این تغییر در موضع ترکیه که در سفر دوره ای اردوغان به کشورهای حاشیه خلیج فارس تقویت شد، طرح تنش زای جدید آمریکا را در بحران سوریه در خود پنهان دارد که چه بسا بر سر جزئیات آن طی مکالمه سه گانه تلفنی ترامپ با ملک سلمان پادشاه عربستان، اردوغان رئیس جمهور ترکیه و «تمیم بن حمد» امیر قطر به تفاهم رسیده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در یادداشتی در روزنامه فرامنطقه ای رأی الیوم به آخرین تحولات مربوط به سوریه پرداخت و نوشت: اگر بخواهیم نتایج اولیه سفر دوره ای «رجب طیب اردوغان»رئیس جمهوری ترکیه که شامل سه کشور حاشیه خلیج فارس یعنی بحرین، عربستان سعودی و قطر شد را بفهمیم چاره ای نداریم جز خوانش سخنان آقای «سالم المسلط» سخنگوی هیأت عالی مذاکرات که مقر آن در ریاض است که این سخنان بازتاب موضع«متکبرانه» درباره دور چهارم مذاکرات ژنو است؛ یعنی احیای دوباره مثلث عربستان سعودی، ترکیه و قطر و دور شدن تدریجی از موضع روسیه.
این افزایش تنش توسط آمریکا با اعلام رسانه های آمریکایی از جمله شبکه سی ان ان درباره قصد دولت«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا برای ارسال نیروهای آمریکایی به شکل گسترده به سوریه به بهانه جنگ با داعش نمایان شده است. آیا این اقدام برای تکرار سناریوی لیبی صورت می گیرد که هدفش ساقط کردن نظام است و هزینه های این نیروها را چه کسی می پردازد به طور مثال کشورهای حاشیه خلیج فارس و به ویژه عربستان سعودی؟زیرا ترامپ تاجر است و بدون تضمین تامین کامل هزینه های این نیروها، آنها را اعزام نمی کند.
ارسال این نیروها اگر مورد تاکید قرار گیرد، نقطه تحول اصلی در صحنه سوریه به شمار می رود و نیز تاکیدی برای طرحی دارد که از قبل مورد توافق رئیس جمهور آمریکا با ترکیه و با کشورهای حاشیه خلیج فارس و چه بسا رژیم اسرائیل طی مکالمه های تلفنی طولانی با رهبران این کشورها و رژیم اشغالگر اسرائیل است؛ امری که پرسش هایی را درباره واکنش روسیه و ایران در قبال این تحولات مطرح می کند.
آقای المسلط که به نام هیأت عالی مذاکرات سخن می گوید، در سخنانی که دو روز پیش بیان کرد گفت که هیأت عالی مذاکرات «تمایل دارد که با دمشق به منظور کسب زمان و پایان دادن به رنج ملت سوریه، گفت و گو کند»این سخن زیبایی است لیکن بخش دوم آن که گفت«بشار اسد رئیس جمهور سوریه نمی تواند در رأس قدرت بماند، نه در مرحله انتقالی و نه در آینده سوریه و بهایی که ملت سوریه در صورت ماندنش داده، هدر می رود» تهدید به فروپاشی مذاکرات ژنو در دور چهارم آن پیش از آغازش، می کند، همانطور که سه دوره سابق از هم پاشید.
تفاهم های روسیه و ترکیه هیأت عالی مذاکرات و نیز نقش عربستان و قطر را در بحران سوریه به حاشیه راند تا جایی که این سه طرف برای مشارکت در کنفرانس اول آستانه به شکل رسمی دعوت نشدند و برای مشارکت در کنفرانس دوم آستانه نیز دعوت نشدند که کار خود را روز گذشته-پنجشنبه- آغاز کرد لیکن پس از مکالمه تلفنی اردوغان با ترامپ رئیس جمهور آمریکا و سفر رئیس جدید سیا به آنکارا در چند روز پیش، تغییر ناگهانی در موضع ترکیه به وجود آورد و برگه ها را به هم ریخت و باعث شد که ترکیه در پرونده سوریه بار دیگر«پشت بکند».
