چرا رابطه برزیل با اسرائیل به تنش کشیده شد؟

روز یکشنبه، لولا داسیلوا، رئیس جمهور برزیل جنگ اسرائیل در غزه را که در آن نزدیک به 30000 فلسطینی کشته شدند، با هولوکاست مقایسه کرد. این مقایسه خشم اسرائیل را برانگیخت.

به گزارش جماران، رابطه برزیل و رژیم اسرائیل روزهای آرامی را تجربه نمی کند. الجزیره در گزارشی در این باره نوشته است: برزیل سفیر خود از تل آویو را فراخوانده و گفته که اظهاراتی را که دولت اسرائیل «یهودستیزانه» خوانده، حتی پس از تشدید اختلاف بین دو کشور در هفته جاری، پس نخواهد گرفت.

اسرائیل روز دوشنبه سفیر برزیل را احضار کرد و از این کشور خواست این اظهارات را پس بگیرد. در مقابل، برزیل روز دوشنبه سفیر اسرائیل در برازیلیا را احضار کرد و در عین حال سفیر خود در تل آویو را نیز فراخواند. این تنش ها آخرین فصل در رابطه دو دولت با فاصله بیش از 10000 کیلومتر (6200 مایل) از هم، اما با تاریخچه ای است که به زمان ایجاد اسرائیل بازمی گردد.

موضع برزیل در مورد جنگ تاکنون چگونه بوده است؟

برزیل حملات 7 اکتبر به سرزمین های اشغالی به رهبری گروه حماس را که در آن 1139 نفر کشته و بیش از 200 نفر به گروگان ( اسارت) گرفته شدند، محکوم کرد. با این حال، این کشور همچنین در مورد جنگ با غزه با صدای بلند، حملات بی‌رویه اسرائیل به غیرنظامیان و زیرساخت‌های حیاتی را محکوم کرده است. لولا پس از آغاز این حملات اسرائیل گفت که مرگ هزاران کودک "تکان دهنده است".

برزیل در شورای امنیت سازمان ملل متحد از تک تک قطعنامه‌هایی که خواستار آتش‌بس در غزه است، حمایت کرده، اگرچه ایالات متحده این اقدامات را وتو کرده است. در ماه نوامبر، پس از اینکه اسرائیل در نهایت به تعدادی از خارجی‌ها، دوتابعیتی‌ها و بیماران فلسطینی اجازه داد تا غزه را از طریق گذرگاه رفح با مصر ترک کنند، برزیلی‌ها در ابتدا در فهرست‌های موجود غایب بودند. این مسئله این گمانه‌زنی را برانگیخت که اسرائیل برزیل را به دلیل مواضع دیپلماتیک خود در محکومیت حملات به غزه مجازات می‌کند. اسرائیل این گمانه زنی ها را رد کرد.

در نهایت هنگامی که پروازهای بازگشت به کشور برزیل آغاز شد، لولا در فرودگاه و پای پرواز بود تا از برزیلی های فلسطینی هنگام فرود استقبال کند. برای چندین دهه، برزیل خواستار ایجاد یک کشور فلسطینی در مرزهای پیش از جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 بود .

آیا برزیل و اسرائیل همیشه روابط پرتنشی داشته اند؟

نه اینطور نیست. در واقع برزیل در ایجاد اسرائیل نقش داشت. برزیل در نوامبر 1947 رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود که در همان سال طرح تقسیم فلسطین توسط سازمان ملل برای اولین بار به این نهاد ارائه شد . برزیل نقش مهمی در تصویب این طرح ایفا کرد. طرح تقسیم، ایجاد یک کشور یهودی در فلسطین تحت مدیریت بریتانیا را توصیه می کرد.

