کاهش قیمت نفت و منازعات جدی در منطقه عربستان سعودی را از لحاظ اقتصادی در وضعیت بدی قرار داده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد از آنجایی که قیمت نفت به کمتر از 40 دلار در هر بشکه رسیده است، یک مدل اقتصادی جدید که زیان کشورهای صادر کننده نفت را جبران کند بیش از هر زمان دیگری ضرورت پیدا کرده است، اما منازعات در خاورمیانه دسترسی به این هدف را سخت تر کرده است. واضح است که نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی به تنهایی نمی تواند فرصت های شغلی و تنوعی را که خاورمیانه نیاز دارد فراهم کند.
جریان دائمی اخبار بد و تهدید به اختلال در کسب و کار سرمایه گذاران جدید، سرمایه گذاری ها را در این کشورها کاهش داده است. مقیاس این چالش، حتی برای عربستان سعودی بالا است.
تنها دبی به عنوان مرکز مالی، تدارکات و گردشگری در خلیج فارس وجود دارد. حتی اگر عربستان سعودی سرمایه های دبی را به خود اختصاص دهد، تنها 15 درصد از تولید ناخالص داخلی آن تامین خواهد شد. قطر می تواند صادرات گاز طبیعی مایع خود را به راحتی انجام دهد، اما اگر محاصره طولانی تر شود، اهداف این کشور در زمینه حمل و نقل هوایی، گردشگری و میزبانی جام جهانی 2022 بر باد خواهد رفت.
در کشورهای با ثبات تر منطقه، که هزینه های تولید پایین تری دارند، سرمایه گذاری ها در بخش انرژی همچنان جذاب است.
برای کشورهای درگیرتر، سرمایه گذاری های بین المللی در مقیاس وسیع در خارج از محدوده امن وجود دارد. دولت ها و بازیگران خارجی با هم باید بدانند که امنیت و شاخص دوستی تجاری، جایگزین یکدیگر نیستند، بلکه جدایی ناپذیر هستند.
در چهار کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا، رشد و حتی بقای صنعت انرژی از سوی درگیری های خشونت آمیز تهدید می شود. در سوریه و یمن، تولید نفت و گاز تقریبا متوقف شده است و جنگ های چندجانبه پایانی ندارد.
در لیبی در ماه های اخیر با توجه به برخی گشایش های سیاسی، پایانه های نفتی آغاز به کار کرده اند و به 900 هزار بشکه در روز نزدیک شده اند که بالاترین سطح از ماه ژوئیه 2013 محسوب می شود. حفظ این رقم با توجه به اختلاف میان دولت ها در غرب و شرق این کشور و بحران مالی کار دشواری خواهد بود.
در عراق، که شهر «موصل» تقریبا از داعش بازپس گرفته شده و سرمایه گذاری دوباره در میادین جنوبی آن افزایش بافته، چشم انداز تولید سالیانه قوی است و احتمالا از 4.4 میلیون بشکه در روز کنونی، به بیش از 5 میلیون بشکه خواهد رسید.
با این حال شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، که مدت هاست در بطن درگیری های منطقه هستند، به طور فزاینده ای در حمایت از طرفین مختلف در جنگ های داخلی سوریه و لیبی نقش دارند.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی در ماه مارس 2015 وارد مداخله پر هزینه خود در یمن شدند و طی دو هفته گذشته دو کشور همراه با مصر و دیگر متحدانشان، قطر همسایۀ خود را محاصره کرده اند.
«محمد بن سلمان» ولیعهد جدید، به واسطه تصمیم گیری های نادرست خود معروف شده است. او با ترامپ درباره سیاست های منطقه ای معامله می کند، در جنگ یمن و تحریم قطر درگیر است و شاهزاده «محمد بن نایف» سلف خود را از قدرت برکنار می کند. با توجه به کاهش قیمت نفت، توافق اعضای اوپک برای کاهش تولید اکنون شکننده به نظر می رسد.
شاهزاده محمد به طور همزمان رهبری تحول اقتصادی عربستان سعودی - واگذاری سهام غول نفتی آرامکو، خصوصی سازی شرکت های دیگر و سرمایه گذاری بلندپروازانه در آینده در صندوق «اوبر» - را برعهده دارد. یارانه های پر هزینه انرژی نیز در حال بازگرداندن است.
با توجه به برنامه ریزی های شاهزاده محمد، دولت عربستان بار دیگر حقوق ها و مزایا را که به دلیل کسری بودجه کاهش یافته بود، به حال قبل بازگردانده است. این فقدان نظم مالی جای نگرانی دارد و جذابیت بخش خصوص را که 30 درصد از سعودی ها در آن مشغول به کار هستند، کاهش می دهد. قرار است تا سال 2020 این رقم به 50 درصد برسد. در سراسر منطقه، کاهش یارانه ها، ریاضت اقتصادی و بیکاری یادآور اعتراضاتی است که قیام های 2011 را به راه انداخت.
طبق گزارش بانک جهانی، عربستان سعودی در سال 2015، 13.5 درصد از تولید ناخالص داخلی خود یعنی 87 میلیارد دلار را در بخش دفاعی خود صرف کرده است.
حتی در بخش های آرام منطقه، این درگیری ها سرمایه گذاران را از سرمایه گذاری باز می دارد و سیاست گذاران را از وظیفه فوری و حیاتی خود برای ساخت اقتصادهای قرن 21 منحرف می کند. برای دولت های جنگ زده، حتی حفظ اقتصادهای به ارث برده دهه 1970 نیز تقریبا غیرممکن است. رکود اقتصادی نیز به نوبه خود باعث کاهش تقاضا می شود. قیمت های پایین نفت سرمایه لازم برای تحول یا بازسازی در این کشورها را زائل می کند، اما این کشورها دست کم باید بر ضرورت اصلاحات متمرکز شوند.
