هانا نوت، مدیر مرکز مطالعات عدم گسترش جیمز مارتین در اوراسیا، گفت: ما این تصویر از ترکها داشتیم که معمولاً نسبت به منافع روسیه توجه دارند. فکر نمیکنم پوتین چندان از این موضوع خوشحال باشد اما شاید هر دوی آنها فکر نمیکردند این حمله تا این حد پیش برود.
پایگاه خبری جماران - «پس از آنکه نیروهای مخالف بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در یک حمله غافلگیرکننده، دومین شهر بزرگ سوریه یعنی حلب را تصرف کردند، تصاویری نشان دادند که فردی پرچم ترکیه را بر دیوار قلعه قرون وسطایی آویزان کرده است. به نظر میرسید این عمل از سوی یک فرد تنها انجام شده است، اما این تصویر توسط رسانههای طرفدار دولت ترکیه به عنوان نمادی از نفوذ آنکارا در جنگ داخلی همسایهاش مورد توجه قرار گرفت.»
فایننشال تایمز با این مقدمه درباره تحولات نظامی جاری در ترکیه می نویسد: این درگیری ۱۳ ساله هفته گذشته دوباره شعلهور شد زمانی که شورشیان به رهبری گروه تندرو هیات تحریر الشام (HTS) در روز جمعه با کمترین مقاومتی وارد حلب شدند. سپس گروههای تحت حمایت ترکیه که با HTS هماهنگ هستند، روز یکشنبه حملهای به شهر استراتژیک تل رفعت که تحت کنترل نیروهای کرد سوری است، آغاز کردند.
پیشروی چشمگیر شورشیان، بار دیگر نقش ترکیه را در این کشور عربی ویران شده به مرکز توجه تبدیل کرده است، جایی که برای سالها، ترکیه حامی اصلی شورشیانی بوده که در سال ۲۰۱۱ با دولت درگیر شدند.
برخلاف سایر گروههای شورشی سوری، هیات تحریر الشام بهطور مستقیم از سوی ترکیه حمایت نمیشود. اما تحلیلگران میگویند که این حمله احتمالاً بدون رضایت ضمنی آنکارا انجام نشده و میتواند نفوذ رجب طیب اردوغان را در هر گونه مذاکرات آینده با اسد و حامیانش، یعنی روسیه و ایران، تقویت کند.
گونول تول، مدیر موسسه خاورمیانه در واشنگتن و نویسنده کتابی درباره نقش ترکیه در جنگ سوریه، گفت: بدون چراغ سبز ترکیه، این عملیات هرگز ممکن نبود.ترکیه فرصتی را برای تغییر دینامیکهای میدان، تضعیف دست اسد و نشان دادن این نکته به دولت آینده ایالات متحده دید که میتواند به طور مؤثر نفوذ ایران را کنترل کند.
نه اردوغان و نه سایر مقامات تأیید نکردهاند که ترکیه در این عملیات دخالت داشته است. وزیر امور خارجه هاکان فیدان روز دوشنبه به خبرنگاران گفت که توجیه وقایع سوریه به عنوان یک مداخله خارجی نادرست خواهد بود.
اما این حمله فرصتی را برای ترکیه فراهم کرده تا گروههای همپیمان را برای مقابله با نیروهای کردی که آنها را ادامه حزب کارگران کردستان (PKK) میداند، بسیج کند. جلوگیری از تجمع نیروهای کرد در مرز ترکیه، انگیزه اصلی تصمیم اردوغان برای مداخله در سوریه در سالهای اخیر بوده است.
قبل از حمله شورشیان، آنکارا عمیقاً از عدم تمایل اسد به مذاکره با مخالفان سوری ابراز ناامیدی کرده بود. دمشق امسال به تلاشهای نادر اردوغان برای ترمیم روابطی که پس از حمایت ترکیه از شورشیان در سال ۲۰۱۱ قطع شده بود، پاسخ منفی داد.
ترکیه در نهایت، محافظ ادلب؛ استان شمال غربی سوریه که پایگاه هیات تحریر الشام (HTS) است، به شمار میآید. این کشور همچنین هزاران سرباز ترک و گروههای شورشی مسلح و آموزشدیدهای را که بهطور جمعی به عنوان ارتش ملی سوریه شناخته میشوند، در بخشهایی از شمال غرب و شمال سوریه که تحت کنترل ترکیه است، مستقر کرده است.
در حالی که ترکیه هیات تحریر الشام را به عنوان یک گروه تروریستی معرفی میکند، نقش حیاتی در تضمین بقای شورشیان در این منطقه ایفا میکند. تحلیلگران میگویند که هیات تحریر الشام و ارتش ملی سوریه، که قبلاً با یکدیگر درگیر شده بودند، برای حمله اخیر هماهنگ کردهاند.
