نقشه رژیم اسرائیل از بازی با کارت حمله به ایران چیست؟/ آیا دیپلماسی پنهان ایران در پایتخت های کشورهای عربی منطقه پاسخ اسرائیل را محدود می کند؟/ سناریو مدنظر آمریکا؛ تضعیف حزب الله و گفت و گو با ایران

پایگاه خبری جماران ، سارا معصومی : یک سال پس از هفت اکتبر ۲۰۲۳ تمام تلاش های دیپلماتیک و رایزنی های منطقه ای و فرامنطقه ای بیش از آنکه متمرکز بر پایان دادن به جنگ در غزه با برقراری آتش بس باشد بر جلوگیری از آغاز جنگ میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم اسرائیل و عدم گسترش دامنه آن فراتر از لبنان استوار است. حمله رژیم اسرائیل به منافع  ایران در دمشق، پایتخت سوریه، بیروت، پایتخت لبنان و هدف قرار دادن اسماعیل هنیه، رئیس فقید دفتر سیاسی حماس در تهران منجر به شکل گیری دو حمله مستقیم و بی سابقه ایران به اسرائیل در قالب عملیاتهای وعده صادق یک و دو شد.

 اکنون بیش از ده روز پس از دومین این عملیات ها، رژیم اسرائیل هنوز هر روز همزمان که خاک نوار غزه را بر روی زمین شخم زده و از هوا بمباران می کند و دامنه جنگ را  به  داخل خاک لبنان نیز کشانده است، از قطعی بودن پاسخ نظامی به تهران سخن می گوید. همزمان با موضع گیری های هر روزه مقام های اسرائیلی درباره کمیت و کیفیت این پاسخ دهی، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران یک تور منطقه ای را با ایستگاه های توقف بیروت، دمشق، ریاض، دوحه، بغداد و مسقط آغاز کرد که در مراحل بعدی به قاهره و امان هم خواهد رسید.

دستور کار این تور منطقه ای جدا از رایزنی های بعضا دوجانبه سیاسی میان وزیر خارجه ایران و مقام های کشور میزبان، نخست تلاش برای بسیج کردن نیروی کشورهای اسلامی در مسیر برقراری آتش بس در نوار غزه و دوم ارسال پیام های پیدا و پنهان به طرف های مقابل ایران درباره واکنش قطعی ایران به پاسخ رژیم اسرائیل به عملیات وعده صادق دو و سوم توضیحاتی درباره تبعات همکاری کشورهای منطقه با اسرائیل در این تنش بود.

هرچند که پس از بازگشت هیات سیاسی ایران به ریاست مسعود پزشکیان، رئیس جمهور از نیویورک به منظور شرکت در اجلاس سالانه مجمع عمومی و شهادت سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان، فعالیت کانال مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده در مسقط که عمدتا متمرکز بر تلاش برای احیای مذاکرات رفع تحریم بود به گفته وزیر خارجه ایران متوقف شده است، اما پیام رسانی های ایران و آمریکا به کمک واسطه های قدیمی از سوئیس به عنوان حافظ منافع امریکا در ایران تا برخی کشورهای عربی منطقه همچنان ادامه دارد و برهمین اساس می توان گفت که تغییر اهداف اعلامی اسرائیلی ها در جریان پاسخ دهی به عملیات صادق ۲، بخشی از همین پیام رسانی ها و رایزنی های عراقچی در پایتخت های کشورهای دوست و به نوعی متحد امریکا در منطقه باشد.

ساعاتی پس از پرتاب قریب به ۲۰۰ موشک از سوی ایران به سمت خاک سرزمین‌‌های اشغالی، مقام های ارشد اسرائیلی به شمول بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر در اظهاراتی تند و تیز هشدار دادند که جمهوری اسلامی ایران بهای سنگینی برای این حمله که البته تلفات انسانی به دنبال نداشته، پرداخت خواهد کرد.

