نزدیک به دو دهه است که مغولستان همکاری خود با ناتو را با هدف تمرکز ویژه بر ظرفیت‌سازی نظامی و آموزش تجربی کادرهای نظامی دنبال می‌کند.
به گزارش جماران؛ سازمان پیمان آتلانتیک شمالی؛ ناتو NATO اخیرا هفتاد و پنجمین سالگرد خود را در واشنگتن دی سی جشن گرفت. از زمان تاسیس در سال 1949، مشارکت با ناتو نه تنها برای کشورهای عضو، بلکه برای کشورهای غیرعضو مانند مغولستان به ابزار مهم سیاست خارجی تبدیل شده است. با توجه به وجود شرکای ناتو در آسیا (ژاپن، کره جنوبی، استرالیا)، روابط مغولستان و ناتو بر مکانیسم‌های ظرفیت‌سازی برای رسیدگی به مسائل امنیتی غیرسنتی مغولستان مانند «امنیت سایبری» متمرکز شده است و شاید این بهترین دلیل و بهانه نرم برای جلوگیری از حساسیت روسیه و چین به عنوان همسایگان شمالی و جنوبی مغلوستان باشد.
از سال 2005، مغولستان با ناتو در چندین ماموریت در حال همکاری است و تداوم این دو دهه همکاری مغولستان و ناتو اهمیت دیپلماسی-نظامی میان طرفین را نشان می‌دهد.
در سال 2021 باتتسگ باتمونخ؛ وزیر امور خارجه مغولستان در مصاحبه‌ای گفت: «زمینه‌های همکاری ویژه مغولستان با ناتو مشارکت در گفتگوهای سیاسی، آموزش، ظرفیت سازی، عملیات حفظ صلح و غلبه بر چالش‌های امنیتی جدید است.» وی همچنین تاکید کرد که بر اساس مفهوم سیاست خارجی چند ستونی مغولستان، مشارکت مغولستان و ناتو علیه هیچ کشوری تهدید محسوب نمی‌شود.
برای اولان‌باتور (پایتخت مغولستان) اوایل دهه هزاره جدید سال‌های بسیار مهمی بود؛ چراکه در این دوران مسئولان سیاست خارجی مغولستان تلاش کردند تا روابط خود با نهادهای جهانی از جمله ناتو را ایجاد و تقویت کنند. با این حال، مطابق با مفهوم سیاست خارجی چندستونی مغولستان، مشارکت با ناتو فقط در سطح همکاری و بدون اینکه مغولستان به عنوان یک کشور عضو ظاهر شود، صورت گرفت.
براساس استراتژی سیاست خارجی چند ستونی مغولستان، اولان باتور دیپلماسی نظامی با ناتو را به‌ویژه در زمینه آموزش کادرهای ویژه، حفظ صلح و ظرفیت‌سازی برای توسعه هماهنگی نیروها، اجرا کرد و این مشارکت به ارتش مغولستان کمک کرد تا بتواند، به عنوان یک کشور محصور در خشکی و در محاصره جغرافیایی میان (چین و روسیه)، نیروهای نظامی خود را در قیاس با وضع موجود، مدرن سازی کرده و با حضور برخی از نیروهای خود در میان کادرهای ناتو، زمینه آموزش تجربی ارتش خود را فراهم و امروز مغولستان بیش از دیگر کشورهای محصور در خشکی جهان توانسته ارتش خود را با تحولات جهانی هماهنگ‌تر کند.
از ابتدای قرن بیست و یکم، مغولستان فعالانه در تعدادی از عملیات‌ها و ماموریت‌های ناتو در بالکان و خاورمیانه شرکت کرده است. بین سال‌های 2005 و 2007، حدود 70 پرسنل نظامی مغولستان در عملیات حمایت از صلح مداخله نیروی کوزوو (KFOR) شرکت کردند. در آن زمان، مغولستان بخشی از نیروهای چند ملیتی گروه فرانسوی بود و روابط دیپلماتیک مغولستان با کشورهای عضو ناتو و تعامل آن با نیروهای چند ملیتی شهرت بین‌المللی اولان باتور را افزایش داده است.
در سال 2014، مغولستان در طرح ابتکار عمل همکاری ناتو مشارکت کرد، که هدف آن افزایش قابلیت همکاری نیروهای مسلح مغولستان از طریق تبادل شیوه‌های جدید همکاری قوای (زمینی-هوایی) بود. برنامه‌های ناتو اغلب شامل دوره‌ها و آموزش برای متخصصان نظامی است که نقش مهمی در مدرن سازی نیروهای مسلح مغولستان ایفا می‌کند.
