مناطقی از استان حلب و ادلب در شمال سوریه شاهد تظاهرات ضد ارتش ترکیه و حمله به ساختمان هایی بود که دولت ترکیه آنها را اداره می کند.
به گزارش جماران به نقل از المیادین، برخی منابع سوری به المیادین گفتند که هیچ گونه دیداری میان طرف های سوری و ترکیه ای در حمیمیم در استان لاذقیه در غرب سوریه رخ نداده است.
پیش از این رسانه های غیر رسمی ترکیه اخباری منتشر کردند مبنی بر این که دو هیأت نظامی سوری و ترک در پایگاه نظامی حمیمیم با وساطتت روسیه دیدار کردند.
این در حالی است که مناطقی از استان حلب و ادلب در شمال سوریه شاهد تظاهرات ضد ارتش ترکیه و حمله به ساختمان هایی بود که دولت ترکیه آنها را اداره می کند. این تظاهرات شاهد درگیری شدیدید میان ارتش ترکیه و افراد مسلح بود و صدای انفجارهای شدیدی به دلیل استفاده از گلوله های آر پی جی شنیده شد.
این تحولات در حالی رخ می دهد که گروه بزرگی از مردم ترکیه در پی انتشار شایعه هایی مبنی بر تجاوز یک شهروند سوری به دختربچه ای ترک به خانه ها و فروشگاه ها و خودروهای شهروندان سوریه در استان قیصریه ترکیه حمله کردند.
دولت ترکیه حادثه تجاوز یک شهروند سوری به دختربچه ترک را تکذیب کرد و آن را تلاش برای فتنه پراکنی میان دو ملت سوریه و ترکیه دانست.
وزارت کشور ترکیه نیز اعلام کرد که ده ها تن از کسانی که در عملیات تجاوز به دارایی های سوری ها از روز یکشنبه تا صبح دوشنبه شرکت داشتند را بازداشت کرده است.
این تحولات همچنین چند روز پس از آن رخ می دهد که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه آمادگی خود برای از سرگیری روابط دیپلماتیک کشورش با سوریه و آمادگی آنکارا برای برقراری روابط با دمشق را اعلام کرد. اردوغان همچنین آمادگی خود برای دیدار با بشار اسد رئیس جمهور سوریه نیز اعلام کرد.
دمشق و آنکارا روند عادی سازی روابط را به شکل رسمی در اواخر سال 2022 با دیدار وزاری دفاع دو کشور آغاز کردند و پس از آن وزرای خارجه دو کشور با حضور وزرای خارجه ایران و روسیه در سال 2023 دیدار کردند.
روند عادی سازی روابط میان دو کشور با چندین مانع اختلاف برانگیز از جمله مساله جدول بندی خروج نیروهای غیرقانونی ترکیه از اراضی سوریه رو به رو شد.
از سوی دیگر، یاشار گولر و زیر دفاع ترکیه در ماه ژوئن اعلام کرد که کشورش امکان خروج نیروهای کشورش از سوریه به شرط آن که «محیط امن» تضمین شود و مرزهای ترکیه نیز امن باشد، بررسی می کند.
در پی آن فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه اعلام کرد که شرط اساسی هر گونه مذاکره سوریه و ترکیه اعلام آمادگی ترکیه برای خروح از سوریه است.
در همین حالسی ان ان نیز گزارش داد که اتهام سوء استفاده جنسی از یک کودک توسط مرد سوری‌تبار در شهر قیصریه ترکیه، به آشوب های شبانه در این شهر دامن زده است.
در حالی که مقامات ترک شهروندان را به آرامش فراخوانده‌اند اما این اعتراض‌ها بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های اجتماعی داشته و ناآرامی‌های شبانه را در قیصریه رقم زده است.
بر اساس این گزارش، معترضان اغلب تحت تاثیر التهاب‌ها و فضای احساسی حاکم در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی به خیابان آمده و به کسب و کارها و خودروهای اتباع سوری حمله می‌کنند.
به گزارش آناتولی، خبرگزاری دولتی ترکیه، یک مرد سوری در همین ارتباط به اتهام آزار جنسی دختر عموی هفت ساله خود که او نیز سوری است، دستگیر و بازداشت شده است.
بر اساس آنچه کاربران رسانه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند، فرد متهم از توالت عمومی یک بازار محلی برای آزار جنسی دختر عموی خود استفاده کرده است.