در این بستر پر تنش، تأسیسات هسته ای و زیرساخت های انرژی در ایران از اهداف اعلامی اولیه اسرائیل بود. هدف گذاری که مشخص نیست از ابتدا با هدف باجگیری از غرب به ویژه ایالات متحده صورت گرفته و یا نشان دهنده عزم اسرائیل برای گسترده کردن دامنه جنگ در سطح منطقه بوده و تحت فشارهای ایالات متحده و هشدارهای متحدان عرب منطقه  ای آن تغییر کرده است.

در چنین شرایطی، ساعاتی پیش واشنگتن پست گزارش داد  که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به واشنگتن اطلاع داده که اسرائیل تاسیسات نظامی ایران را هدف قرار خواهد داد، نه تاسیسات هسته‌ای یا میادین نفتی را. در این گزارش همچنین ادعا شده است که حمله اسرائیل به ایران قبل از انتخابات آمریکا در ۵ نوامبر [۱۵ آبان] انجام خواهد شد.

این روزنامه آمریکایی همچنین به نقل از یک مقام اسرائیلی نوشت که نتانیاهو منتظر چراغ سبز واشنگتن درباره پاسخ به ایران نخواهد ماند و او تنها کسی است که درباره پاسخ اسرائیل به ایران تصمیم می‌گیرد. واشنگتن پست همچنین به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت که نتانیاهو در تماس هفته گذشته خود با بایدن معتدل‌تر بود و ملایم‌تر شدن موضع او به تصمیم بایدن برای ارسال سامانه دفاع موشکی به اسرائیل کمک کرد.

چرا سامانه دفاع موشکی تاد؟

سامانه  دفاع موشکی مدنظر که این روزها در رسانه ها تحلیل های متفاوتی درباره دلایل موافقت آمریکا با اسقرار آن در اسرائیل مطرح است، «تاد» نام دارد. سامانه THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) یک سیستم دفاع موشکی پیشرفته است که توسط ارتش ایالات متحده و شرکت «لاکهید مارتین» توسعه یافته است. این سامانه برای مقابله با تهدیدات موشکی بالستیک در مرحله نهایی پرواز طراحی شده است و می‌تواند به‌طور مؤثری از مناطق خاصی در برابر موشک‌های کوتاه و میان‌برد دفاع کند.

ویژگی‌های کلیدی تاد:

1. عملکرد: تاد قادر است موشک‌های بالستیک را در ارتفاع بالا و در مرحله نهایی پرواز خود هدف قرار دهد. این سامانه از روش «ضد موشکی» استفاده می‌کند که به معنای برخورد مستقیم با هدف است.

2. اجزاء: سامانه تاد شامل رادار، واحد کنترل آتش، و موشک‌های اعتراضی است. رادار AN/TPY-2 یکی از اجزای اصلی آن است که برای شناسایی و ردیابی تهدیدات استفاده می‌شود.

3. تحرک: تاد یک سامانه قابل حمل است و می‌تواند به سرعت به مناطق مورد نیاز منتقل شود. این ویژگی آن را برای پاسخگویی به تهدیدات فوری بسیار مؤثر می‌سازد.

4. استفاده جهانی: این سامانه در چندین کشور مستقر شده است؛ از جمله کره جنوبی و امارات متحده عربی، به‌عنوان بخشی از تلاش‌های دفاعی در برابر تهدیدات منطقه‌ای.

5. توسعه و هزینه: توسعه تاد به دهه 1990 بازمی‌گردد و هزینه‌های بالایی برای توسعه و استقرار آن صرف شده است.

