اوکراین برنده نبرد دریای سیاه

به گزارش جماران؛ شواهد حاکی از آن است که روسیه در هفته‌های اخیر پس از یک سری حملات موفقیت آمیز اوکراین، بیشتر ناوگان دریای سیاه خود را از کریمه اشغالی خارج کرده است. عقب‌نشینی ناوگان روسیه یک شکست جدی برای تهاجم ولادیمیر پوتین و نشانه‌ای از پیروزی اوکراین در نبرد دریای سیاه است.

به گزارش وال استریت ژورنال کشتی‌های جنگی روسیه از سواستوپل خارج شده و به بنادر دیگر در شرق دریای سیاه منتقل شده‌اند. همچنین تصاویر ماهواره‌ای از اوایل ماه اکتبر سال جاری نشان می‌دهد که کشتی‌های روسی شامل سه زیردریایی کلاس کیو (Q)، دو ناوچه موشک هدایت شونده و یک ناوچه گشتی با عجله از بندر سواستوپل در کریمه خارج شده و به بندر نووروسیسک روسیه در سواحل شرقی دریای سیاه نقل مکان شده‌اند.  

درک این‌که چرا دستور خروج از سواستوپل داده شد، کار سختی نیست. از آگوست 2023، اوکراین چندین حمله جسورانه انجام داده است که دفاع هوایی روسیه در کریمه را تضعیف کرده و خسارات جدی به خود ناوگان وارد کرده است و تلفاتی از جمله تعدادی کشتی جنگی بزرگ و یک زیردریایی به همراه داشته است. اخیرا در 22 سپتامبر، اوکراین توانست مقر ناوگان دریای سیاه را در قلب سواستوپل بمباران و تا حدی منهدم کند.

موفقیت اوکراین در نبرد دریای سیاه بسیار چشمگیرتر است چراکه این کشور در حال حاضر نیروی دریایی فعال ندارد. در عوض، اوکراین به حملات متهورانه همراه با ترکیبی از پهپادهای تولید داخل و موشکهای کروز دوربرد که توسط شرکای غربی این کشور ارائه شده است، متکی است.

اولین پیشرفت قابل توجه برای تلاش‌های جنگی اوکراین در دریا، شامل غرق شدن کشتی موسکوا (Moskva) در آوریل 2022 که گل سرسبد ناوگان دریای سیاه روسیه، بود. دو ماه بعد، نیروهای اوکراینی جزیره بسیار کوچک «مار» اما از نظر استراتژیک مهم را که در نزدیکی خطوط کشتیرانی در شمال غربی دریای سیاه قرار دارد و در روزهای اولیه تهاجم توسط روسیه تصرف شده بود را آزاد کردند. به دنبال آن در نیمه دوم سال 2022، یک سری حملات هواپیماهای بدون سرنشین به اهداف نظامی روسیه در سراسر کریمه، انجام شد.

هدف حمله اوکراین در دریای سیاه، تامین تعدادی از اهداف مهم است. کیف امیدوار است با حمله به ناوگان دریای سیاه روسیه و سایت‌های کریمه به محاصره دریایی بنادر خود پایان دهد و در تامین تدارکات ارتش پوتین در جنوب اوکراین اختلال ایجاد کند. در نهایت، هدف این است که اشغال بیشتر کریمه برای ارتش روسیه پرهزینه باشد.

خروج ناوگان روسیه از سواستوپل بر اثربخشی تاکتیک‌های اوکراین تاکید دارد. این را می‌توان در بازگشایی آزمایشی اخیر بنادر دریای سیاه کشور به روی کشتیرانی تجاری نیز مشاهده کرد. روسیه ابتدا محاصره بنادر اوکراین را در آستانه تهاجم تمام عیار آغاز کرد، قبل از موافقت با توافقی با میانجی‌گری سازمان ملل در تابستان 2022 که امکان ارسال محدود غلات را فراهم کرد. کرملین سپس در ژوئیه 2023 از توافقنامه غلات خارج شد و تهدید کرد که تمام کشتی‌های باری که به سمت اوکراین حرکت می‌کنند را هدف قرار خواهد داد.

