پس از ۱۵ ماه جنگ و محاصره شدید، آتش‌بس در غزه بارقه‌ای از امید را برای مردم این سرزمین بحران‌زده به ارمغان آورده است. افزایش ورود کمک‌های بشردوستانه و بازگشت نسبی امنیت، فرصتی برای بهبود شرایط فراهم کرده، اما چالش‌های بزرگی همچون کمبود منابع، محدودیت‌های اسرائیل و موانع لجستیکی همچنان پیش‌روی روند امدادرسانی قرار دارد.
به گزارش جماران، نیویورک تایمز نوشت: در بیرون یک انبار در جنوب غزه، گروهی از مردان و پسران در صف دریافت کمک‌های بشردوستانه ایستاده بودند؛ کمک‌هایی که این سرزمین بیمار، گرسنه و یخ‌زده به شدت به آن نیاز داشت. آنها کیسه‌های آرد و جعبه‌های مواد غذایی را دریافت کرده و اغلب این بار ارزشمند را با چرخ‌دستی‌های کوچک حمل می‌کردند. این صحنه منظم و آرام، از زمان آغاز جنگ بیش از ۱۵ ماه پیش، در این منطقه به ندرت دیده شده بود. محدودیت‌های اسرائیل در ارسال کمک‌ها، فروپاشی امنیتی که منجر به غارت گسترده کامیون‌های امدادی شده بود، و سایر موانع، دسترسی به غذا، آب، چادر، دارو و سوخت را در شرایط محاصره شدید، به شدت دشوار کرده بود.
تأثیر آتش‌بس بر سرعت ورود کمک‌ها
یک هفته پس از آتش‌بس و پایان درگیری‌ها در غزه، ارسال غذا و اقلام ضروری سرعت بیشتری گرفته است. اما پرسش اصلی اینجاست: چگونه می‌توان این روند را، با وجود چالش‌های پیچیده لجستیکی و آینده نامعلوم آتش‌بس، حفظ کرد؟
فلسطینی‌ها در روز پنجشنبه در اردوگاه پناهندگان البریج، واقع در مرکز نوار غزه، برای دریافت غذا در صف منتظر ایستاده بودند
افزایش ورود کامیون‌های امدادی به غزه پس از آتش‌بس
سازمان ملل متحد طی سه روز گذشته به اندازه کل ماه اکتبر مواد غذایی به غزه ارسال کرده است. «جاناتان ویتال»، رئیس موقت دفتر بشردوستانه سازمان ملل در غزه، این خبر را روز پنجشنبه در یک نشست خبری اعلام کرد. آژانس‌های سازمان ملل و گروه‌های امدادی در حال رساندن تجهیزات پزشکی و سوخت به بیمارستان‌ها هستند و تلاش می‌کنند زیرساخت‌های حیاتی غزه را احیا کنند. سازمان ملل اعلام کرده است که چادرهای امدادی به زودی می‌رسند و نانوایی‌ها نیز تا روز جمعه تولید و توزیع نان را آغاز خواهند کرد.
کوگات، نهاد دولتی اسرائیل که بر سیاست‌های غزه و کرانه باختری نظارت دارد، از اظهار نظر خودداری کرد. با این حال، این نهاد در پستی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که طی هفته گذشته ۴۲۰۰ کامیون کمک‌های بشردوستانه، پس از بازرسی، وارد غزه شده‌اند. در طول جنگ، اسرائیل مدعی بود که محدودیتی برای ورود کمک‌ها به غزه اعمال نکرده و نهادهای بشردوستانه را به کوتاهی در توزیع اقلامی که پس از بازرسی وارد منطقه شده بود، متهم می‌کرد. اما از زمان آتش‌بس در ۱۹ ژانویه، روزانه بین ۶۰۰ تا ۹۰۰ کامیون حامل کمک وارد غزه شده است؛ رقمی که به‌مراتب بیشتر از چند ده کامیونی است که در ماه‌های گذشته وارد می‌شد.