گزارش‌های مربوط به این اتهام سوء استفاده جنسی به سرعت در رسانه‌های اجتماعی بازتاب پیدا کرد و به بروز ناآرامی‌ها و خشونت‌هایی علیه کسب و کار اتباع سوری و نیز خودروهای آنها در شهر دامن زد.
علی یرلیکایا، وزیر کشور ترکیه می‌گوید: تحقیقات در خصوص این ماجرا بلافاصله پس از اطلاع از آن آغاز شد. با این حال، برخی شهروندان در واکنش به این موضوع به طور غیرقانونی و با رفتاری که با ارزش‌های انسانی ما مطابقت ندارد اقدام کردند و به خانه ها، محل کار و وسایل نقلیه اتباع سوری آسیب رساندند.»
به گفته وزیر کشور ترکیه، ناآرامی‌ها در قیصریه تا اوایل بامداد سه‌شنبه ادامه داشت و در این میان ده‌ها نفر دستگیر و بازداشت شدند.
از سوی دیگر، فرماندار محلی قیصریه از ساکنان خواست تا ضمن خویشتن‌داری، «آرامش، اعتدال و عقل سلیم» را در نحوه واکنش به این ماجرا در پیش گیرند.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، احزاب مخالف را که برخی از آنها مواضع سختی در خصوص اخراج ۳.۶ میلیون پناهجوی سوری از این کشور اتخاذ کرده‌اند، به تحریک «سیاست نفرت» متهم کرد.
آقای اردوغان خود متعهد شده است که شرایط را برای بازگشت داوطلبانه شمار زیادی از پناهجویان سوری به کشورشان فراهم کند.
وی روز دوشنبه در سخنانی تاکید کرد: «بیگانه هراسی و نفرت نسبت به پناهجویان در کشور ما نباید شعله ور شود، زیرا این کار هیچ نتیجه مثبتی به همراه ندارد.»
درگیری ها در قیصریه واکنش‌هایی را در داخل خاک سوریه به ویژه در مناطقی که نیروهای ترک در آن حضور دارند نیز به همراه داشته است.
ویدئویی از شهر ارتاب واقع در ۲۵ کیلومتری شرق حلب که در حال حاضر تحت کنترل نیروهای ترکیه است، اعتراض ساکنان را نسبت به حصور ارتش ترکیه در این شهر و نیز اقدامات برخی از شهروندان در حمله به خودروهای زرهی نیروهای ترک به تصویر کشیده است.
ویدئویی دیگر، وضعیت آشفته پس از آغاز اعتراض‌ها را در ارتاب نشان می‌دهد که در آن ضمن شنیده شدن صدای شلیک گلوله، بلند شدن ستونی از دود به هوا دیده می‌شود.
یک ساکن محلی به سی‌ان‌ان گفت که نیروهای نظامی ارتش ترکیه از نارنجک دودزا و شلیک هوایی برای متفرق کردن جمعیت استفاده کرده‌اند.
این اعتراض‌ها در دیگر شهرهای شمال غرب سوریه نیز گزارش شده است؛ سی‌ان‌ان با استنناد به منابع محلی در گزارشی آورده است که معترضان در شهر غزاویه نیز به خیابان آمده و پرچم ترکیه را از یک پایگاه نظامی پایین کشیدند.
گفتنی است که این ناآرامی‌ها و اقدامات تحریک‌آمیز همزمان با تلاش دولت ترکیه برای عادی‌سازی روابط با سوریه صورت می‌گیرد.
دستکم پنج نفر در تظاهرات ضد ترکیه در شمال سوریه کشتە شدند
تمایل اردوغان بە مذاکره با اسد و حملە راست‌گراهای ترک بە پناهجویان سوری در ترکیه، اسلام‌گرایان تحت حمایت آنکارا در سوریه را شورانید. گفتە می‌شود کە دستکم پنج نفر در تظاهرات ضد ترکیه در شمال سوریه کشتە شدەاند.
بر اساس گزارش رسانه‌های عربی در پی بروز اعتراضات گستردە در مناطق تحت کنترل ترکیه در شمال‌غربی سوریه دستکم چهار نفر کشتە و شماری نیز زخمی شدەاند.
شبکه حقوق‌بشر سوریه، وابسته به مخالفان سوری، گزارش دادە کە اعتراضات از صبح روز دوشنبه اول ژوئیه ۲۰۲۴ (١١ تیر) شروع شدند و پس از آنکه معترضان مقابل مرکز فرماندهی ارتش ترکیه در عفرین تجمع کردند، درگیری‌ها اوج گرفت.
