با افزایش چشم انداز رویارویی مستقیم بین اسرائیل و ایران و گسترش جنگ در لبنان، این بحران اخیر چه معنایی برای منافع روسیه به عنوان یک قدرت جهانی دارد؟
آنا لوینا، محقق و عکاس و مستندساز روسی ساکن بیروت، برای پوشش حمله اسرائیل به لبنان، تدارکات لازم را جمع آوری کرده است و از اکتبر گذشته، زمانی که حزب الله و اسرائیل شروع به شلیک موشک کردند، هنوز مواد فاسد نشدنی در آشپزخانه برای روز مبادا نگه داشته است.
به گزارش جماران، لوینا درباره تشدید شدید حملات موشکی اسرائیل به بسیاری از مناطق لبنان از جمله بیروت طی دو هفته گذشته به الجزیره گفت: «البته این احساس ناخوشایند است، اما من یک سال است که منتظر این لحظه بودم.»
تاکنون بیش از 2000 نفر در نتیجه حملات اسرائیل به لبنان کشته شده اند. روز سه شنبه، اسرائیل همچنین از آغاز عملیات زمینی در جنوب لبنان خبر داد، جایی که نیروهایش از آن زمان در نبرد با جنگجویان حزب الله محبوس شده اند. لوینا درباره اینکه اسرائیل چگونه ساختمان‌های مسکونی را بمباران می‌کرد، صحبت کرد و گفت: همین حالا یک حمله هوایی دیگر در سه کیلومتری من به یک مرکز پزشکی انجام شد.کنار آمدن با این مسائل در سطح انسانی دشوار است.
به گفته تحلیلگران، برای روسیه که وطن لوینا است، گسترش جنگ بین اسرائیل و همسایگانش در سطح استراتژیک نیز دشوار است. سیاست خارجی روسیه در دوران ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین حول یک «جهان چندقطبی»، جایگزینی برای نظم جهانی به رهبری ایالات متحده، می چرخد. با افزایش چشم انداز رویارویی مستقیم بین اسرائیل و ایران، و گسترش جنگ در لبنان، این بحران اخیر چه معنایی برای منافع روسیه به عنوان یک قدرت جهانی دارد؟
الکسی مالینین، بنیانگذار مرکز تعامل و همکاری بین‌المللی و عضو اندیشکده کلوپ خبرگان دیگوریا، با اشاره به درخواست‌های مکرر روسیه برای رسیدن به یک توافق آتش بس، به الجزیره گفت: تشدید درگیری‌های اعراب و اسرائیل یک نگرانی جدی برای روسیه است. با این حال، این تلاش‌ها دائماً با مخالفت‌هایی روبه‌رو می‌شوند که در تمایل ایالات متحده برای حمایت از اسرائیل تقریباً در هر شرایطی، عمدتاً از نظر نظامی، خلاصه می‌شود. این حمایت که متعاقباً برای تبدیل لبنان به میدان جنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، تمام اظهارات درباره تمایل آمریکا برای تضمین صلح در این منطقه را باطل می‌کند.
برخلاف حمایت مستمر ایالات متحده و متحدانش از اسرائیل، وزارت امور خارجه روسیه ورود نظامیان اسرائیلی به لبنان را محکوم کرده و از اسرائیل خواسته است که سربازان خود را خارج کند. پیشتر روسیه کشته شدن حسن نصرالله رهبر حزب الله را محکوم کرده و گفته بود که اسرائیل مسئولیت کامل تشدید تنش های بعدی را بر عهده دارد. تحلیلگران خاطرنشان می کنند که با گسترش درگیری، به ویژه به ایران، اهداف روسیه فقط بر اساس اصول کلان سیاست خارجی این کشور نخواهد بود.
سقوط در مدار ایران
روسیه کمک های قابل توجهی از ایران برای تهاجم خود به اوکراین دریافت کرده و آن را به منافع تهران در منطقه گره زده است. روسلان سلیمانوف، متخصص مستقل روسیه در امور خاورمیانه مستقر در باکو، آذربایجان، گفت: «روسیه در دو سال و نیم گذشته از نزدیک با ایران همکاری کرده است، اما منحصراً در حوزه نظامی. تسلیحات ایرانی تقاضای زیادی دارد. آنها هرگز چنین تقاضایی نداشته اند و روسیه به تسلیحات ایران وابسته شده است. مربیان نظامی ایرانی اکنون از روسیه بازدید می کنند و به ساخت کارخانه تولید پهپادهای شاهد در داخل روسیه کمک می کنند. در نتیجه روسیه مجبور است از متحدان ایران در خاورمیانه مانند جنبش حزب الله حمایت کند.» به گفته سلیمانوف، سیاست های مسکو در منطقه نتیجه مستقیم «سقوط در مدار ایران» است.