فلسطینی‌ها در انتظار دریافت غذا در اردوگاه البریج، واقع در مرکز نوار غزه
تا روز سه‌شنبه، «خلود الشنا»، ۴۳ ساله، و خانواده‌اش پس از دو ماه انتظار، یک کیسه آرد از کمک‌های بشردوستانه دریافت کردند. هرچند این کمک دلگرم‌کننده بود، اما او گفت: «ما هنوز از نیازهای اولیه محرومیم. بچه‌هایم مدت‌هاست سبزیجات تازه نخورده‌اند و طعمشان را فراموش کرده‌اند. چطور می‌شود فقط با آرد زندگی کرد؟» با این حال، بهبودهایی در این زمینه دیده می‌شود. پیش از جنگ، غزه ترکیبی از کمک‌های بشردوستانه و کالاهای تجاری دریافت می‌کرد. تا اواخر سال گذشته، مقادیر کمی سبزیجات تازه، گوشت و سایر مواد غذایی در بازارها یافت می‌شد، اما اسرائیل بیشتر کالاهای تجاری را ممنوع کرد و مدعی شد که حماس از این تجارت سود می‌برد. این هفته، امدادگران گزارش داده‌اند که برخی کالاهای تجاری دوباره وارد غزه شده‌اند؛ از جمله سبزیجات تازه و حتی شکلات، که اکنون با قیمتی کمتر از ماه‌های گذشته در بازارها عرضه می‌شوند. توزیع کمک‌ها در غزه همچنان با موانع بزرگی روبه‌رو است. بسیاری از جاده‌ها پس از ۱۵ ماه جنگ ویران شده‌اند، هرچند شهرداری‌ها در حال پاکسازی آوار هستند. اما وجود مین‌ها و مواد منفجره عمل‌نکرده در سراسر منطقه، توزیع کمک‌ها و تعمیرات را بسیار خطرناک کرده است.
نقش حیاتی سازمان ملل و آنروا در امدادرسانی
پیش از جنگ، روزانه حدود ۵۰۰ کامیون کمک‌ها و کالاهای تجاری وارد غزه می‌شد. طبق توافق آتش‌بس، این تعداد باید به ۶۰۰ کامیون در روز افزایش یابد، اما مسئولان امدادی هشدار داده‌اند که حفظ این سطح کمک‌رسانی به تنهایی برای آنها بسیار دشوار خواهد بود. «ارائه این کمک‌ها تنها توسط سازمان ملل امکان‌پذیر نیست، به هیچ وجه.» این را «فیلیپ لازارینی»، رئیس آژانس امداد و کار سازمان ملل، که مهم‌ترین منبع کمک برای پناهندگان فلسطینی است، چند روز پیش از آغاز آتش‌بس گفته بود.
فلسطینی‌ها روز دوشنبه برای دریافت کمک‌های ارسالی از کامیون‌هایی که وارد رفح در جنوب غزه می‌شدند، هجوم بردند
وضعیت ناپایدار آنروا همچنان یکی از بزرگ‌ترین موانع در مسیر کمک‌رسانی است. مقامات سازمان ملل تأکید می‌کنند که نقشی حیاتی در تلاش‌های امدادی دارد و ستون تأمین و خدمات در غزه است. اما اسرائیل این آژانس را به حمایت از شبه‌نظامیان حماس متهم کرده و فعالیت آن را ممنوع کرده است. امدادگران هشدار می‌دهند که هیچ جایگزین دیگری نمی‌تواند نقشی مشابه این آژانس ایفا کند.
نیازهای فراتر از غذا و دارو برای بهبود وضعیت غزه
بزرگ‌ترین چالش، وسعت و شدت بحران است. امدادگران می‌گویند که اگرچه کمک‌ها اکنون وارد غزه می‌شود، اما کمبودهای شدید یک‌ونیم سال گذشته به حدی بوده که برای جلوگیری از مرگ‌ومیر بیشتر، به منابع عظیمی نیاز است، چه برسد به بازسازی‌های آینده. علاوه بر این، غزه برای آغاز روند بهبودی نیازمند خدمات آموزشی، روان‌شناختی و سایر حمایت‌ها است. «باب کیچن»، معاون بخش امور اضطراری کمیته نجات بین‌المللی، گفت: «کامیون‌هایی که اخیراً وارد غزه شده‌اند، در برابر حجم عظیم کمک‌های مورد نیاز برای جبران کمبودهای یک‌ونیم سال گذشته، تنها قطره‌ای در اقیانوس هستند.»