باج دهی بزرگ به اسرائیل با استقرار سامانه تاد

پس از عملیات وعده صادق دو گمانه زنی های متفاوتی درباره احتمال موافقت واشنگتن با استقرار این سامانه ها منتشر شد. در نهایت ان‌بی‌سی به نقل از یک مقام پنتاگون اعلام کرد: واشنگتن با استقرار سامانه موشکی تاد در اسرائیل موافقت کرده است. وال استریت ژورنال نیز به نقل از مقامات گفت: واشنگتن در حال برنامه‌ریزی برای ارسال سامانه ضدموشکی تاد به اسرائیل به همراه نیروهای آمریکایی برای راه‌اندازی آن است. 100 سرباز آمریکایی برای راه‌اندازی سامانه تاد در اسرائیل فعالیت خواهند کرد.

واشنگتن پست در گزارشی در این باره  نوشت: با وجود اختلافات متعدد بین رئیس‌جمهور جو بایدن و بنیامین نتانیاهو در طول جنگ یک‌ساله، تصمیم بایدن برای تحویل سامانه ضدموشکی تاد قبل از حمله اسرائیل به ایران، نمونه دیگری از تمایل رییس جمهوری امریکا به اعتماد به نتانیاهو و اعطای فرصت به او است.

 با این همه برخی از کارشناسان نسبت به پایبندی اسرائیل به این توافق با آمریکا مشکوک هستند. هریسون من، افسر سابق ارتش آمریکا و تحلیل‌گر سابق آژانس اطلاعات دفاعی امریکا، به واشنگتن پست گفت: «وقتی سامانه ضدموشکی تاد در اسرائیل مستقر شود و اسرائیل از حمایت حفاظت هوایی آمریکا بهره‌مند شود، نتانیاهو چه انگیزه‌ای برای حفظ قول خود و خودداری از حمله به اهداف حساسی که وعده داده بود از آنها دوری کند، دارد؟ حتی اگر فرض کنیم که این THAAD بتواند به‌طور غیرواقع‌بینانه‌ای همه موشک‌هایی که به سمتش می‌آیند را نابود کند، ارتش اسرائیل نمی‌تواند مصونیت نیروهای آمریکایی را از پهپادها تضمین کند؛ پهپادهایی که پیش‌تر به پایگاه‌های اسرائیلی نفوذ کرده‌اند.»

آرون دیوید میلر، مذاکره کننده ارشد سابق دولت های آمریکا نیز به واشنگتن پست گفت: استقرار سامانه دفاع موشکی تاد جدیدترین نشانه‌ای است که می گوید ایالات متحده پیش بینی می کند که حمله اسرائیل «چنان گسترده باشد که ایرانی‌ها مجبور به پاسخگویی شوند. تصمیم برای اعزام نیروهای بیشتر ایالات متحده به اسرائیل در میان حمله قریب الوقوع، خطر تلفات آمریکا را افزایش می‌دهد - سناریویی که می‌تواند ایالات متحده را حتی بیشتر درگیر این منازعه گسترده کند.»

پای سربازان آمریکایی در میان است

رسانه خبری – تحلیلی «آکسیوس» استقرار سامانه ضدموشکی «تاد» در اسرائیل را نشان‌دهنده وابستگی فزاینده تل آویو به سلاح‌ها و کمک‌های عملیاتی واشنگتن دانست و نوشت: استقرار سامانه ضدموشکی تاد در اسرائیل نشان‌دهنده وابستگی فزاینده اسرائیل نه تنها به سلاح‌های آمریکایی، بلکه به کمک‌های عملیاتی نظامی ایالات متحده است. این همچنین به این معنی است که سربازان آمریکایی ممکن است به طور فعال در نبرد میان اسرائیل و ایران در خاک اسرائیل درگیر شوند.

بنابر این گزارش، ایالات متحده قبلاً در طول جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ همراه با سامانه موشکی پاتریوت سربازانی به اسرائیل فرستاده بود. اما زمینه آن بسیار متفاوت بود، اسرائیل در آن زمان سامانه دفاع موشکی نداشت و در حال جنگ نبود. سامانه دفاع موشکی تاد ارتش آمریکا در سال ۲۰۱۹ برای یک تمرین نظامی به اسرائیل فرستاده شد، اما مقامات آمریکایی و اسرائیلی می‌گویند که این اولین استقرار عملیاتی آن است.  دو مقام آمریکایی و اسرائیلی معتقدند که این زد و خورد‌های تلافی‌جویانه ادامه خواهد داشت و آمریکا و اسرائیل باید با یکدیگر همکاری کنند تا با واکنش احتمالی ایران مقابله کنند.

