پس از سقوط حکومت بشار اسد و افزایش نگرانی‌ها درباره وجود انبارهای مخفی تسلیحات شیمیایی در سوریه، تجربه آمریکا در نابودی این تسلیحات طی دهه گذشته، بار دیگر به کانون توجه مقامات این کشور بازگشته است. نیویورک تایمز در گزارشی به بررسی آمادگی ارتش آمریکا و فناوری‌های پیشرفته‌ای که در مرکز شیمیایی-زیستی ابردین توسعه یافته‌اند، پرداخته است؛ فناوری‌هایی که می‌توانند در صورت کشف تسلیحات شیمیایی، برای خنثی‌سازی ایمن آن‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
به گزارش جماران، نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: پس از ورود شورشیان مسلح به دمشق و سرنگونی حکومت «بشار اسد» در ۸ دسامبر، مقامات آمریکایی در انتظار یافتن نشانه‌ای از انبارهای تسلیحات شیمیایی رژیم سابق بودند. تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر کشف این تسلیحات منتشر نشده است. با این حال، اگر چنین تسلیحاتی یافت شوند، هنوز مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظار آن‌ها خواهد بود و کدام نهاد مسئولیت نابودی آن‌ها را بر عهده خواهد گرفت. تجربه و اقداماتی که آمریکا حدود ۱۰ سال پیش در زمینه نابودی تسلیحات شیمیایی سوریه انجام داده است، می‌تواند در شرایط کنونی به عنوان راهکارهای مفید و مؤثری برای حل مسائل مشابه مورد استفاده کاخ سفید قرار گیرد. حدود یک سال و نیم پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، ژنرال «جی. جی. سانتی» در جلسه‌ای در پنتاگون حضور یافت که به بررسی سناریوهای فرضی درباره مدیریت تسلیحات شیمیایی اختصاص داشت. اکنون، با تحولات اخیر در دمشق، این موضوع بار دیگر به یکی از نگرانی‌های اصلی مقامات آمریکایی تبدیل شده است.
در آن زمان، ژنرال «جی. جی. سانتی»، معاون مدیر آژانس کاهش تهدیدات دفاعی، در حال بررسی راه‌هایی برای جلوگیری از حملات احتمالی دشمنان به ایالات متحده با استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی بود. اگرچه سوریه به‌طور رسمی وجود تسلیحات شیمیایی را انکار کرده بود، اما ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا حاکی از آن بود که حکومت «بشار اسد» احتمالاً انبارهای مخفی این تسلیحات را در اختیار دارد. این تسلیحات شامل موادی نظیر سارین، یک عامل عصبی خطرناک که با جذب از طریق پوست می‌تواند باعث اختلال در سیستم عصبی مرکزی، فلج و نارسایی تنفسی شود؛ گاز خردل، که تاول‌های شدید و آسیب‌های جدی به پوست و ریه‌ها ایجاد می‌کند؛ و کلر، که در فضاهای بسته منجر به خفگی می‌شود، بود. نگرانی از وجود این تسلیحات، مقامات آمریکایی را بر آن داشت تا اهمیت نظارت و مدیریت این تهدیدات را به‌عنوان یکی از اولویت‌های خود در نظر بگیرند.
ژنرال «سانتی» در مصاحبه‌ای به یاد می‌آورد که در جلسه‌ای درباره جنگ داخلی سوریه، موضوع نبود برنامه‌ای دقیق برای نابودی تسلیحات شیمیایی در جنگ عراق مطرح شد. در این جلسه پرسیده شد: «اگر به‌طور ناگهانی انبارهای تسلیحات شیمیایی سوریه و مواد اولیه آن‌ها به دست ما بیفتد، چه باید کنیم؟» او مأموریت یافت تا در مدت شش ماه طرحی برای طراحی، ساخت و استقرار دستگاه‌هایی ارائه دهد که بتوانند هزاران تن مواد شیمیایی خطرناک را نابود کنند. به گفته او، در آن زمان توانایی عملی برای مدیریت چنین حجم عظیمی از مواد شیمیایی وجود نداشت. با این حال، تا اواخر ژوئن ۲۰۱۳، تیمی تخصصی در پایگاه ارتش در ابردین، مریلند، موفق شد نمونه اولیه‌ای از دستگاهی را طراحی و عملیاتی کند که توانایی انجام این مأموریت را داشت.
برای دهه‌ها، تسلیحات شیمیایی معمولاً از طریق سوزاندن نابود می‌شدند، اما ایالات متحده به دلیل نگرانی‌های عمومی درباره ایمنی این روش، آن را کنار گذاشت و روش هیدرولیز را جایگزین کرد. در این روش، عوامل شیمیایی خطرناک با ترکیب با آب داغ و ماده‌ای مشابه پاک‌کننده‌های تجاری لوله، به‌طور شیمیایی تجزیه و خنثی می‌شوند. پنتاگون از همین روش در سال گذشته برای نابودی آخرین ذخایر تسلیحات شیمیایی خود استفاده کرد. در حالی که این فرآیند پیش‌تر در مجموعه‌ای از انبارهای بزرگ انجام می‌شد، سیستم جدید و قابل حمل هیدرولیز که در پایگاه ابردین توسعه یافته بود، به گونه‌ای طراحی شد که در دو کانتینر استاندارد ۲۰ فوتی جای بگیرد و قابلیت جابجایی آسان داشته باشد.