گروهی از مردان روز چهارشنبه در شهر غزه چادری برپا کردند
رفع تدریجی موانع و محدودیت‌ها در روند توزیع کمک‌ها
برخی از موانع به تدریج در حال رفع شدن هستند. اسرائیل اکنون تمایل بیشتری به ورود کمک‌های بیشتر نشان داده و یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های تأمین نیازهای غزه کاهش یافته است. پیش‌تر، اسرائیل با هدف جلوگیری از تأمین مجدد حماس از طریق محموله‌های امدادی، بازرسی‌های سخت‌گیرانه‌ای انجام می‌داد و حرکت کمک‌ها در داخل غزه را محدود می‌کرد، که اغلب باعث تأخیر یا توقف کامل توزیع می‌شد. اکنون کارکنان امدادی برای جابجایی در داخل غزه، به جز برای حرکت از جنوب به شمال، دیگر نیازی به مجوز ارتش اسرائیل ندارند، که این تغییر روند توزیع کمک‌ها را سرعت بخشیده است. پیش از آتش‌بس، بسیاری از کامیون‌های حامل کمک‌ها به دلیل کمبود سوخت متوقف شده بودند، اما اکنون سوخت وارد منطقه شده و این مشکل برطرف شده است.
با این حال، اسرائیل هنوز از ورود بسیاری از اقلام حیاتی جلوگیری می‌کند. این اقلام به دلیل «دو منظوره» بودن، ممکن است به گفته اسرائیل برای اهداف نظامی توسط حماس استفاده شوند. حتی موارد ساده‌ای مانند قیچی و مواد اولیه ساخت چادر نیز در این فهرست قرار دارند. با این وجود، مقامات امدادی می‌گویند برخی از این محدودیت‌ها برداشته شده و مذاکرات برای لغو محدودیت‌های بیشتر ادامه دارد.
تأثیر کاهش غارت‌ها بر بهبود شرایط امدادرسانی
یکی از مشکلات اساسی که ماه‌ها توزیع کمک‌ها در غزه را مختل کرده بود، غارت گسترده بود که بخش زیادی از کمک‌های اختصاص‌یافته به غیرنظامیان را هدر می‌داد. وضعیت غزه پس از حمله نظامی اسرائیل به رفح در ماه مه به شدت وخیم‌تر شد. اسرائیل اعلام کرد هدف این عملیات بیرون راندن حماس از یکی از آخرین پایگاه‌هایش بود. با فرار نیروهای امنیتی حماس، باندهای سازمان‌یافته بدون هیچ مقاومتی کامیون‌های حامل کمک‌ها را پس از ورود به غزه رهگیری و غارت کردند. امدادگران بین‌المللی، اسرائیل را متهم کرده‌اند که غارت کمک‌ها را نادیده گرفته و به غارتگران اجازه داده است بدون محدودیت عمل کنند. سازمان ملل نیز، به دلیل حفظ بی‌طرفی، اجازه نمی‌دهد سربازان اسرائیلی از کاروان‌های امدادی محافظت کنند. این سازمان از اسرائیل خواسته است تا به پلیس غزه، که تحت نظارت حماس فعالیت می‌کند، اجازه دهد امنیت این کاروان‌ها را تأمین کند. اسرائیل، که هدفش نابودی حماس در غزه است، این گروه را به دزدی کمک‌ها متهم کرده و پلیس غزه را بخشی از ساختار حماس می‌داند. با وخیم‌تر شدن اوضاع امنیتی، بسیاری از گروه‌های امدادی ترجیح دادند محموله‌های خود را در مرزهای غزه نگه دارند و از ورود به این منطقه خطرناک خودداری کنند.
بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان در بیمارستان کمال عدوان در بیت لاهیا، واقع در شمال غزه، روز دوشنبه غارت شده بود
کاهش نگرانی‌ها از غارت پس از آتش‌بس
با آتش‌بس، نگرانی‌ها درباره غارت‌های سازمان‌یافته تا حد زیادی کاهش یافته است. پلیس دوباره در بخش‌های زیادی از غزه گشت‌زنی می‌کند. هرچند هنوز گاهی تخلیه جعبه‌ها از کامیون‌ها توسط افراد دیده می‌شود — صحنه‌هایی که مقامات امدادی به آن اشاره کرده‌اند و یک خبرنگار نیویورک تایمز نیز شاهد آن بوده است — اما این موارد اکنون بسیار محدودتر شده است. فلسطینیان در غزه باور دارند که با دسترسی بهتر به کمک‌ها، انگیزه مردم برای غارت کمتر می‌شود.
امیدواری مردم به ادامه روند امدادرسانی
«رامی ابو شرخ»، ۴۴ ساله، حسابداری که به جنوب غزه آواره شده است، گفت: «بهبود قابل‌توجهی دیده‌ام—امروز افراد بیشتری بسته‌های غذایی دریافت کردند. امیدوارم این روند ادامه یابد و سرقت‌ها کاملاً متوقف شوند.»
