فشاری که امروز اردوغان به مخالفان در ترکیه وارد می کند، ذهن ها را به یاد سال های نخست از تاسیس جمهور ی ترکیه می اندازد آن زمان که آتاتورک همه مخالفان را پاک سازی کرد و همه نفوذ را به دست گرفت؛ امری که باعث شد وی تبدیل مرد شماره یک و رهبر این کشور شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، روزنامه لبنانی الاخبار در گزارشی به تغییرات جدید در ترکیه به ویژه تغییر قانون اساسی این کشور پرداخت و نوشت: پس از موافقت پارلمان ترکیه در اواخر ماه پیش با پیش نویس لایحه تغییر قانون اساسی این کشور برای تبدیل نظام حاکم بر این کشور به نظام ریاست جمهوری، انتظار می رود که این لایحه برای تصویب نهایی آن اواخر ماه آوریل آینده به همه پرسی مردمی گذاشته شود. لیکن نتیجه ماجراجویی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در تغییر قانون اساسی و تغییر نظام حاکم بر این کشور چه خواهد بود؟
این همان پرسش اساسی است که همه منتظر پاسخ به آن هستند به ویژه آن که تغییرات مطرح شده جنجال بزرگی در میان افکار عمومی ترکیه تحمیل می کند آن هم در زمانی که کارشناسان قانون اساسی تاکید می کنند که در صورت موافقت مردم با این تغییرات، کشور زیر «حاکمیت سلطه گر» می رود و فشار بر مخالفان افزایش می یابد.
از 80 سال پیش تا کنون ترکیه از سیستم جدایی میان قوا تبعیت می کند این در حالی است که تغییر کنونی قانون اساسی بر این مساله تاکید می کند که همه اختیارات اجرایی در دست یک نفر « به منظور ثبات در کشور» قرار می گیرد.بر اساس این تغییر، رئیس جمهور از وابسته بودن به حزب منع نمی شود، پست نخست وزیر حذف می شود و رئیس جمهور اختیار انتخاب اعضای شورای عالی قضات ، مدعی العموم ها ، اعضای شورای دولت و دادگاه قانون اساسی را پیدا می کند. علاوه بر آن به رئیس جمهور اختیار صادر کردن دستورهای ریاست جمهوری داده می شود؛ این جدای از اختیارات دعوت به برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام است. از سوی دیگر، همانطور که همه می دانند تصویب این تغییرات در همه پرسی به اردوغان این اجازه را می دهد که تا سال 2029 در قدرت باقی بماند. این حجم از اختیارات اشاره به خللی دارد که در نظام جدایی قوا به نفع رئیس جمهور رخ می دهد.
در همین بین،فشاری که امروز اردوغان به مخالفان در ترکیه وارد می کند، ذهن ها را به یاد سال های نخست از تاسیس جمهور ی ترکیه می اندازد آن زمان که آتاتورک همه مخالفان را پاک سازی کرد و همه نفوذ را به دست گرفت؛ امری که باعث شد وی تبدیل مرد شماره یک و رهبر این کشور شود.
با وجود اختلاف فکر ایدئولوژیک میان مصطفی کمال آتاتورک و رجب طیب اردوغان، به دلیل آن که یکی از آنها به طور نسبی وابسته به غرب است و خودش را سکولار تصور می کند این در حالی است که دیگری متدین و ضد ارزش های غربی است، ولی تشابه های زیادی در شیوه حاکمیت شان وجود دارد.
همانطور که آتاتورک کرد اردوغان نیز می خواهد همین کار را بکند و میان بخش های مختلف قدرت و قوا جدایی قائل نشود.«احمد دمیرال»در کتابش درباره «مجلس اول» گفته آتاتورک در آن مجلس را در این زمینه ذکر کرد که گفت«آیا انسان می تواند میان نیروهایی که در کنترل خود دارد، جدایی بیفکند؟»این جمله را آتاتورک 95 سال پیش در آنکارا گفت!
به رغم آن که آتاتورک حاکمیت اش را به شیوه ای دموکراتیک از طریق مجلس آغاز کرد، اما با اعلام قانون«برقراری ثبات» تغییر حاکمیت به حاکمیت دیکتاتوری یا سلطه گر را اعلام کرد. قشر اسلامگرا در ترکیه همچنان یاد کسانی که در دادگاه های استقلال اعدام شدند را بزرگ می دارند.
آتاتورک پاک سازی مخالفانش به مانند «کاظم کارا بکر» و «رؤوف اورپای» که در «جنگ استقلال» از دوستانش بودند در کنار «توبال عثمان» فرمانده شبه نظامیان یکی پشت سر دیگری را انجام داد.وی این کار را از طریق ترورشان انجام داد. آتاتورک کسانی که نتوانست پاک سازی شان کند را مجبور به عقب نشینی از صحنه یا دور شدن از فعالیت سیاسی کرد. ترور «علی شکری بیک» در وسط پارلمان حادثه ای است که میزان تهور آتاتورک را نشان می دهد.
به استثنای پاک سازی از طریق ترور، اردوغان همان شیوه ها را برای پاک سازی مخالفانش داخل و خارج از حزب به کار می گیرد. به منظور محدود کردن مخالفانش از خارج حزب به آنها پول و مقام داد یا حتی در برخی حالت ها با پیوستن شخصیت ها به «عدالت و توسعه» موافقت کرد. اما داخل حزب، شیوه های متفاوتی را به کار گرفت: «عبدالله گل» رئیس جمهور سابق و یکی از موسسان حزب را دور کرد و همین کار را با «بولنت ارینچ» و «عبداللطیف شنار» و «حسین چلیک» کرد و مجبورشان کرد که از صحنه سیاسی دور شوند. «احمد داوود اوغلو» نخست وزیر سابق را نیز نباید فراموش کرد که مجبور به کناره گیری از مقامش شد و اردوغان او را از برگزاری هر گونه نشستی یا بیان دیدگانش به رغم آن که وی همچنان یکی از نمایندگان در پارلمان است، منع کرد.
در دهه سی ام قرن گذشته، رؤسای حزب در شاخه های استان ها، در عین حال استاندار نیز بودند...و بخشی از این صحنه را به زودی بار دیگر در ترکیه خواهیم دید.
