بازگشت به افغانستانی که نمی شناسیم / اسلام آباد «خانه»اش را پس گرفت

به گزارش جماران،  بیش از 70,000 افغان بدون مدرک در هفته‌های اخیر مجبور به عبور از مرز پاکستان شده‌اند تا به ضرب‌الاجل روز چهارشنبه به دستور اسلام آباد عمل کرده باشند. نیویورک تایمز در گزارشی در این باره می نویسد:

نجم الدین  در چهار دهه پس از فرار از افغانستان در جریان تهاجم شوروی، به طور غیرقانونی در پاکستان زندگی می کرد. او در این کشور ازدواج کرد، صاحب بچه شد و نوه دار  هم شد.  در تمام مدت، او احساس می کرد که زندگی اش را در زمین قرضی ساخته و همین موضوع آزارش می داد. حالا دوره به اصطلاح زندگی اجاره ای او در پاکستان به سر رسیده است.  دولت پاکستان به طور ناگهانی اعلام کرد که همه شهروندان خارجی که بدون مدارک در این کشور زندگی می کنند باید تا 1 نوامبر این کشور را ترک کنند. خانواده نجم الدین  از ترس دستگیری یا زندان همه چیز را بسته بندی کردند: لباس ها، قابلمه ها، تابه هایشان. آنها اسباب و اثاثیه را از مکانی که برای سه نسل آن را خانه می نامیدند، جمع کرده سوار یک کامیون شدند و به سیل مهاجران افغان که عازم مرز بودند، پیوستند.

نجم الدین  63 ساله به نیویورک تایمز می گوید:  در این 40 سال تمام تلاشم را کردم تا زندگی ام را بسازم. حالا باید دوباره از صفر شروع کنم و این دشوار است.

به گفته مقامات پاکستانی، نجم الدین  یکی از بیش از 70000 افغانی است که در هفته های اخیر از پاکستان بازگردانده شده اند.  دستور اخراج، نشانه ای از افزایش خصومت بین دولت پاکستان و مقامات طالبان در افغانستان بر سر شبه نظامیانی است که در هر دو کشور فعالیت می کنند.

به گفته گروه های حقوق بشر و مهاجران، در هفته های اخیر، 1.7 میلیون افغانی که به طور غیرقانونی در پاکستان زندگی می کنند، تحت فشار بسیاری برای ترک این کشور قرار گرفته اند. مالکان به طور ناگهانی از ترس جریمه های هنگفت مستاجران افغان را بیرون کرده اند. کارفرمایان، کارگران افغانی بدون مدرک را اخراج کرده اند. پلیس به محله های پرطرفدار در میان افغان ها یورش برده و کسانی را که فاقد مدارک هستند دستگیر کرده است.

گروه های حقوق بشر اقدامات پاکستان را محکوم کرده اند و نگران این هستند که ممکن است برخی از افغان ها در افغانستان به دلیل روابط گذشته با مخالفان طالبان تحت آزار و اذیت قرار گیرند. اما مقامات پاکستانی اجرای این سیاست را تشدید و اخیراً اعلام کردند که این مهلت تمدید نخواهد شد. آنها چندین مرکز پیگیری  اخراج را در سراسر کشور ایجاد کرده اند که نشان دهنده جدیت دولت در مورد بازداشت و بازگرداندن افغان ها است.

وزیر کشور موقت پاکستان پنجشنبه در یک کنفرانس خبری در اسلام آباد گفت: «پس از اول نوامبر، هیچ سازشی در مورد مهاجران غیرقانونی انجام نخواهد شد. کسانی که داوطلبانه کشور را ترک می کنند، مشکلات کمتری نسبت به کسانی که توسط دولت دستگیر می شوند، خواهند داشت.»

با نزدیک شدن به ضرب الاجل، بسیاری از افغان ها با دوراهی سختی روبه رو شده اند : در کشوری بمانند که دیگر در آن مورد استقبال قرار نگرفته اند یا اینکه به کشوری که ده ها سال است در آن زندگی نکرده اند برگردند.

به گفته گروه های امدادی، روزانه حدود 4000 نفر به افغانستان  باز می گردند که بیش از 10 برابر این رقم قبل از اعلام سیاست اخراج از سوی پاکستان است.

در گذرگاه تورخم در استان ننگرهار، در یک قطعه زمین کوهستانی در امتداد مرز افغانستان با پاکستان، کامیون‌هایی که وسایل زندگی های چند دهه ای افغانها در پاکستان را در خود جای داده اند گوشه و کنار پارک کرده اند.  خانواده هایی که بسیاری از آنها گرسنه و خسته هستند، در زیر چادرهای موقت دراز کشیده  و منتظر هستند تا توسط گروه های امدادی با کمک هزینه های کم ثبت نام شوند. برخی ساعت ها منتظر می مانند و موفق به ثبت نام نمی شوند .

مرد  48 ساله  روی یک صندوق فلزی در کنار انبوهی از کیسه های نخی پر از لباس های خانواده اش، وسایل آشپزی و کتاب های مدرسه پاره شده نشسته بود. دو نوه خردسال او، با لباس‌های سبز رنگی که در گرد و خاک پوشیده شده بودند، روی دو کیسه خوابیده بودند، در حالی که نوه یک ساله‌اش گریه می کرد. مادربزرگ بچه او را به سمت همسرش می گیرد و می گوید : « پسر را بگیر - دستانم درد می کند ». پسر صورتش را در سینه پدربزرگش فرو کرد و آرام گرفت.

