در سایه دو جنگ جاری در اوکراین و غزه، امارات متحده عربی بی سر و صدا حضور خود را در منطقه قفقاز جنوبی گسترش می دهد، چرا که بازیگران سنتی مانند روسیه، ایران یا ایالات متحده توجه خود را به جاهای دیگر معطوف کرده اند. جمهوری آذربایجان هم از این فرصت استفاده می‌کند تا مشارکت‌های سیاست خارجی خود را قبل از اینکه دیگران دوباره روی منطقه تمرکز کنند، متنوع‌تر کند.
به گزارش جماران، سایت خبری – تحلیلی المانیتور در گزارشی به بررسی ابعاد متفاوت سفر محمد بن زاید، رئیس امارات متحده عربی به جمهوری آذربایجان پرداخته و می نویسد: افزایش مشارکت در حوزه انرژی یکی از نکات مهم سفر محمد بن زاید، رئیس جمهور امارات متحده عربی در تاریخ 8 و 9 ژانویه به باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بود. مشارکت در حوزه انرژی بسیار فراتر از ابعاد دوجانبه است که از قفقاز جنوبی تا فلسطین اشغالی و اروپا را در بر می گیرد. این امر همچنین نادیده گرفتن ژئوپلیتیک پیرامون را غیرممکن می کند.
امارات متحده عربی از طریق پیشبرد مشارکت خود با آذربایجان در بخش انرژی های تجدیدپذیر، فرصتی برای مشارکت در صادرات برق به بازارهای اتحادیه اروپا به دست می آورد. رئیس امارات و رئیس جمهور جمهوری آذربایجان، توافقنامه چارچوب همکاری استراتژیک برای افزایش استفاده از انرژی های تجدید پذیر و پاک و عملیات صادراتی در این حوزه را امضا کردند. این توافقنامه یک مبنای قانونی برای مشارکت امارات متحده عربی در صادرات برق از آذربایجان است.
در حال حاضر آذربایجان به گرجستان، ترکیه، روسیه و ایران برق صادر می کند. باکو و شرکای اروپایی آن در حال حاضر در حال برنامه ریزی برای صادرات برق به مصرف کنندگان اتحادیه اروپا هستند. جمهوری آذربایجان، گرجستان، مجارستان و رومانی توافقنامه ای را برای ساخت یک کابل زیردریایی به طول 1100 کیلومتر در زیر دریای سیاه امضا کردند تا از طریق گرجستان برق اروپا را تامین کند. این ایده چندین سال پیش مطرح شد، اما پس از حمله روسیه به اوکراین، موضوعیت بیشتری پیدا کرد. رئیس کمیسیون اروپا، اورسولا فون در لاین، با اشاره به اهمیت این توافق برای امنیت انرژی اتحادیه اروپا و همچنین برای اوکراین، مولداوی و بالکان غربی از این پروژه حمایت کرده است.
یک مشکل، حداقل برای آذربایجان، به رویکردهای انرژی پاک اتحادیه اروپا مربوط می شود. حدود 90 تا 95 درصد برق تولیدی آذربایجان بر پایه سوخت های فسیلی است. این موضوع انتقادات زیادی را از سوی محافل اروپایی برانگیخته است و به عنوان یک مانع مهم برای صادرات بالقوه برق به اتحادیه اروپا تلقی می شود. جمهوری آذربایجان برای مقابله با این چالش، نیاز به سرمایه گذاری گسترده در بخش انرژی های تجدیدپذیر دارد و امارات متحده عربی با پتانسیل سرمایه گذاری خود به خوبی در این زمینه قرار می گیرد.
دولت آذربایجان با شرکت انرژی آتی ابوظبی موسوم به مصدر برای توسعه پروژه های انرژی سبز در جمهوری آذربایجان توافقنامه امضا کرده است. آنها در 26 اکتبر 2023، نیروگاه خورشیدی قره داغ را با 262 میلیون دلار و 230 مگاوات (MW) افتتاح کردند که بزرگترین نیروگاه در منطقه اتحاد جماهیر شوروی سابق و در منطقه خزر است. این پروژه به طور کامل از طریق سرمایه گذاری امارات تامین مالی شد. علاوه بر این، باکو و مصدر سه قرارداد سرمایه گذاری برای توسعه پروژه های انرژی سبز با ظرفیت کل 1000 مگاوات، شامل یک نیروگاه بادی و دو نیروگاه خورشیدی در کشور امضا کرده اند.