این شبکە حقوق‌بشری کە در بریتانیا مستقر است، می‌گوید کە در پی بروز خشونت میان دو طرف دستکم سە نفر در عفرین و یک نفر در جرابلس کشتە و بیش از ٢٠ نفر نیز زخمی شدەاند.
تصاویر منتشر شدە در شبکەهای اجتماعی نشان می‌دهد کە معترضان در شهرهای عفرین، ادلب و جرابلس بە خیابان آمدەاند و علیه ترکیه و رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری این کشور شعار دادەاند. این افراد همچنین پرچم‌های ترکیه را از سر در ادارات پایین آوردە و بە آتش می‌کشند.
یک منبع آگاه در شهر عفرین، در این‌بارە بە دویچە ولە فارسی گفت: «وضعیت در چند روز گذشتە تنش‌زا بود. اسلام‌گراهای افراطی بە شدت می‌ترسند کە ترکیه دست از حمایت از آنها بکشد. آنها در ابتدا در مقابل پایگاه‌ها و دفاتر ترکیه تجمع کردە بودند. اما سربازان ترک شعارها را برنتابیدند و شلیک کردند و همین نقطە شروعی برای خشونت‌های دیگر بود».
همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است کە معترضان شماری از شهروندان ترکیه از جملە رانندگان را بە اسارت گرفتە و کامیون‌های آنها را بە آتش کشیدەاند. عمده افرادی کە در تصاویر دیدە می‌شوند، مسلح و از اعضای گروه‌های شورشی اسلام‌گرای افراطی هستند کە ترکیه سال‌هاست از آنها حمایت می‌کند.
اسلام‌گرایان شورشی بە چه معترض هستند؟
پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه، رجب طیب اردوغان بە سیاست "تنش صفر با همسایگان" کە احمد داود اوغلو معمار آن بود، پشت کرد و از گروه‌های شورشی اسلام‌گرا حمایت کرد. ترکیه نه تنها سال‌ها این گروه‌ها را تجهیز، آموزش و پشتیبانی کرد، بلکه در جنگ علیه کردها هم‌رزم آنها نیز شد. بخش زیادی از این گروه‌های اسلام‌گرا سابقه خوبی ندارند و توسط سازمان‌های حقوق‌بشر متهم بە جنایت علیه بشریت و قتل‌عام هستند.
اما اکنون اردوغان در پی تعدیل سیاست‌های خود در قبال سوریه است. او در روزهای گذشتە در مصاحبەای اعلام کردە کە آمادە است، "با بشار اسد بە عنوان یک خانوادە مذاکرە کند". رهبر حزب عدالت و توسعه پیشتر نیز میل خود بە عادی‌سازی روابط با اسد را نشان دادە بود، اما اسد مذاکره با اردوغان را مشروط بە خروج ارتش ترکیه از مناطق اشغالی همچون ادلب، عفرین و سریکانی کردە بود.
در عین حال رسانه‌های ترکیه در هفتەهای گذشتە بە نقل از هاکان فیدان، وزیر امور خارجه این کشور نوشتە بودند "در صورتی کە اسد قدرت کردها را برچیند، آنکارا نیز حمایت خود از شورشیان اسلام‌گرا را قطع می‌کند".
بە نظر می‌رسد کە این مسئلە گروه‌های اسلام‌گرای افراطی و حامیان آنها را بە شدت نگران کردە است. در تصاویر منتشر شدە نیز دیدە می‌شود کە این نظامیان می‌گویند "اردوغان نباید ما را بە اسد بفروشد".
افزایش خشونت‌ها علیه پناهجویان سوری در ترکیه
یکی از نکات دیگری کە گمان می‌رود در تهیج و تحریک شبه‌نظامیان اسلام‌گرای تحت حمایت ترکیه موثر بودە است، افزایش خشونت‌ها علیه پناهجویان سوری در ترکیه است.
در روزهای گذشتە انتشار گزارشی مبنی بر "تجاوز یک پناهجوی سوری بە یک دختر بچه" موجی از خشونت‌ها علیه پناهجویان سوری را بە دنبال داشتە است. تصاویر منتشر شدە در شبکەهای مجازی ترکی زبان، تائید می‌کنند کە شهروندان ترکیه دستکم در شهرهای قیصریه، کیلیس و استانبول بە پناهجویان سوری حملە کردە و شعارهای مهاجرستیزانه سر می‌دهند.