کمتر از دو ماه پس از توسعه سیستم جدید هیدرولیز، حمله شیمیایی «بشار اسد» در شمال غرب دمشق هرگونه تردید درباره وجود تسلیحات شیمیایی در ارتش سوریه را از بین برد. وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که این حمله با استفاده از یک عامل عصبی مایع انجام شده و بیش از ۱۴۰۰ نفر را به کام مرگ کشانده است. برنامه‌هایی که ژنرال «سانتی» ابتدا برای یک سناریوی فرضی طراحی کرده بود، در نهایت برای مأموریتی واقعی به کار گرفته شد. این مأموریت زمانی آغاز شد که سوریه تحت فشارهای بین‌المللی موافقت کرد تسلیحات شیمیایی خود را تحویل دهد. در پایگاه ابردین، توسعه تجهیزات هیدرولیز قابل حمل سرعت گرفت و تا ژانویه ۲۰۱۴، یک کشتی باری نیروی دریایی آمریکا به نام «Cape Ray» در ویرجینیا به این تجهیزات مجهز شد. این کشتی سپس به پایگاه نظامی در روتا، اسپانیا اعزام شد. در همان زمان، پیمانکارانی که به دستور ژنرال «سانتی» در لبنان استخدام شده بودند، کامیون‌های سنگین خریداری کردند و آن‌ها را در مرز به سربازان سوری تحویل دادند. این کامیون‌ها برای انتقال ایمن تسلیحات شیمیایی «بشار اسد» استفاده شدند. سربازان سوری ۷۸ مخزن حاوی گاز خردل مایع و ماده‌ای شیمیایی برای تولید سارین را به بندر لاذقیه منتقل کردند. از آنجا، کشتی‌های دانمارکی و فنلاندی این مواد را به جنوب ایتالیا حمل کردند.
در اوایل ژوئیه، این مخازن به کشتی «Cape Ray» منتقل شدند. این کشتی به مدت ۴۲ روز در دریا مشغول خنثی‌سازی مواد شیمیایی بود و سپس در بندر برمن آلمان پهلو گرفت. مایعات خنثی‌شده برای دفع نهایی به کوره‌های مخصوصی منتقل شدند که به‌طور خاص برای نابودی مواد خطرناک طراحی شده بودند.
در اوایل سال ۲۰۱۸، نگرانی‌ها درباره تحویل ندادن تمامی تسلیحات شیمیایی توسط «بشار اسد» تأیید شد؛ زیرا شهر دوما، که تحت کنترل شورشیان بود، هدف یک حمله شیمیایی قرار گرفت.
با سقوط دمشق در این ماه، هواپیماهای جنگی اسرائیل چندین بار سایت‌هایی را بمباران کرده‌اند که گمان می‌رود مرتبط با برنامه تسلیحات شیمیایی «بشار اسد» باشند. در صورت کشف بقایای تسلیحات شیمیایی رژیم «اسد»، احتمالاً مرکز شیمیایی-زیستی ارتش آمریکا در ابردین مأموریتی جدید دریافت خواهد کرد. تیمی که عملیات «Cape Ray» را انجام داده بود، اکنون نسخه‌های پیشرفته‌تر و بهبودیافته‌ای از سیستم هیدرولیز یک دهه پیش ساخته است و آماده واکنش به چنین سناریویی است.
«تیم بلیدز»، یکی از کارکنان مرکز شیمیایی-زیستی ارتش آمریکا در ابردین، که در طراحی و اجرای سیستم هیدرولیز کشتی «Cape Ray» نقش کلیدی داشت، اخیراً هدایت پروژه‌هایی را بر عهده گرفته است که هدف آن ساخت دستگاه‌های کوچک‌تر و قابل حمل است. این دستگاه‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که روی یک پالت جا شوند و به‌راحتی با هواپیمای باری منتقل شوند. «تیم بلیدز» در مصاحبه‌ای پس از مأموریت سال ۲۰۱۴ اشاره کرد که او و همکارانش تلاش کردند رهبران ارشد پنتاگون را متقاعد کنند که این پروژه‌ها به حمایت مستمر نیاز دارند. او تأکید کرد که توانایی‌هایی که در مدت زمان کوتاهی توسعه یافته‌اند، ممکن است در آینده دوباره مورد نیاز باشند. او هشدار داد: «در غیر این صورت، هر بار که چنین شرایطی پیش بیاید، باید همه چیز را از ابتدا شروع کنید.»
