که سنگر بندی کرده و برای دفاع از کشور کردستان که به عنوان پاداش مشارکت کردها (پیشمرگه)در جنگ آزادی از داعش داده می شود، یا برای رویارویی با طمع ترکیه به موصل یا برای تقویت نظام سنی جدید پیشنهادی با هم وارد جنگ ها می شوند؟
این نقاط را و پرسش های مرتبط با آنها را نه از خاستگاه بدبینانه در زمانی که بسیاری در جشنواره های شادی و رقص و پایکوبی و آتش بازی در جشن پیروزی شرکت می کنند؛ جشن هایی که مشروع و به جا هستند، مطرح می کنیم بلکه از خاستگاه نگرانی و هشدار و غیبت هر گونه طرح واقعی از قبل بررسی شده توسط دولت عراق و هم پیمانانش برای مرحله پس از آزادی موصل مطرح می کنیم.
دولت اسلامی یا همان داعش با پنهان شدنش از موصل و بعدها الرقه پنهان نمی شود و قدرت و ضعف آن بر چگونگی تعامل دولت عراق و حامیانش از پنج نقطه فوق الذکر تکیه دارد و ما بر این باوریم که دولت یا داعش سه گزینه اصلی در مرحله آینده دارد:
اول: اینکه داعش خودش را به عنوان یک سیستم اسلامی طایفه ای«جهادی» تندرو منحل کند و شکست را بپذیرد و این گزینه به نظر ما با توجه به ادامه کار گروه «القاعده» مادر پس از اشغال بستر افغانی آن توسط آمریکا در سال 2001 غیرممکن است.
دوم: گروه داعش به کار مخفیانه و گسترش «تروریستی» روی بیاورد و از همه قدرت هایی که دولت خلافتش را سرنگون کردند، انتقام بگیرد و ما بر این باوریم که این گزینه یعنی کار زیر زمینی احتمالش بیشتر است و چه بسا اروپا و آمریکا و هم پیمانان عربش اهدافی خواهند بود که در رأس اولویت های داعش در آینده نزدیک باشند.
سوم: عناصر داعش و باقی مانده فرماندهان میدانی اش به «ایالت ها» یا شاخه های داعش در مناطق ناآرام و ضعیف یا کشورهای شکست خورده ای مانند یمن، افغانستان، لیبی ، مصر و ساحل غربی آفریقا، سومالی بعلاوه ماندن در عراق و سوریه منتقل شوند و تلاش کنند که این ایالت های را به عنوان مقرهای جدید و مناطق تکیه گاه خاستگاه های تحرک استفاده کنند و نشانه هایی در این زمینه در افغانستان، یمن، جنوب فیلیپین و جنوب تایلند علاوه بر حملات در اروپا دیدیم.
چه بسا این گروه نتوانست دولت خلافتش را برای مدتی طولانی حفظ کند اما توانست قدرت عقیده ای افراطی و خونین اش را حفظ کرده و توانست آن را در سطح گسترده ای در میان بستر های جوان سرخورده اش و بسترهای«به حاشیه رانده ها» حفظ کند و هر گونه استراتژی بلندمدت برای رویارویی با آن باید این مساله را مورد توجه قرار دهد، اگر چه در وجود چنین استراتژی ای از اساس تردید داریم.
جشنواره های شادی پیروزی قطعا ادامه پیدا می کند. دستاورد بسیار بزرگ است و پس از قربانی های زیاد به ویژه انسانی به دست آمد و و به رغم تردید و ترس های ما ولی همچنان به سپیده دم «عراق جدید» غیر از «عراق آمریکایی» که بر آن برابری،عدالت، همزیستی و ثبات و حاکمیت عاقلانه حکومت کند، امیدواریم.
