از لحاظ تاریخی ایران همواره یک قدرت منطقه ای بوده است و پس از لغو تحریم ها در حال بازگشت به نقطه اوج خود است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، وب سایت گرجستانی جورجیا تودی در گزارشی نوشت: از لحاظ تاریخی، ایران همواره یک قدرت منطقه ای بوده است. ایران از دوره هخامنشی تا ساسانیان، در دوره باستان و در قرن هفدهم و هجدهم و در دوران سلسله های مختلف نقش عمده ای در خاورمیانه، قفقاز جنوبی و یا بخش هایی از آسیای مرکزی داشته است. هنگامی که در دوران جنگ سرد تحریم ها علیه برنامه هسته ای تهران اعمال شد، ایران در گسترش نقش خود در مناطق فوق با محدودیت هایی مواجه شد.
با این حال تحریم ها در سال 2016 رسما برداشته شد و دولت ترامپ به نظر می رسد هیچ برنامه ای برای تغییر مسیر در آینده ای نزدیک نداشته باشد. هر چند روسیه و ترکیه در بخش های نظامی و اقتصادی در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی فعالیت چشمگیری دارند و ایران با محدودیت هایی از سوی این دو کشور برای فعالیت در این مناطق روبرو خواهد شد، با وجود این، نقش ایران در این منطقه همچنان رو به افزایش است.
روسیه و ایران به مدت طولانی رقبای ژئوپلیتیک بوده اند. به عنوان مثال روسیه می خواهد مانع هر گونه حرکت ایران به سمت ایجاد خطوط لوله و یا خط آهن های بدون نفوذ روسیه به ارمنستان و گرجستان شود. با این حال هر دو کشور برای جلوگیری از پروژه های زیربنایی به رهبری غربی تلاش خواهند کرد. یکی دیگر از منافع مشترک آنها جلوگیری از هر گونه حضور نظامی خارجی در منطقه، به ویژه در گرجستان خواهد بود.
شاید ایران از نظر نفوذ اقتصادی و نظامی به مراتب از رقبای منطقه ای خود عقب مانده باشد، اما این کشور دلایلی برای افزایش نقش خود در قفقاز جنوبی دارد. یکی از این دلایل، تمایل اروپا برای تنوع بخشیدن به بازار گاز خود و کاهش وابستگی به گاز روسیه است. بنابراین دسترسی به ساحل دریای سیاه در گرجستان یک تحول طبیعی است. تهران بارها از تمایل خود برای استفاده از خط لوله گاز ترانس آناتولی و ترانس آدریاتیک خبر داده است. برای ایران، راه دیگر برای رسیدن به بنادر «باتومی» و «پوتی» از طریق ارمنستان است.
روابط دشوار با ترکیه بر سر جنگ سوریه، مسیر از طریق ارمنستان را به یک گزینه خوب تبدیل کرده است. مذاکرات بر سر ساخت یک راه آهن 3.7 میلیارد دلاری به دلیل مشکلات بر سر یافتن سرمایه گذار برای این پروژه متوقف شده است. دلیل دیگر این است که جمهوری آذربایجان به عنوان کشور همسایه در حال حاضر دارای زیرساخت خط لوله لازم است و راه آهن باکو - تفلیس – آخالکالاکی - قارص تنها تمایل ایران برای استفاده از مسیر جمهوری آذربایجان را تقویت می کند.
در ششم ژوئن سر راه آهن گرجستان، ایران و آذربایجان در مورد راه اندازی یک دالان حمل و نقل جنوب غرب جدید مذاکره کردند که در آن، گرجستان نقش حمل و نقل حیاتی برای اتصال خلیج فارس و هند به اروپا بازی می کند.
باز هم به دلیل دخالت روسیه، قدرت های منطقه در حال دور زدن ارمنستان برای صادرات کالاهای خود به بازار اروپا هستند. ایران در نظر دارد تجارت خود را با کشورهای قفقاز جنوبی توسعه دهد و انتظار می رود تجارت با گرجستان و جمهوری آذربایجان از حدود یک میلیارد دلار به سه میلیارد دلار افزایش یابد.
در واقع با وجود اختلاف بر سر نفوذ در قفقاز جنوبی، روسیه و ایران نشان داده اند که آنها می توانند همکاری کنند. اقتصاد یک حوزه از این همکاری است. به عنوان مثال در دالان شمال - جنوب که در آن مسکو و تهران در کنار باکو با هم همکاری می کنند. یکی دیگر از حوزه های همکاری تمایل هر دو کشور به ممانعت از حضور نیروهای ناتو / آمریکا / اتحادیه اروپا در منطقه است.
از دیدگاه ایران، همکاری های نظامی رو به رشد میان ترکیه، گرجستان و جمهوری آذربایجان به طور بالقوه می تواند مشکل ساز شود. همان مشکل می تواند در توسعه ناتو، در درجه اول در گرجستان دیده شود. تفکر روسیه به خوبی با ایرانیان همخوانی دارد زیرا هر دو در مورد تجاوز نظامی غرب در حوزه نفوذشان نگرانند. هر دو نیز از نفوذ ترکیه در منطقه بیزارند. حضور نظامی روس ها در منطقه از ترک ها بیشتر است. با این حال در زمینه تجارت و سرمایه گذاری، ترکیه بدون شک در خط مقدم قرار دارد. درست است که به تازگی تحولات مثبتی در روابط جمهوری آذربایجان و ایران دیده شده است، اما هنوز هم آنکارا روابط استثنایی با باکو دارد و در مناقشه قره باغ از باکو حمایت می کند.
بنابراین در حالی که لغو تحریم ها دست ایران را برای داشتن حضور اقتصادی و سیاسی بیشتر در قفقاز جنوبی باز کرده است، با این حال این کشور با چالش قابل توجهی از سوی روسیه و ترکیه روبرو خواهد شد.