واکنش عباس عراقچی، وزیر خارجه به استقرار سامانه دفاع موشکی پاد در اسرائیل نیز حاوی هشداری مشابه به ایالات متحده درباره به خطر انداختن جان شهروندانش بود. او در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشته بود: آمریکا در حال ارسال بی‌سابقه تسلیحات به اسرائیل است. این کشور اکنون جان نیروهای خود را با اعزام آنها برای هدایت سیستم‌های موشکی آمریکایی در اسرائیل در معرض خطر می‌دهد.در حالی که ما در روزهای اخیر تلاش‌های بسیاری برای مهار یک جنگ تمام‌عیار در منطقه‌ کرده‌ایم، به‌وضوح می‌گویم که در دفاع از مردم و منافع‌ خود هیچ خط قرمزی نخواهیم داشت.

لابی کشورهای حوزه خلیج فارس در آمریکا کارساز بود

«تایمز اسرائیل» در گزارشی در این باره می نویسد: پیش از این تصور می‌شد که اسرائیل در حال بررسی حملاتی به زیرساخت‌های نفتی یا سایت‌های هسته‌ای ایران است که هر دو مورد مخالفت ایالات متحده، به دلیل پتانسیل تشدید درگیری‌ها از جمله اقدامات تلافی‌جویانه ایران با هدف زیرساخت‌های غیرنظامی در اسرائیل یا سایر کشورهای منطقه‌ای همسو با غرب، بودند. اکنون با اعلام خبر عقب نشینی اسرائیل از چنین حمله ای یک مقام آمریکایی تایید کرده که انتقام اسرائیل برای جلوگیری از «دخالت سیاسی در انتخابات آمریکا» طراحی خواهد شد. حمله به زیرساخت‌های نفتی می‌تواند منجر به افزایش قیمت انرژی شود، در حالی که حمله به تأسیسات هسته‌ای ممکن است درگیری را گسترده‌تر کند و آمریکا را درگیر کند. رأی دهندگان آمریکایی که از هر دو نتیجه ناراضی هستند، می توانند نارضایتی خود را در پای صندوق های رأی ابراز کنند و این می تواند به کامالا هریس، معاون دموکرات رئیس جمهور آمریکا آسیب برساند و به دونالد ترامپ جمهوری خواه کمک کند. از سوی دیگر، کشورهای حوزه خلیج فارس نیز در واشنگتن برای جلوگیری از حمله اسرائیل به سایت‌های نفتی ایران لابی کرده‌اند، زیرا نگران هستند که تأسیسات نفتی آنها در صورت تشدید درگیری‌ها مورد حمله نیروهای نیابتی تهران قرار بگیرند.

هدف تضعیف حزب الله و معامله با ایران است

واشنگتن پست در گزارش دیگری با محوریت تحلیل شرایط میدانی میان ایران، اسرائیل و آمریکا نوشت: زوهار پالتی، مدیر اطلاعات سابق آژانس اطلاعاتی موساد اسرائیل می گوید که نتانیاهو باید بین درخواست‌های واشنگتن برای اعتدال و تقاضای عمومی در اسرائیل برای پاسخ قاطع تعادل برقرار کند. او گفت: بدون سلاح های ایالات متحده، اسرائیل نمی تواند بجنگد. اما این اسرائیل است که ریسک می کند و می داند چگونه کار را انجام دهد.

یک مقام آگاه به واشنگتن پست گفته که نتانیاهو جلسه کابینه امنیتی خود را به مدت سه ساعت تشکیل داد تا در مورد گزینه های روی میز بحث کند، اما او به دنبال مجوز رسمی برای حمله از کابینه خود نبود و  زمان بندی را عمداً باز نگه داشت.