با این حال، مالینین و سلیمانوف هر دو موافق هستند که روسیه خواهان جنگ دیگری نیست. سلیمانوف گفت: مسکو علاقه ای به آتش بزرگ ندارد. ما این را در آوریل دیدیم. زمانی که به نظر می رسید ایران و اسرائیل از قبل وارد یک جنگ بزرگ شده اند، روسیه بی چون و چرا طرف ایران را نگرفت و از ایران و اسرائیل خواست تا خویشتن‌داری نشان دهند.
سلیمانوف در عین حال افزود: «روسیه از هرج و مرج در خاورمیانه سود می برد. آمریکایی ها اکنون از جنگ در اوکراین منحرف شده اند: آنها باید زمان زیادی را صرف حل و فصل اوضاع در خاورمیانه کنند. اما در عین حال، کرملین دوست ندارد جنگ بزرگ دیگری را ببیند. روسیه و ایران در تضاد متقابل با ایالات متحده مشترک هستند. آنها همچنین متحد مشترکی در سوریه یعنی بشار اسد رئیس جمهور دارند. در جنگ داخلی سوریه هواپیماهای جنگی روسیه شهرهای تحت کنترل شورشیان سوری را بمباران کردند، در حالی که حزب الله به شدت روی زمین می جنگید. روسیه دارای منافع استراتژیک در سوریه از جمله پایگاه های نظامی و همچنین ذخایر نفت و گاز است. برای کاهش تنش با اسرائیل، مسکو از نفوذ خود در تهران برای متقاعد کردن حزب‌الله برای عقب‌نشینی از مرز سوریه و اسرائیل استفاده کرده است.
لوینا، محقق روسی مستقر در بیروت به الجزیره گفت که این دیدگاه در میان ناظران وجود دارد که تفاهم ضمنی بین اسرائیل و روسیه در مورد سوریه وجود دارد. او به بی میلی اسرائیل برای تامین تجهیزات نظامی به اوکراین در جنگش علیه روسیه اشاره کرد و گفت که وقتی اسرائیل به مواضع حزب الله در جنوب سوریه، جایی که نیروهای مسکو در آن حضور دارند، حمله می کند، روسیه کاری انجام نمی دهد و فقط به آنها اجازه می دهد که کار خود را انجام دهند.
تاریخ پیچیده روسیه با لبنان و حزب الله
در مورد لبنان، منافع روسیه نسبتاً محدود است. در زمان اتحاد جماهیر شوروی، دانشجویان لبنانی، به ویژه اعضای حزب کمونیست، برای حضور در دانشگاه پاتریس لومومبا در مسکو دعوت شدند و هنوز برخی از همدردی ها در لبنان با روسیه مدرن باقی مانده است که توسط بیلبوردهای پوتین که گهگاه در مناطق شیعه و مسیحی ارتدکس نمایش داده می شود، تجسم یافته است.
لوینا، از جمله در مورد فلسطین و ارامنه ساکن لبنان، گفت: «اتحادیه شوروی با احزاب کمونیست اینجا بسیار فعال بود و آنها منافع مشترک داشتند. امروز روابط روسیه با لبنان چندان گسترده نیست و وقتی صحبت از حزب الله به میان می آید، مدت هاست که این رابطه پیچیده شده است. در طول جنگ داخلی لبنان که بین سال‌های 1975 تا 1990 ادامه داشت، حزب‌الله ظاهراً سه دیپلمات شوروی را به گروگان گرفت تا ابزاری برای تحت فشار قرار دادن مسکو برای استفاده از نفوذ خود بر سوریه برای توقف بمباران مواضع در طرابلس باشد. پس از اعدام یکی از گروگان‌ها، KGB با ربودن و اخته کردن یکی از بستگان رهبر حزب‌الله این اقدام را پاسخ داد. بقیه گروگان ها به سرعت آزاد شدند. این حساب به طور رسمی توسط حزب الله و کرملین تسویه نشده است. البته اخیرا تنش‌هایی بر سر ادامه حضور حزب‌الله در سوریه نیز میان مسکو و حزب الله گزارش شده است.
روز پنجشنبه، یک هواپیمای اضطراری روسیه 60 عضو خانواده کارکنان دیپلماتیک خود را از لبنان خارج کرد، اما بیش از 3000 تبعه روسیه در این کشور باقی مانده اند. همین هواپیما 33 تن کمک های بشردوستانه از جمله مواد غذایی، تجهیزات پزشکی و ژنراتورهای برق را تحویل لبنان داد.
لوینا امیدوار است که حزب الله پیشروی اسرائیل به داخل خاک لبنان را به باتلاقی برای آن تبدیل کند. او با اشاره به تهاجم و اشغال لبنان در سال 1982 توسط اسرائیل و جنگ در لبنان گفت: «البته بسیار ناخوشایند بود، اما به جرأت می‌توانم بگویم تهاجم زمینی خبر خوبی بود زیرا این سومین باری است که اسرائیل مرتکب این اشتباه می‌شود. آنها هرگز از تاریخ درس نمی گیرند.»