همچنین ترک‌های خشمگین شماری از خودروها، مغازه‌ها و خودروهای متعلق بە پناهجویان سوری را بە آتش کشیدەاند. این اولین‌بار نیست کە چنین برخوردهایی در ترکیه صورت می‌گیرد. در سال‌های گذشتە موضوعات مربوط بە پناهجویان بە یکی از عوامل تعیین‌کننده برای جلب آرای مردم در انتخابات‌ها تبدیل شدە است.
رجب‌طیب اردوغان این خشونت‌ها را محکوم کردە و گفتە است: «سوزاندن، خرابکاری و خشونت غیر قابل قبول است». علی یرلیاکیا، وزیر کشور ترکیه نیز از دستگیری ۶۷ نفر خبر دادە است.
نگرانی کردها در عفرین
تا قبل از ژانویه سال ٢٠١٨ شهر عمدتا کردنشین عفرین، یکی از کانون‌های سه گانه مناطق خودگردان دموکراتیک شمال و شرق سوریه – روژآوا بود؛ یکی از آرام‌ترین شهرهای سوریە، کە پذیرای صدها هزار آوارە نیز بود.
این منطقه تحت کنترل نیروهای دمکراتیک سوریه (SDF) بود کە عمده آن را نیروهای کرد تشکیل می‌دهند. یگان‌های مدافع خلق (YPG) و یگان‌های مدافع زنان (YPJ) دو نیروی اصلی کردها در مقابلە با تهاجم گروه‌های تروریستی همچون داعش، القاعده و جبهه‌النصرە بودند.
اگر چه این منطقه بر اساس سە اصل دموکراسی رادیکال، برابری جنسیتی و سیاست‌های مبتنی بر حفظ محیط‌زیست ادارە می‌شد، اما اردوغان بە دلیل نزدیکی ایدولوژیک این نیروها با حزب کارگران کردستان (PKK)، وجود آنها را در ضدیت با امنیت ملی ترکیه می‌دید و با کمک همین شورشیان اسلام‌گرا طی جنگی تمام عیار این منطقه را اشغال کرد. پس از آن، بیش از ٧٠٠ هزار شهروند کرد از این منطقه آوارە و در کمپی بزرگ نزدیک حلب ساکن شدەاند.
سازمان‌های بین‌المللی از جملە سازمان عفو بین‌الملل بارها و بارها نیروهای تحت حمایت ترکیه را بە جنایات علیه بشریت متهم کردەاند.
این سازمان در یکی از گزارش‌هایش می‌گوید که "تحقیقات نشان می‌دهد که نیروهای شبه نظامی وابسته به دولت ترکیه بدترین تجاوزها را در عفرین انجام داده‌اند، از جمله: چپاول اموال مردم، بازداشت‌های خودسرانه، ربودن و شکنجه افراد و...".
بسیاری از عملیات‌ها در عفرین و پیرامون آن توسط شبه‌نظامیان سوری صورت می‌گیرد، اما به نظر "عفو بین‌الملل"، ترکیه که حاکم اصلی این منطقه است، نمی‌تواند از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند و با بی‌تفاوتی نظاره‌گر این جنایت‌ها باشد.
صالح مسلم از سیاست‌مداران کرد پیشتر بارها بە مردم ترکیه هشدار دادە بود کە "حمایت اردوغان از اسلام‌گرایان افراطی، بە مثابه پرورش مار در آستین است".
منبع دویچە ولە فارسی در شهر عفرین، یک فعال حقوق‌بشر است. او از ما خواست کە هویتش را مخفی کنیم. خانوادە این فرد بعد از سال ٢٠١٨ بە حلب پناه بردەاند، اما او بە دلیل حرفەای کە دارد، در عفرین مانده است. او بە دویچه وله فارسی گفت: «وضعیت سوریه کمی آرام‌تر شدە است. اما ترکیه وجود کردها در کنار مرزهایش را برنمی‌تابد. بە همین دلیل هم هر بار مذاکرات کردها با دمشق شکست می‌خورد. اما اگر اسد با کردها پای صلح ننشیند، این بە معنای آغاز جنگی بزرگ خواهد بود».
او در ادامە می‌گوید: «پیشنهاد ترکیه مشخص است. آنها می‌گویند کە موجودیت سیاسی کردها باید برچیده شود، در این صورت از اسلام‌گراها در ادلب، جرابلس و عفرین حمایت نمی‌کنند و از سوریه نیز بیرون خواهند رفت. اما باید بدانیم کە این مسئلە آسان هم نیست. اولا کردها از حمایت نسبی آمریکا برخوردار هستند و ارتشی بزرگ دارند. دوما آیا اروپا و خود ترکیه تحمل یک موج مهاجرتی جدید را دارند؟».