مقامات اوکراینی که از تهدیدهای روسیه دلسرد نشده بودند، در اوایل ماه اوت یک «کریدور دریایی بشردوستانه» جدید را اعلام کردند که از آب‌های اوکراین در شمال غربی دریای سیاه می‌گذرد و سپس سواحل نزدیک به اعضای ناتو (رومانی و بلغارستان) را در آغوش می‌گیرد. تا اوایل اکتبر، بیش از دوازده کشتی با موفقیت از بنادر اوکراین از طریق مسیر جدیدِ محاصره‌شکن حرکت کردند. این ترافیک دریایی نشان دهنده یک راه نجات اقتصادی برای اوکراین است که می‌تواند نقش مهمی در توانایی این کشور برای حمایت از خود در یک جنگ طولانی داشته باشد.

ماهیت پویای تحولات اخیر در دریای سیاه کاملا در تضاد با وضعیت نسبتا ایستا در خط مقدم جنگ در جنوب و شرق اوکراین است، جایی که نیروهای اوکراینی به مدت چهار ماه برای شکستن میدان‌های مین متراکم و استحکامات دفاعی روسیه به شدت تلاش کرده‌اند. از ماه ژوئن، عدم پیشرفت اوکراین بر پوشش اخبار جنگ غالب بوده است. این تاکید رسانه‌ای بر عملیات زمینی در مقیاس بزرگ، تصویری گسترده‌تر از موفقیت قابل توجه اوکراین در جبهه کریمه را پنهان کرده است. با این حال، اخبار مربوط به عقب نشینی ناوگان روسی از سواستوپل در حال حاضر توجه ناظران را دوباره به خود، متمرکز کند.

جیمز هیپی؛ وزیر نیروهای مسلح بریتانیا در تاریخ سوم اکتبر سال جاری در یک کنفرانس امنیتی در ورشو، استدلال کرد که اهمیت نظامی عملیات اخیر اوکراین علیه ناوگان دریای سیاه روسیه با آزادسازی استان خارکف یک سال قبل قابل مقایسه است. هیپی اظهار داشت: «شکست عملی ناوگان دریای سیاه روسیه واضح است و من استدلال می‌کنم که همین شکست باعث شد که ناوگان مستقر در شبیه جزیره کریمه مجبور به پراکنده شدن به بنادری شود که از آن‌جا نمی‌تواند تأثیری بر جنگ اوکراین داشته باشد و این اتفاق اعتبار بسیار زیادی برای اوکراین به همراه آورده است.»

تعداد کمی در مسکو اهمیت شکست‌های اخیر در دریای سیاه را دست کم می‌گیرند. برعکس، آن‌ها به خوبی از خطر فزاینده کریمه و عملیات ارتش روسیه در جنوب اوکراین آگاه خواهند بود، بدون در نظر گرفتن آسیب‌هایی که به اعتبار بین‌المللی روسیه وارد شده است. عقب نشینی نیروی دریایی روسیه از کریمه به ویژه یک تحقیر شخصی تلخ برای ولادیمیر پوتین است که تقریبا ده سال پیش با تصرف ظفرمندانه شبه جزیره کریمه در فوریه 2014 حمله رسمی خود به اوکراین را آغاز کرد.

اشغال کریمه تنها رویداد در تمام دوران سلطنت پوتین بود که محبوبیت او را به بالاترین حد خود رسانید و زمینه را برای تهاجم بعدی به سرزمین اصلی اوکراین فراهم کرد. پوتین قبلا در تلاش بود تا دلیل ناتوانی آشکار ارتش خود در تسخیر کشوری را که او اصرار دارد وجود ندارد، توضیح دهد. او اکنون باید توضیح دهد که چگونه ناوگان دریای سیاه که زمانی برای مردم روسیه افتخار کسب می‌کرد، توسط کشوری بدون نیروی دریایی شکست می‌خورد.