ایجاد ائتلاف سه جانبه میان ایران، روسیه و ترکیه، به همکاری سه جانبه بسیار ارزشمندی در قبال سوریه تبدیل شده که مسیر نشست قزاقستان را هموار می کند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، روزنامه دیلی تایمز پاکستان در گزارشی نوشت: برای پایان دادن به درگیری ها در سوریه، توافق آتش بسی میان ترکیه و روسیه امضا شده است. ایران نیز موافقت کرده است از طرح صلح حمایت کند. این توافق راه را برای مذاکرات صلح در قزاقستان میان دولت سوریه و مخالفان هموار کرده است. توافق روسیه و ترکیه در پی توافق محدود تر بین آنکارا و مسکو صورت گرفته که خروج غیر نظامیانی را که در مناطق تحت کنترل مخالفان مسلح در شمال غرب «حلب» سوریه محاصره بودند، ممکن می سازد. اگر طرح آتش بس جامع پابرجا بماند، مذاکرات صلح چند جانبه که قرار است ماه آینده در شهر «آستانه» در پایتخت قزاقستان برگزار شود، شانس بیشتری برای پایان دادن به جنگ داخلی سوریه خواهد داشت.
ترکیه و روسیه در بحران سوریه در دو جهت مخالف قرار دارند زیرا ترکیه مخالفان مسلحی را که با دولت «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه می جنگند، مسلح می کند. نوامبر گذشته ترکیه یک جت نظامی روسیه را که می گفت حریم هوایی این کشور را نقض کرده، هدف قرار داد و باعث تیرگی در روابط دو کشور شد. اما پس از کودتای نافرجام علیه دولت ترکیه در تابستان، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در نخستین سفر خارجی خود به شهر «مسکو» رفت و با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه برای رفع اختلافات گفتگو کرد. ترکیه و روسیه بدون هیچ دخالتی از سوی آمریکا با مخالفان سوریه توافقی را میانجیگری کرده اند تا غیرنظامیان را از حلب تخلیه کنند. قرار است وزرای امور خارجه و دفاع روسیه، ترکیه و ایران در مسکو دیدار، و وضعیت حلب را بررسی کنند.
اردوغان در تاریخ 28 دسامبر شرکای غربی خود را در متهم به حمایت از گروه های افراطی و تندرو همگام با کردهای سوریه کرد. اردوغان تا آنجا پیش رفت که ادعا کرد شواهدی را در اختیار دارد که نشان می دهد نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در سوریه هم از داعش و هم از کردها حمایت کرده اند. آنکارا حزب کردی سوریه را زیر مجموعه ای از پ. ک. ک می داند که از سال 1984 با دولت ترکیه در جنگ است. ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا پ. ک. ک را به عنوان یک گروه تروریستی می دانند.
آمریکا به این اتهام اردوغان پاسخ داد و «مارک تونر» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روزانه خود ادعاهای اردوغان را «مضحک» و «بی پایه و اساس» خواند. همانطور که انتظار می رود، در حالی که رسانه های طرفدار دولت ترکیه ادعای اردوغان را پوشش جدی دادند، روزنامه مخالف «جمهوریت» بر پاسخ تونر متمرکز شد.
ظهور مثلث «ایران - روسیه - ترکیه» نقطه عطف بسیار قابل توجهی است. این در حالی است که آنها در دهه های اخیر سابقه طولانی در رقابت و جنگ برای گسترش نفوذ داشته اند. در طول جنگ سرد، ترکیه یک متحد کلیدی ناتو بود.
اما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روابط روسیه با هر دو کشور ایران و ترکیه، به طور قابل توجهی بهبود یافت و ایران و روسیه در بسیاری از بخش ها به ویژه اقتصادی همکاری با یکدیگر را ادامه دادند.
رابطه روسیه با ترکیه نیز پیچیدگی های خاص خود را داشت. ترکیه نه تنها مخالف الحاق کریمه به روسیه، بلکه مخالف امضای قرارداد خط لوله جریان ترکی با روسیه، به عنوان مسیر عرضه گاز طبیعی در زیر دریای سیاه که اوکراین را دور می زد و تضعیف می کرد، بود.
دو کشور از طرف های مختلف در درگیری های سوریه حمایت می کردند که روابط دو جانبه آنها را تنش آلود می کرد. اوج اختلافات زمانی دیده شد که ترکیه در نوامبر 2015یک هواپیمای جنگی روسیه را ساقط کرد. با این حال در درجه ای که روابط ترکیه با غرب تضعیف شده بود، این بحران خود را به شکل دیگری نشان داد. روابط دوستانه میان دو کشور در ژوئن 2016 از سر گرفته شد و آن هم زمانی بود که پس از کودتای نظامی نافرجام، از اردوغان به صورت بی قید و شرط پشتیبانی کرد.
جنگ در سوریه و تظاهرات های ضد روسی در ترکیه بر سر حلب از سر گیری رفاقت رسمی دو کشور را با اختلال مواجه نکرد. روسیه و ترکیه هر دو حداکثر تلاش خود را کردند تا مسئله ترور سفیر روسیه در آنکارا، اتحاد آنها را با اختلال مواجه نکند.
در عین حال روابط ایران و ترکیه به طور سنتی بین همکاری و رقابت در نوسان بود، اما تحولات مربوط به بهار عربی در سال 2011، غالب رفتارها را بر رقابت استوار کرد. از آنجایی که حزب حاکم عدالت و توسعه اردوغان از سکولاریسم فاصله گرفت و ارزش های آتاتورک را مدرنیزه کرد، رقابت با ایران بر اساس ایدئولوژی سیاسی کمتر شد.
هر سه کشور پیش از آنکه کشور شوند، امپراتوری بوده اند. غرب بر هر سه نفوذ دارد اما هیچ یک از آنها زیر یوغ غربی نرفته اند و غرب نیز هیچگاه هر سه آنها را به طور کامل به رسمیت نشناخته است.
باید نتیجه گیری کرد که این سه کشور با توجه به تجارب مشترک خود، می توانند رفتارها و نگرانی های یکدیگر را نیز به خوبی درک کنند. با توجه به چنین مزیتی آنها می توانند به سرعت در مسیر همکاری گام بردارند.