در آن مقطع وزیر خارجه سابق برزیل که رئیس هیئت نمایندگی این کشور در سازمان ملل بود، ریاست مجمع عمومی را بر عهده داشت و نقشی حیاتی در بحث های مربوط به طرح تقسیم ایفا کرد. به گفته سفیر سابق برزیل در تل آویو ، رئیس هیات نمایندگی برزیل در سازمان ملل در روز رای گیری اولیه متوجه شد که این طرح از حمایت کافی برخوردار نیست، بنابراین از سخنرانان خواست تا با طولانی کردن سخنرانی های خود وقت جلسه را بگیرند و به اصطلاح زمان بخرند . با این سیاست رای گیری تا روز بعد که آرای کافی برای حمایت از ایجاد اسرائیل وجود داشته باشد، به تعویق افتاد.

امروز در تل آویو خیابانی به اسم این مقام برزیلی وجود دارد. برزیل همچنین یکی از اولین کشورهایی بود که در سال 1949 به طور رسمی اسرائیل را به رسمیت شناخت. بیش از 100000 یهودی در برزیل زندگی می کنند که این کشور را به دومین جامعه یهودی در آمریکای لاتین تبدیل می کند.

روابط بین برزیل و اسرائیل در زمان رئیس جمهور سابق برزیل، ژائیر بولسونارو، که برزیل را بهترین دوست اسرائیل معرفی کرد، به اوج جدیدی رسید. هنگامی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در سال 2018 با بولسونارو دیدار کرد، در آن مراسم به نخست وزیر اسرائیل جایزه ملی اعطا شد که قبلاً به ملکه الیزابت دوم و دوایت آیزنهاور رئیس جمهور ایالات متحده اهدا شده بود.

بولسونارو بعداً هنگامی که اعلام کرد ممکن است پس از اقدام مشابه ایالات متحده، سفارت برزیل در اسرائیل را از تل آویو به بیت المقدس منتقل کند، جنجال برانگیخت. بولسونارو در سفر سال 2019 خود به سرزمین های اشغالی، به همراه نتانیاهو از دیوار غربی کوه معبد، مقدس ترین مکان یهودیت دیدن کرد. این مسجد در اراضی تحت اشغال اسرائیل در بیت المقدس قرار دارد و به عنوان مسجد الاقصی، سومین مکان مقدس در اسلام نیز شناخته می شود. در آن سفر، بولسونارو ترجیح داد به جای انتقال کامل سفارت، تشکیل یک رزیدانس برای امور تجاری غیر دیپلماتیک در تل آویو را اعلام کند.

چه فراز و فرودهای دیگری در روابط وجود داشته است؟

این اولین بار نیست که برزیل و اسرائیل تنش را در روابط خود تجربه می کنند. در سال 2014، دیلما روسف ، رئیس جمهور برزیل از خشونت اسرائیل علیه فلسطینیان انتقاد کرد و سفیر خود را برای گفتگوهای دیپلماتیک فراخواند. سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل با توصیف برزیل به "کوتوله دیپلماتیک" به این اقدام واکنش نشان داد و تنش ها را بیشتر کرد.

برزیل، همراه با 28 کشور دیگر، به تحقیقات شورای حقوق بشر سازمان ملل در مورد اتهامات نقض حقوق بشر اسرائیل در آن حمله رای دادند. حدود 2000 غیرنظامی در آن جنگ کشته شدند.

در نوامبر سال گذشته سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل ، موساد، مدعی شد که به برازیلیا کمک کرده تا یک حلقه حزب‌الله را که در حال برنامه‌ریزی حملات در این کشور آمریکای جنوبی بود، منهدم کند. این اقدام اسرائیل، برزیل را به شدت عصبانی کرد. موساد این حملات برنامه ریزی شده را با جنگ جاری غزه مرتبط دانست و ادعا کرد که زندگی یهودیان در برزیل در خطر است. وزیر دادگستری برزیل این کمک‌ها از سوی اسرائیل را رد نکرد، اما در واکنش به آن گفت: «برزیل یک کشور مستقل است و هیچ نیروی خارجی به پلیس فدرال برزیل دستور نمی‌دهد».