انتخاب بغداد بسیار نزدیک به محور ایران و سوریه در زمانی که نیروهای مبارزه با تروریسم عراقی مرحله دوم جنگ برای بازپس گیری شهر «موصل» از گروه تروریستی داعش را آغاز کردند، یعنی اینکه «رجب طیب اردوغان» تصمیم به ورود به این محور به شکل جدی تر گرفته است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران،«عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در یادداشتی در روزنامه رأی الیوم به دیدار نخست وزیر ترکیه از عراق و تاثیر آن بر خروج نیروهای ترک از عراق پرداخت و نوشت: آقای « بینالی ییلدریم» نخست وزیر ترکیه در رأس هیأت بزرگی از وزرای دولت این کشور که شامل وزرای دفاع و انرژی می شود امروز-شنبه- به بغداد رسید و تلاش دارد که روابط دو کشور را ترمیم کرده و پس از عقب نشینی سیاست های این کشور در پرونده سوریه و بهبود روابط با مسکو، حالت انزوای کشورش با کشورها ی همجوار را بشکند.
انتخاب بغداد بسیار نزدیک به محور ایران و سوریه در زمانی که نیروهای مبارزه با تروریسم عراقی مرحله دوم جنگ برای بازپس گیری شهر «موصل» از گروه تروریستی داعش را آغاز کردند، یعنی اینکه «رجب طیب اردوغان» تصمیم به ورود به این محور به شکل جدی تر گرفته است به ویژه آن که وی جنگ سختی را در شهر«الباب» سوریه در رویارویی با داعش به راه انداخته است و نیروهایش تلفات سنگینی متحمل شده و این تلفات باعث شده است که سووال های روز افزونی در ذهن افکار عمومی ترکیه درباره میزان درست بودن این جنگ و فایده آن به وجود آید. همچنین موافقت اردوغان با خروج همه نیروهایش از پایگاه نظامی بعشیقه در شمال عراق که باعث به وجود آمدن تنش با بغداد شد یکی از نشانه ها در این زمینه است.
سه تحول اصلی داخلی و خارجی وجود دارد که می توان به واسطه آنها موضع بحران زده ترکیه و پیامدها و بازتاب های آن را که باعث شد تغییرات در بسیاری از پرونده های اصلی در منطقه را قطعی شود را دید:
نخست: تنش در روابط ترکیه و آمریکا پس از آن که اردوغان رئیس جمهور ترکیه آمریکا را به شکل علنی متهم به حمایت از تروریسم و به ویژه گروه داعش کرد و پیمان ناتو پشت ترکیه در جنگش علیه این گروه و گروه های کُرد را خالی کرد به درجه های بی سابقه رسید؛ اکنون این دولت ترکیه است که موضع تندی در پیش گرفته و به بستن پایگاه هوایی «انجرلیک» به روی هواپیماهای آمریکایی و غربی دیگر تهدید کرد که از آن برای بمباران مواضع داعش در عراق و سوریه، استفاده می کنند.آقای «فکری اشیق» وزیر دفاع ترکیه روز گذشته تهدید کرد که «باید همه بدانند که پایگاه هوایی، وابسته به پیمان ناتو نیست و استفاده از آن توسط ناتو یا غیر ناتو با موافقت آنکارا صورت می گیرد.»
دوم: سخنان غیر منتظره و «شوک زا»یی است که آقای «نعمان قورتولموش» معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت بر زبان آورد و به اشتباه سیاست های ترکیه در سوریه از همان ابتدا، اذعان کرد و گفت« کشورش می خواست مرحله دموکراتیک در سوریه ایجاد کند لیکن نتوانست سیاست هایی را به وجود بیاورد و آنها را به اجرا در بیاورد، امکانات کافی نبود و جامعه بین المللی در این زمینه کمک و حمایت جدی ارائه نکرد.»
سوم: داخلی است و آن ادامه موج اخراج هزاران کارمند ترک از پست های آن ها به دلیل وجود شبهاتی درباره وابستگی شان به جنبش«فتح الله گولن» است که آخرین دور این اخراج ها شش هزار کارمند هستند و نیز تمدید حالت فوق العاده به مدت سه ماه و رسیدن تعداد بازداشت شدگان به نزدیک به 40 هزار نفر است که بیشتر آنها نظامی،قاضی و استاد دانشگاه هستند.