اردوغان همسو با هم پیمان جدید آمریکایی خود(ترامپ) لحن تهاجمی خود درباره سوریه را در گفتمان سیاسی اش تشدید کرد و از چارچوب «تفاهم ها» با روس ها خارج شد زمانی که اعلام کرد که قصد دارد منطقه حایلی در سوریه به مساحت پنج هزار کیلومتر مربع ایجاد کند و نیروهای «سپر فرات» متشکل از نیروهای گروه موسوم به ارتش آزاد سوریه با حمایت نیروهای ویژه ترکیه را برای اشغال شهر«منبج» و بیرون کردن نیروهای کُرد از آن پس از اشغال شهر «الباب» می فرستد و پس از آن به سمت«الرقه» پایتخت داعش می فرستد.
این«پشت کردن» جدید در موضع ترکیه بر تأخیر در رسیدن هیأت ترک و گروه های مسلح مورد حمایت آنکارا به آستانه برای مشارکت در مذاکرات مرتبط با تثبیت آتش بس و ایجاد ابزارهایی برای نظارت بر آن و برداشتن گام های حسن نیت برای تقویت اعتماد میان دو طرف از جمله تبادل اسرا، تاثیر گذاشت.
طرف روس نگرانی خود را از نوسانات در موضع گیری های هم پیمان ترک نشان داد و سخنانی منتسب به دیپلمات های روس منتشر شد که می گوید ترکیه دارای اهداف خاصی در سوریه جدای از جنگ با تروریسم به ویژه جنگ با داعش، دارد.
«استفان دی میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه زمانی که به درخواست های افراطی هیأت عالی مذاکرات پاسخ داد، همین نگرانی را نشان داد و بارزترین آنها مخالفت این هیأت با هر گونه نقشی برای اسد رئیس جمهور سوریه و آغاز مذاکرات ژنو با مذاکره بر سر تشکیل پیکره حاکمیت برای اشراف بر فرایند انتقال سیاسی. دی میستورا نگرانی اش را با این گفته بیان کرد که « دستورالعمل نشست به موجب قطعنامه 2254 شورای امنیت به اجرا در می آید که در سه نقطه خلاصه می شود:شکل جدیدی از حاکمیت...تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات با نظارت سازمان ملل». وی افزود که «این دستورالعمل دور چهارم ژنو است و تغییر نمی کند، زیرا تغییر آن درهای جهنم را باز می کند.»
این تغییر در موضع ترکیه که در سفر دوره ای اردوغان به کشورهای حاشیه خلیج فارس تقویت شد، طرح تنش زای جدید آمریکا را در بحران سوریه در خود پنهان دارد که چه بسا بر سر جزئیات آن طی مکالمه سه گانه تلفنی ترامپ با ملک سلمان پادشاه عربستان، اردوغان رئیس جمهور ترکیه و «تمیم بن حمد» امیر قطر به تفاهم رسیده است.
تفاهم های جدید ترکیه و آمریکا که پل ها را میان اردوغان و همپیمان قدیمی آمریکایی را تعمیر کرد، بر افزایش دشمنی با ایران و ایجاد «محور سنی» جدید به ریاست ترکیه برای تحریک ایران و ایجاد منطقه حایل در سوریه به عنوان مقدمه ای برای اجرای تجزیه سوریه تمرکز دارد.
بازپس گیری حلب به دست ارتش سوریه با تبانی ترکیه و سکوت عربستان و قطر، گروه های معارض سوری در دو شق سیاسی و نظامی را تضعیف کرد و انقلاب در موضع اردوغان علیه هم پیمانان جدید روس اش زمینه را برای احیا و تقویت دوباره این گروه ها مهیا می کند و این همان چیزی است که موضع «متکبرانه» هیأت عالی مذاکرات و ترکیب گروه های همپیمان ترکیه برای تشکیل معارضان برای کنفرانس ژنو و در اختیار گرفتن اکثریت کرسی ها و واگذاری کرسی های اندکی برای معارضان مسکو و قاهره(فقط دو کرسی) را تفسیر می کند.
مسکو به این تحول ناگهانی هم پیمان ترک جدید خود چگونه واکنش نشان می دهد؟ موضع ایران و دولت سوریه چیست؟
این چیزی است که روزهای آینده فاش می کند و بی تردید سرنوشت دوره چهارم مذاکرات ژنو بهتر از سرنوشت سه دوره پیش از آن نخواهد بود.
افزایش تنش نظامی چه بسا تعبیر فرایند افزایش تنش سیاسی باشد که هیأت عالی مذاکرات با حمایت ریاض،آنکارا و دوحه در پیش گرفته است.