در داخل تشکیلات دفاعی اسرائیل، این نگرانی وجود دارد که این حمله به اندازه کافی قوی  یا به اندازه کافی عمومی نباشد تا ایران را از حمله مستقیم دیگری به اسرائیل یا از تولید سلاح هسته‌ای باز دارد. «گیل تالشیر»، استاد  علوم سیاسی  به واشنگتن پست گفت: ارتش اسرائیل می‌خواهد به رهبری نظامی ایران ضربه بزند و نه به مردم عادی. او نمی خواهد منطقه را به یک جنگ بزرگتر گرفتار کند.

با این همه، «زوهار پالتی»، مدیر اطلاعات سابق آژانس اطلاعاتی موساد می گوید: وقتی دفعه قبل پاسخ ایران را دادیم، آنها پیام را دریافت نکردند. بنابراین، گزینه جایگزین بین خویشتن داری یا مقابله به مثل است و پاسخ واضح است.

اما اسرائیل در حال حاضر در چندین جبهه می جنگد. در اواخر ماه گذشته، هزاران سرباز اسرائیلی برای اولین بار در نزدیک به دو دهه گذشته به جنوب لبنان حمله کردند و هفته گذشته، ارتش یک حمله تنبیهی دیگر را در شمال غزه آغاز کرد. وقتی صحبت از تهران می شود، چهره های نزدیک به تیم نتانیاهو نشان از صبر استراتژیک دارند. یکی از اعضای دفتر نتانیاهو در این باره به واشنگتن پست می گوید که این رژیم در برابر حزب الله لبنان هم دوره ای از صبر استراتژیک را اجرایی کرد و سپس اقدام کرد.

درباره زمان بندی تحولات نیز به نظر می رسد که نتانیاهو از واشنگتن سرنخ می گیرد: یک مقام ارشد دفاعی سابق اسرائیل که با بحث های امنیتی کنونی آشناست، گفت: ایالات متحده اسرائیل و دولت نتانیاهو را در مورد برخورد با حزب الله لبنان مورد حمایت کامل قرار می دهد. این استقرار سامانه تاد هم برای مقابله با حملات حزب الله است و آمریکا معتقد است که پس از تضعیف کامل حزب الله می تواند با ایران معامله کند.  در حالی که کاخ سفید ماه‌ها به طور ناموفق برای آتش‌بس در غزه بر نتانیاهو فشار آورده و منجر به تشدید اصطکاک بین نتانیاهو و بایدن شده، اما تا کنون از عملیات زمینی اسرائیل در لبنان حمایت کامل کرده است؛ حتی در بحبوحه اعتراض‌های فزاینده بین‌المللی به تلفات غیرنظامیان. یک مقام آگاه به واشنگتن پست گفته که اسرائیل به عنوان بخشی از رایزنی با ایالات متحده، به واشنگتن اعلام کرده که قصد دارد عملیات خود را در لبنان در هفته های آینده به پایان برساند.

تصمیم نهایی اسرائیل برای حمله به ایران در پاسخ به عملیات وعده صادق دو می تواند پویایی سیاسی و البته پیچیده میان تهران و واشنگتن را تحت الشعاع قرار دهد. یک تحلیل گر سیاسی در این باره به واشنگتن پست می گوید: تیم نتانیاهو از انتخاب اخیر مسعود پزشکیان، رئیس جمهور اصلاح طلب ایران، که نشان از گشایش برای احیاء مذاکرات هسته ای با غرب دارد، نگران شده است. نتانیاهو فکر می کند اگر کامالا هریس معاون رئیس جمهور به عنوان ساکن بعدی کاخ سفید انتخاب شود، توافق هسته ای دوباره روی میز خواهد بود و براساس این ترس می  خواهد از این لحظه به عنوان فرصتی استراتژیک برای تخریب مسیر پیش رو استفاده کند.