خانواده این مرد،  هشت سال قبل افغانستان را تحت فشار مالی ترک کرده بودند: پسرش، خان افضل که 15 سال سن داشته در آن زمان  با کمتر از 3 دلار در هفته که در یک کارخانه آجرسازی به دست می آورد ، کل خانواده را تامین می کرد.  خانواده خان افضل به شهری در نزدیکی اسلام آباد مهاجرت می کنند و درامد او 5 برابر می شود.  اما در این ماه رئیسش به او گفته بود که یا مدارک قانونی مهاجرت ارائه دهد یا کارخانه را ترک کند. خان افضل که اکنون 23 ساله است، نگران یافتن کار در افغانستان است، جایی که پس از سقوط دولت تحت حمایت ایالات متحده، بیکاری افزایش یافته است.

او به نیویورک تایمز می گوید : یک ضرب المثل پشتون وجود دارد: اگر تخت شما متعلق به شخص دیگری است، آنها این قدرت را دارند که آن را در نیمه شب از شما بگیرند. این کشور آنها است. آنها می توانند ما را در هر زمان خواستند بیرون کنند.

در همان نزدیکی، در یک مرکز ترانزیت که توسط سازمان بین المللی مهاجرت اداره می شود، دختری به نام سپنا زیر سایه یک برزنت نارنجی نشسته بود. سپنا 15 ساله مانند بسیاری از جوانان دیگر در پاکستان از پدر و مادری افغان به دنیا آمد. حالا برای اولین بار پا به خاک افغانستان گذاشته بود. او درباره افغانستان از والدینش شنیده بود :  برفی که در زمستان پایتخت کابل، کابل را می پوشاند. کوه های سرسبز هندوکش. دریاچه های عظیم آب آبی روشن در دره های مرکزی.

وقتی پدرش به او اطلاع داد که باید به افغانستان بروند ابتدا حس ماجراجویی به سراغش آمد. پدر به او گفته بود که اکنون کشور در آرامش است و زنان همان حجابی را دارند که سپنا در پاکستان داشت. هنگام حرکت به سمت مرز، او و برادر 9 ساله‌اش پرچم قدیمی افغانستان را با رنگ‌های قرمز، سبز و مشکی آن بر پشت دستان خود نقاشی کردند و در تمام طول مسیر آواز خواندند. او سعی کرد هشدارهایی را که دوستانش به او درباره افغانستان و  محدودیت‌هایی که طالبان بر زنان اعمال می کنند را نادیده بگیرد.  او با عبور از حصار مرزی، پرچم سفید طالبان را دید. ترسید و آستین های حجاب مشکی را تا روی انگشتانش بالا کشید.

مقام‌های طالبان گفته‌اند که یک کمیسیون عالی برای ارائه خدمات اولیه به افغان‌های بازگردانده شده ایجاد کرده‌اند و قصد دارند اردوگاه‌های موقت برای اسکان آنها ایجاد کنند. با این حال، بسیاری از افغان‌های بازگشته می‌گویند که این تدابیر کافی نیستند.  در میان آنها برخی در دو سال گذشته پس از به دست گرفتن قدرت توسط طالبان فرار کردند، از جمله روزنامه نگاران، فعالان و پلیس های سابق، سربازان و مقاماتی که برای دولت مورد حمایت ایالات متحده کار می کردند.

برای عبدالرحمن حسینی، 56 ساله، بازگشت به افغانستان مانند ورود به خاک دشمن بود. هنگامی که طالبان قدرت را به دست گرفتند، کارفرمایان سابق او در یک سازمان غیردولتی خارجی به او توصیه کردند که تحت برنامه ای برای افغان هایی که برای سازمان های تحت حمایت مالی ایالات متحده کار می کردند، قرار گرفته و درخواست پناهندگی به ایالات متحده بدهد . این برنامه از متقاضیان خواسته بود که برای درخواست در خارج از افغانستان باشند. او و 11 نفر از بستگانش که با او به پاکستان رفته بودند، پس از پایان مدت ویزای سه ماهه شان، همچنان منتظر خبر موافقت با مهاجرت بودند که خبر سیاست پاکستان مبنی بر اخراج مهاجران غیرقانونی رسید. او می گوید :  ما هر روز در ترس زندگی می کردیم. انگار در زندان بودیم.

صاحبخانه او را بیرون کرد و  دو هفته بعد، پلیس به خانه یکی از دوستانش که او و خانواده اش را پناه داده بود مراجعه کرده و همه را بازداشت کردند. عبدالرحمن به وطن خود بازگشته اما بسیار مضطرب است و نگران که شانس او برای دریافت پناهندگی از ایالات متحده به پایان رسید. او می ترسد که طالبان انتقام گذشته اش را از او بگیرد و البته نمی داند چگونه می تواند مخارج خانواده اش را تامین کند. او به نیویورک تایمز می گوید : احساس ترس می کنم و این ترس هر لحظه عمیق تر می شود.