در این میان و در بحبوحه بحران‌های پی در پی جهانی در قاره‌های مختلف، سیاست خارجی مغولستان به دنبال تقویت سهم خود در تلاش‌های ایفای نقش جهانی است. در طول جنگ طولانی در افغانستان، مغولستان کمک بزرگی به ماموریت‌های سازمان ملل و ناتو در افغانستان داشت. در سال 2021 مغولستان در آخرین استقرار نیروهای خود قبل از خروج ناتو از افغانستان 233 پرسنل نظامی را به ماموریت در این کشور اعزام کرد.
همچنین، در سال‌های اخیر، روابط مغولستان و ناتو به سمت مقابله با چالش‌های امنیتی دوران مدرن مانند امنیت سایبری گسترش یافته است. مغولستان طرح «ملت دیجیتال» را در دستور کار خود دارد و مشارکت‌های خارجی و برنامه‌های آموزشی نه تنها به بهبود سیستم‌های امنیت سایبری کشور کمک می‌کند، بلکه توانایی‌های نیروهای مسلح مغولستان را در واکنش به حوادث سایبری نیز افزایش می‌دهد.
بین سال‌های 2017 تا 2020، ناتو به نیروهای مسلح مغولستان در مورد قابلیت‌های دفاع سایبری آموزش می‌داد. در ژانویه 2021، همکاری مغولستان و ناتو در زمینه امنیت سایبری با افتتاح یک مرکز جدید امنیت سایبری برای نیروهای مسلح مغولستان به اوج خود رسید و میرچا جوآنا؛ معاون دبیرکل ناتو به همراه وزیر دفاع مغولستان در مراسم افتتاحیه این مرکز شرکت داشتند.
مغولستان همچنین یک طرح چند ساله را از طریق برنامه تقویت آموزش دفاعی، معروف به DEEP، تکمیل کرده است. بر اساس بیانیه رسمی مطبوعاتی ناتو، رییس دانشگاه دفاع ملی مغولستان؛ ژنرال یادما چویجمتس در رابطه با طرح دیپ گفت: «در این طرح 45 پرسنل نظامی از نیروهای مسلح مغولستان، اداره کل حفاظت از مرزها و آژانس ملی مدیریت اضطراری شرکت و دانش و مهارت برای انجام وظایف خود در کنار عملیات‌های بین‌المللی حفظ صلح را به دست آورده‌اند.
فرجام
روابط دوجانبه مغولستان و ناتو در دو دهه گذشته، بی شک نشان از تمایل دو طرف برای همکاری و گسترش روابط دارد. مغولستان یک کشور محصور در خشکی است که اقتصاد آن به شدت به دو کشور شمالی و جنوبی خود یعنی چین و روسیه وابسته است. بنابراین در یک سیاست خارجی چندجانبه اما محدود، روابط خود را با جهان غرب به ویژه پیمان ناتو به عنوان مهمترین و بزرگترین چتر امنیتی غرب گسترش داده است.
در طرف دیگر، ناتو به عنوان سازمان امنیتی دفاعی، بی میل نیست تا حضور و نفوذ خود را در اطراف کشورهای رقیب خود گسترش و فرهنگ نظامی و گفتمان سیاسی-امنیتی خود را در کشورهایی که تمایل به همکاری داشته، نهادینه کند.
امروز، حضور ناتو در آسیا به آرامی در حال گسترش است و برای ناتو تنها عملیات نظامی و اتحاد سخت، ملاک نیست. بی شک وجود شرایط همکاری در زمینه‌های سایبری با کشورهایی مثل مغولستان که در قلب آسیا قرار گرفته، بهتر از عدم وجود چنین روابطی است.
در نهایت بر کارشناسان بین‌الملل پوشیده نیست که امروز ناتو، آرام اما مطمئن در حال گسترش حضور و فعالیت در نقاط مهم ژئوپلیتیکی آسیا است. پیمان آتلانتیک شمالی به یک بلوک ترکیبی در همه زمینه‌های، سیاسی- امنیتی تبدیل شده و بدون شک کشورهای روسیه و چین به خوبی از این گسترش نفوذ آگاه هستند. باید دید نظم جهانی در حال حرکت به کدام جهت است، تشدید بلوک بندی‌ها یا گسترش همگرایی‌های چند جانبه؟