یکی از اهداف ترکیه فشار به ایالات متحده برای پایان دادن به حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) تحت رهبری کردها در شمال شرق سوریه بوده است، موضوعی دائمی که منبع تنش بین متحدان ناتو است. ایالات متحده SDF را به عنوان شریک کلیدی خود در مبارزه با داعش حمایت کرده و حدود 900 سرباز در سوریه مستقر کرده است.
دولت منتخب دونالد ترامپ در دوره اول خود نسبت به خواستههای اردوغان همدل بود، اما ممکن است دولت جدید او اکنون خروج نیروهای آمریکایی را به عنوان امتیازی به ایران ببیند. اردوغان همچنین شراکت پیچیدهای در سوریه با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، ایجاد کرده است، با وجود اینکه هر دو از طرفهای مخالف در جنگ حمایت میکنند. ترکیه و روسیه در مارس 2020 توافق آتشبس برای ادلب را به امضا رساندند که به منطقه، ثباتی ظاهری بخشید و هر دو کشور در تعیین آنچه که در آینده اتفاق میافتد، نقش اساسی خواهند داشت.
هانا نوت، مدیر مرکز مطالعات عدم گسترش جیمز مارتین در اوراسیا، گفت: ما این تصویر از ترکها داشتیم که معمولاً نسبت به منافع روسیه توجه دارند. فکر نمیکنم پوتین چندان از این موضوع خوشحال باشد اما شاید هر دوی آنها فکر نمیکردند این حمله تا این حد پیش برود.
آنکارا با توجه به رابطه با مسکو، از مداخله مستقیم در آخرین درگیریها خودداری کرده است. جان آچون، پژوهشگر سیاست خارجی در اندیشکده ستا در آنکارا، گفت که ترکیه حتی از پاسخ سریعتر مخالفان به حملات اخیر نیروهای دولتی سوریه و هواپیماهای جنگی روسیه به ادلب جلوگیری کرده است.
اما در هفتههای اخیر، اردوغان تهدیدات خود را درباره یک حمله نظامی مستقیم جدید ترکیه علیه SDF احیا کرده است. او روز شنبه گفت: اراده ما برای ریشه کنی تروریسم در منبع آن از همیشه قویتر است. ما در اتخاذ گامهای جدید تردید نخواهیم کرد."
الهام احمد، عضو شورای دموکراتیک سوریه مستقر در بریتانیا و شاخه سیاسی SDF، در بیانیهای گفت که جوامع کردی و سایر گروههای اقلیت پس از این حمله با وضعیت فزایندهای ناپایدار در شمال سوریه مواجه هستند.
اردوغان همچنین وعده داده است که 3.2 میلیون سوری که به ترکیه پناه آوردهاند، به کشور خود بازخواهند گشت؛ موضوعی سیاسی که به نظر میرسد در انتخابات محلی امسال به قیمت رایآوری حزب عدالت و توسعه او تمام شده است. معاون او، جودت ییلماز، روز یکشنبه به اعضای حزب حاکم گفت که ترکیه اکنون انتظار دارد که یک راهحل سیاسی منجر به بازگشت پناهندگان به خانهشان شود.
اما یک دیپلمات سابق ترکیه که خواست نامش فاش نشود، هشدار داد که ترکیه ممکن است با بحران جدید پناهندگان مواجه شود. بر اساس گفتههای یک مقام سازمان ملل، نزدیک به 50,000 نفر در آخرین درگیریها آواره شدهاند.
این دیپلمات گفت: ایجاد یک روایت قهرمانانه مبنی بر اینکه ترکیه یا نمایندگان آن میتوانند کنترل حلب را به دست بگیرند، به احساسات ملیگرایانه مربوط میشود، اما ممکن است ما در باتلاق غرق شویم. او افزود که ترکیه ممکن است به روابط خود هم با غرب و هم با روسیه آسیب بزند.
وزیر خارجه ترکیه می گوید که ترکیه نمیخواهد جنگ تشدید شود و افراد بیشتری آواره شوند و دوباره خواستار تشویق ایران و روسیه به گفتگو بین دمشق و مخالفان شد. او روز دوشنبه گفت: دمشق باید با مردم خود و مخالفان مشروع آشتی کند. ترکیه آماده است تا تمام کمکهای لازم را در این راستا ارائه دهد.
دیپلمات سابق ترکیه که خواست نامش فاش نشود با اشاره به اینکه شاید زمان برای گفتگو ممکن است اکنون از دست رفته باشد، گفت: این یک فانتزی سیاسی است. ما حتی نمیدانیم آیا اسد هنوز قدرت سیاسی لازم برای برآورده کردن انتظارات ترکیه را دارد یا نه، وقتی که به نظر میرسد او حتی ارتشی ندارد.