ملاحظات راهبردی باعث امضای توافقنامه همکاری استراتژیک بین دو کشور در سفر محمد بن زاید به باکو شد. همزمان مشارکت بالقوه در بخش گاز طبیعی اسرائیل برای ابوظبی و باکو مهم است. برهمین اساس الهام علی اف در دیدار با احمد الجابر وزیر صنعت و فناوری پیشرفته امارات متحده عربی ابراز امیدواری کرده که روابط دو جانبه در حوزه های مختلف گسترش پیدا کند.
در بخش هایی از این بیانیه مشترک آمده است که شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان (SOCAR) و شرکت ملی نفت ابوظبی (ADNOC) برنامه هایی برای همکاری در سایر کشورها دارند که در حقیقت اشاره به برنامه های آنها در رابطه با بخش گاز طبیعی در فلسطین اشغالی است
در واقع، SOCAR و ADNOC پیشنهادی از بریتیش پترولیوم برای خرید 50 درصد از سهام شرکت گازی «نیومِد انرژی» اسرائیل دریافت کرده اند. به دلیل جنگ غزه، این روند در حال حاضر به حاشیه رفته اما از دستور کار خارج نشده است.
در بحبوحه جنگ غزه، برخی از کارشناسان و رسانه ها در ترکیه، نزدیکترین متحد آذربایجان، توجه را به اهداف ادعایی اسرائیل برای محروم کردن فلسطینی ها از هرگونه دسترسی به میادین گازی دریایی در دریای مدیترانه جلب کردند. در 3 نوامبر 2023، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به علی اف، رئیس جمهور آذربایجان گفت که جهان باید پیام های قوی تری ارسال کند تا اطمینان حاصل شود که اسرائیل طبق قوانین بین المللی عمل می کند.
علاوه بر این، رهبر ایران، ملت‌های مسلمان از جمله آذربایجان و امارات را به دلیل آنچه «پر کردن مخزن گاز ماشین کشتار اسرائیل خوانده، محکوم کرده است». تهران به دلیل روابط نزدیک آذربایجان با اسرائیل در بخش های انرژی، امنیتی و نظامی، منتقد شدید و صریح باکو بوده است. امارات نیز در بخش های مختلف با اسرائیل همکاری می کند.
امارات بی سر و صدا به قفقاز جنوبی نفوذ می کند
ابوظبی بی سر و صدا اما آشکارا در حال افزایش مشارکت خود در منطقه قفقاز جنوبی است که بین سه هژمون منطقه یعنی روسیه، ایران و ترکیه قرار دارد. اخیرا امارات با گرجستان قرارداد مشارکت اقتصادی جامع (CEPA) امضا کرده و قرار است روابط اقتصادی خود را با ارمنستان ارتقا دهد. امارات متحده عربی با ارمنستان در مورد سفر بدون ویزا برای شهروندان خود از اول فوریه 2024 به توافق رسیده است.
امارات از روند صلح ارمنستان و آذربایجان حمایت کرده و از پیشرفت دوجانبه ای که در 7 دسامبر 2023 بین ارمنستان و آذربایجان در رابطه با مبادله اسیران جنگی و سایر اقدامات اعتمادساز به دست آمد، استقبال کرد. به عنوان بخشی از این قرارداد، ارمنستان پیشنهاد خود را به نفع آذربایجان برای میزبانی COP29 پس گرفت.
در سایه دو جنگ جاری در اوکراین و غزه، امارات متحده عربی بی سر و صدا حضور خود را در منطقه قفقاز جنوبی گسترش می دهد، چرا که بازیگران سنتی مانند روسیه، ایران یا ایالات متحده توجه خود را به جاهای دیگر معطوف کرده اند. جمهوری آذربایجان هم از این فرصت استفاده می‌کند تا مشارکت‌های سیاست خارجی خود را قبل از اینکه دیگران دوباره روی منطقه تمرکز کنند، متنوع‌تر کند.
