در صورت استقرار صلح در منطقه، تنها رژیم اسرائیل است که به انزوای بیشتر فرو خواهد رفت و در این راستا تمام تلاش خود را خواهد کرد تا با کشاندن جنگ به کشورهای لبنان و سوریه، در وهله نخست تلاش های دیپلماتیک کشورهای منطقه ای را خنثی کرده و در وهله دوم عامل توجیهی در جهت ورود مجددا ایالات متحده به منطقه ایجاد کند.
مانی محرابی، عضو هیئت‌علمی اندیشکده روابط بین‌الملل ایران در یادداشتی برای جماران نوشت:
سال 2024 در حال آغاز می شود که خاورمیانه سال گذشته را با اتفاقات سیاسی ای سپری کرده که از نظر تعداد کم، اما از نظر اهمیت پررنگ بودند. اتفاقاتی که نوید قدرت گرفتن وزنه دیپلماسی در ترازوی معادلات منطقه ای را می داد.
ایران و عربستان به عنوان دو کشور بسیار تاثیرگذار در خاورمیانه، بنا بر دلایل متعدد منجمله نگاه به شرق ایران و نگاه به غرب عربستان، سیاست های متفاوت در زمینه قیمت گذاری انرژی و حمایت از دو مذهب شیعه و سنی همواره به عنوان دو قطب هژمون در خاورمیانه در مقابل هم قرار داشته اند.
این تقابل در نبرد داخلی سوریه و یمن به اوج خود رسید و تبدیل به جنگ سرد میان دو پارادایم فکری در سیاست خاورمیانه شد. اما با گذشت هفت سال از قطع کامل روابط دیپلماتیک و فروکش کردن آتش جنگ های داخلی در خاورمیانه و البته خروج ایالات متحده از غرب آسیا، این دو کشور دیدگاهی واقع بینانه و عملگرایانه را در جهت استقرار صلح در منطقه در پیش گرفتند و در ماه مارس 2023 روابط دیپلماتیک میان دو کشور پس از هفت سال از سر گرفته شد.
عضویت ایران در سازمان شانگهای که در سال 2021 به تصویب رسیده بود، در جولای 2023 به صورت رسمی آغاز شد. عضویتی که میتوان از آن به عنوان ورود سازمان شانگهای به منطقه خاورمیانه نام برد.
سازمان شانگهای با دارا بودن عضویت دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، بیش از سه میلیارد نفر جمعیت و بیش از 20 درصد از تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان، نه تنها برای ایران بلکه برای سایر کشورهای خاورمیانه نیز فرصتی بسیار گران بها محسوب می شود تا با بهره گیری از پتانسیل این سازمان، در زمینه های ترانزیتی و کریدورهای تجاری به ساماندهی اقتصادهای خود بپردازند.
با توجه به کمرنگ شدن نفوذ ایالات متحده در خاورمیانه، نزدیک شدن کشورهای منطقه به سازمان شانگهای که اساسا در جهت برقراری موازنه قدرت در برابر ایالات متحده پایه گذاری شد، می تواند شرایط ویژه ای در زمینه اقتصاد منطقه ای رقم بزند که عضویت ایران در این سازمان، تهران را به پل ارتباطی میان خاورمیانه و سازمان شانگهای تبدیل خواهد کرد.
احیای روابط قطر و امارات متحده عربی پس از 6 سال نیز رخداد دیپلماتیک دیگری بود که در سال 2023 رخ داد. این دو کشور که از سال 2017 و در پی جبهه گیری کشورهای عربستان سعودی، بحرین، مصر و امارات متحده عربی علیه قطر روابط خود را به طور کامل قطع کرده بودند، در ماه ژوئن روابط خود را از سر گرفته و به دایر کردن مجدد سفارتخانه ها و کنسولگری ها در خاک یکدیگر پرداختند.
اما به موازات این رخدادهای دیپلماتیک، رژیم اسرائیل در چندین نوبت اقدام به یورش، دستگیری و قتل فلسطینیان کرد. در بیست و ششم ژانویه ارتش اسرائیل با حمله به اردوگاه پناهجویان جنین، با به قتل رساندن 9 فلسطینی شدیدترین هجوم به این مرکز پناهجویان در 20 سال اخیر را رقم زد. پس از آن و در سیزدهم فوریه، اسرائیل حملات هوایی گسترده ای را علیه نوار غزه آغاز کرد. نیروهای اسرائیلی در بیست و دوم فوریه با یورش به نابلس در کرانه باختری 11 فلسطینی را به قتل رساندند. در هفتم مارس اسرائیلی ها با حمله مجددا به جنین 6 فلسطینی را به قتل رساندند. پنجم آوریل و در هنگام نماز ماه رمضان فلسطینیان، پلیس اسرائیل به نمازگزاران حمله ور شده، 50 نمازگزار را مجروح و 400 نفر را بازداشت کرد.
تمام این رخدادهای خونبار، به موازات رویدادهای دیپلماتیکی روی داده که خاورمیانه را به سمت صلح و آرامش متمایل می کرده است. در 7 اکتبر نیز فلسطینیان در برابر ظلم آشکار رژیم اسرائیل به صورت تمام قد ایستادند تا برگ جدیدی را در معادلات منطقه ای رقم بزنند.
در ادامه اما شاهد نسل کشی تمام عیار اسرائیلی ها در غزه بودیم که تا زمان نگارش این یادداشت تعداد کشته شدگان فلسطینی به دست اسرائیلی ها بیش از 23 هزار نفر اعلام شده است. رقمی که از شدت بالا بودن، درک آن بسیار سخت است. در کنار این ارقام باید حمله به اردوگاه های پناهندگان، بیمارستان ها، کودکان و ترورهای مکرر در خارج از مرزهای فلسطین اشغالی و نقض تمامیت ارضی کشورها را نیز در کارنامه اسرائیلی ها ثبت نمود.
شنای خلاف جهت رژیم اسرائیل در منطقه در جهت ایجاد آشوب و جلوگیری از صلح و آرامش، در سوم ژانویه 2024 و در شهر کرمان به طور واضح نمود پیدا کرد و منجر به شهادت 84 تن هموطنان شد.
حقیقت ماجرا این است که در صورت استقرار صلح در منطقه، تنها رژیم اسرائیل است که به انزوای بیشتر فرو خواهد رفت و در این راستا تمام تلاش خود را خواهد کرد تا با کشاندن جنگ به کشورهای لبنان و سوریه، در وهله نخست تلاش های دیپلماتیک کشورهای منطقه ای را خنثی کرده و در وهله دوم عامل توجیهی در جهت ورود مجددا ایالات متحده به منطقه ایجاد کند.
اکنون باید منتظر ماند و پاسخ کشورهای خاورمیانه به این آشوب آفرینی اسرائیلی ها مشاهده کرد، پاسخی که در صورت عدم قاطعانه بودن آن، بار دیگر بحران را در خاورمیانه سرازیر خواهد کرد.