این تحولات سه گانه به یکدیگر مرتبط هستند و باید به آنها از منظر دسته جمعی برای شناخت رویکردهای سیاست های آینده ترکیه نگاه کرد. پر واضح است اردوغان با تهدیدش به بستن انجرلیک به رساندن پیام های اخیر به واشنگتن که به طور کامل به وی پشت کرد، ادامه می دهد لیکن بعید است که واشنگتن این پیام ها را بگیرد و به اردوغان پاسخ دهد.آمریکا جنگ علیه داعش را پیش از آن که ترکیه اجازه دهد که از پایگاه اینجرلیک استفاده کند، آغاز کرد؛ همچنان که به عراق در سال 2003 حمله کرد و اشغالش کرد بدون آن که از ترکیه کمک بگیرد آن هم پس از آن که پارلمان ترکیه درخواست برای استفاده از انجرلیک برای این حمله را رد کرده بود. دلیل ساده مخالفت پارلمان ترکیه نیز این بود که این بود که آمریکا دارای چندین پایگاه هوایی در کشورهای عربی از جمله پایگاه هوایی«العیدید» در قطر است.
اردوغان از حمایت آمریکا از شبه نظامیان کرد مسلح و تسلیح آنها به مانند کاری که برای گروه های مسلح سوری کرد، می ترسد.همچنین از قانون آمریکایی که دو هفته پیش صادر شد و اجازه می دهد دولت این کشور ممنوعیت تجهیز گروه های مسلح به تجهیزات نظامی پیشرفته و موشک های ضد هوایی و ضد تانگ که هدف از آن حمایت از کردها در سوریه و خود ترکیه است، می ترسد.
اما اگر به ادامه موج بازداشت ها و افزایش اخراج کارمندان نگاه کنیم می بینیم که این سیاست یادآور همتایش است که «پل برمر» حاکم نظامی آمریکایی عراق پس از اشغالش دنبال کرد و شامل پاک سازی حزب بعث، انحلال ارتش و دستگاه های امنیتی عراق است که منجر به ایجاد بستر داغ برای صعود و رشد داعش شد.
مشکل اساسی که اردوغان و نظامش با آن مواجه هستند کثرت تغییرات در سیاست هایش و رفتن از دورترین نقطه در شمال به دورترین نقطه در جنوب است و دنبال کردن چیزی و نقض آن در دوره های نزدیک به هم است که باعث شد حجم اعتماد به این موضع گیری ها و سیاست ها توسط قدرت های منطقه ای و بین المللی به طور یکسان کاسته شود. همین امر درباره عرصه تهدیدها و پیام های زیاد به این و آن گفته می شود که در بیشتر مواقع بازتاب دهنده حالت سردرگمی است.
امروز آقای قورتولموش معاون نخست وزیر اذعان می کند که سیاست کشورش از همان ابتدای کنار آمدن با پرونده سوریه اشتباه بود، اگر چنین است چرا این همه اصرار بر ادامه این سیاست اشتباه طی شش سال گذشته وجود داشت؛ سیاستی که به اذعان وی فقط در سوریه شکست نخورده است بلکه به خود ترکیه به شکل تروریسم بازگشت و این کشور را تهدید به تجزیه و جنگ های داخلی، طایفه ای و نژادی می کند.
ترکیه از برگ برنده طایفه ای در کنار عربستان برای کاشتن بذر هرج و مرج خونین در منطقه با ورود به ائتلاف های آمریکایی و ناتو که عضو آن است و با دخالت نظامی در لیبی،عراق،سوریه و یمن، استفاده کرد. سخن گفتن قورتولموش درباره وجود طرف هایی که می خواهند ملت های منطقه را تجزیه کنند و اراده شان را با دامن زدن به اختلاف های نژادی و طایفه ای میان آنها درست و دقیق است اما فراموش کرد یا خودش را به فراموشی می زند که این خود ترکیه است که همچنان در رأس این طرف هاست.
در همه احوال این اذعان ها و طرح ها با تأخیر صورت گیرد بهتر از آن است که هرگز صورت نگیرد و مهم ثبات داشتن و تصحیح اشتباه ها به شکل جدی است.
