امانوئل ماکرون؛ رییسجمهوری فرانسه در سخنانی در آلمان در 27 مه خاطرنشان کرد که اوکراین از سوی روسیه مورد حمله قرار گرفته است. او گفت: «ما باید به آنها اجازه دهیم تا سایتهای نظامی که موشکها از آن شلیک میشوند، از مدار خارج کنند.»
به گزارش جماران؛ از زمان شروع تهاجم تمام عیار روسیه بیش از دو سال میگذرد، اکثر متحدان بینالمللی اوکراین اصرار داشتند که هر گونه سلاحی که ارائه میدهند منحصرا در خاک اوکراین استفاده شود. این محدودیتها در ابتدا برای جلوگیری از گسترش درگیری اعمال شد، اما گروهی از منتقدان اکنون میگویند که این رویکرد مانع از دفاع اوکراین از خود میشود و خطر پیروزی روسیه را ممکن میسازد.
بحث در مورد استفاده از تسلیحات غربی برای حمله به اهدافی در داخل روسیه در طول جنگ مطرح شده است و اخیرا با آخرین حمله ارتش روسیه در صدر دستور کار قرار گرفته است. در اوایل ماه مه (ماه جاری)، نیروهای روسیه از مرز شمالی اوکراین عبور کردند و به سمت دومین شهر این کشور؛ خارکف، پیشروی کردند. این حمله جای تعجب نداشت. برعکس، مقامات نظامی اوکراین هفتهها آمادهسازی را در آن سوی مرز زیر نظر داشتند، اما قادر به اقدام نبودند.
حمله روسیه به خارکف، پوچ بودن اعمال محدودیتها در استفاده از سلاحهای غربی ارائه شده به اوکراین را برجسته کرده است. فرماندهان روسی به خوبی از ناتوانی اوکراین در حمله متقابل آگاه هستند و فعالانه از منطقه مرزی به عنوان پناهگاه امن برای تمرکز نیروها و بمباران استفاده میکنند. قابل درک است که این موضوع به درخواستها در میان متحدان اوکراین برای بازنگری اساسی دامن میزند.
مجمع پارلمانی ناتو آخرین سازمان بینالمللی است که حمایت خود را از پایان دادن به محدودیتهای استفاده اوکراین از سلاحهای غربی اعلام کرده است. قانونگذاران از هر 32 کشور ناتو چند روزپیش در 27 مه اعلامیهای را تصویب کردند که در آن از اعضای ائتلاف خواستند اجازه حمله به اهداف نظامی در داخل روسیه را بدهند. بی شک، اوکراین تنها زمانی میتواند از خود دفاع کند که بتواند به خطوط تدارکاتی روسیه و پایگاههای عملیاتی آن حمله کند. گویا زمان آن فرا رسیده که به اوکراین اجازه داده شود که آنچه را باید، انجام دهد.
این بیانیه منعکس کننده مصاحبه ینس استولتنبورگ؛ دبیر کل ناتو در 24 مه با اکونومیست بریتانیا بود که از متحدان ناتو خواسته بود به ممنوعیت استفاده از سلاحهای غربی علیه اهداف روسیه پایان دهند. استولتنبرگ گفت: «زمان آن فرا رسیده است که متحدان به این فکر کنند که آیا باید برخی از محدودیتهایی را که برای استفاده از سلاحهایی که به اوکراین اهدا کردهاند لغو کنند یا خیر.» وی افزود: «به ویژه در حال حاضر که درگیریهای زیادی در خارکف، در جریان است. برای رد امکان استفاده اوکراین از این سلاحها علیه اهداف نظامی قانونی در خاک روسیه، دفاع از خود را برای آنها بسیار سخت میکند.»
علاوه بر این؛ تعدادی از مقامات ارشد غربی نیز اخیرا از پایان دادن به محدودیتها حمایت کردهاند. دیوید کامرون؛ وزیر امور خارجه بریتانیا در اوایل ماه مه در سفر به کیف، اعلام کرد که اوکراین «حق» دارد که از تسلیحات بریتانیایی برای حملات در داخل روسیه استفاده کند. امانوئل ماکرون؛ رییسجمهوری فرانسه نیز در سخنانی در آلمان در 27 مه خاطرنشان کرد که اوکراین از سوی روسیه مورد حمله قرار گرفته است. او گفت: «ما باید به آنها اجازه دهیم تا سایتهای نظامی که موشکها از آن شلیک میشوند، از مدار خارج کنند.» روز بعد، کاجسا اولونگرن؛ وزیر دفاع هلند گفت که ممنوعیت فعلی اوکراین را مجبور میکند با یک دست بسته از پشت بجنگد و استدلال کرد که لغو محدودیتها نباید مورد بحث قرار گیرد، چراکه یک الزام است.
همه قانع نشدهاند. در حال حاضر، دولت بایدن تمایلی به تجدید نظر در موضع خود در مورد محدود کردن استفاده از تسلیحات آمریکایی ندارد. در همین حال، تعدادی از کشورهای اروپایی از جمله آلمان و ایتالیا نیز خواستار احتیاط هستند. این اکراه برای تشدید رویارویی موجود با روسیه در روز سهشنبه در بروکسل به نمایش گذاشته شد. زمانی که الکساندر دی کر، نخستوزیر بلژیک از برنامههای خود برای ارائه 30 فروند جنگنده اف 16 به اوکراین خبر داد، اما به رییس جمهوری اوکراین؛ ولودیمیر زلنسکی، اطلاع داد که این هواپیماها قرار نیست در داخل روسیه استفاده شود.
در طرف دیگر، ولادیمیر پوتین؛ رییسجمهوری روسیه با هشدار درباره «عواقب جدی» و اشاره به پاسخ احتمالی هستهای به صحبتهای فزاینده درباره پایان دادن به محدودیتهای غرب بر حملات در داخل روسیه پاسخ داد. او این هفته در تاشکند اظهار داشت: «اگر این پیامدهای جدی در اروپا رخ دهد، با در نظر گرفتن برابری ما در زمینه تسلیحات استراتژیک، ایالات متحده چگونه رفتار خواهد کرد؟ آیا آنها خواهان درگیری جهانی هستند؟»
البته تهدیدات هستهای پوتین چیز جدیدی نیست. از زمان آغاز تهاجم به اوکراین، او به عنوان بخشی از تلاشها برای ارعاب غرب و کاهش جریان تسلیحات به اوکراین، به تشدید تنشهای هستهای اشارههای پنهانی متعددی کرده است. این تاکتیکهای باجگیری هستهای بسیار مؤثر بوده و رهبران غربی را تشویق میکند تا سیاستهای مدیریت تشدید تنش را که بهطور قابلتوجهی پاسخ بینالمللی به تهاجم روسیه را تضعیف کرده است، در پیش بگیرند.
در نهایت، کرملین به وضوح امیدوار است که همین رویکرد بتواند آمریکا و دیگر متحدان کلیدی خود را از دادن چراغ سبز به اوکراین برای حمله به روسیه با استفاده از سلاح های غربی باز دارد. اگر او در آخرین اقدام ارعاب هستهای موفق شود، پیروزی روسیه در اوکراین را نزدیکتر خواهد کرد.