وعده های تو خالی چین به بشار اسد/ چین، سوریه را مکان امنی برای سرمایه گذاری نمی داند

به گزارش جماران،  اعلام شراکت راهبردی چین و سوریه در هفته گذشته، دومین مشارکت دیپلماتیک جامع در نظام سیاست خارجی چین، پیامی سیاسی به غرب فرستاد.

المانیتور در این باره می نویسد: این شراکت برای بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، در حالی که دولت او از انزوا در صحنه جهانی خارج می شود، نشانه خوبی بود.  اما با نگاهی گسترده تر به سفر چهار روزه اسد به چین - اولین سفر از سال 2004 - این گام جدید در روابط چین و سوریه ارزش چندانی بیش از آنچه که بر روی کاغذ آمده، ندارد.

آنچه در داخل این کشور جنگ زده خاورمیانه رخ می دهد داستان متفاوتی را بیان می کند: این شراکت در حالی شکل گرفته که اعتراضات ضد دولتی در سویدا وارد دومین ماه خود می شود. هزاران نفر در اعتراض به سیاست های بشار اسد به خیابان آمده و خواهان کناره گیری او هستند.

المانیتور در ادامه نوشت: علاوه بر این، از زمان پیوستن سوریه به طرح کمربند و جاده (BRI) در ژانویه 2022، هیچ پروژه ای با بودجه چین در سوریه انجام نشده تا نشان  دهد پکن سوریه را مکانی امن برای سرمایه گذاری می بیند.  سوریه از یک شریک دیپلماتیک یا اقتصادی ایده آل فاصله دارد. با این حال ناامیدی ناشی از انزوای اقتصادی اشتیاق به روابط نزدیک تر با چین را برای سوریه به دنبال دارد.  هرچند بدون ثبات سیاسی، بهبود و توسعه اقتصادی پایدار بعید است.  ناآرامی‌های سیاسی مداوم ، اتکای دمشق به تجارت مواد مخدر کاپتاگون، وجود گروه های شبه نظامی مخالف دولت سوریه و همچنین تقسیم سوریه بین قدرت‌های خارجی همه و همه نشان می دهد که این مشارکت استراتژیک در عمل چیزی بیش از ارتقای رابطه سوریه با چین به یک سطح بالاتر نخواهد بود.  

سوریه، شریک ناپایدار

با 12 سال درگیری فاجعه بار که منجر به کشته شدن حدود 250000 غیرنظامی، ناپدید شدن بیش از 150000 نفر دیگر، آواره شدن 14 میلیون نفر، ایجاد 400 میلیارد دلار ویرانی و انزوای سوریه از بازیگران اقتصادی غربی شده است، رهبر سوریه مشتاق یافتن کمک مالی و سرمایه گذاری از میان کشورهایی است که الگوی سیاسی خود را به دمشق تحمیل نمی کنند.

منابع مالی غرب برای بازسازی سوریه محدود شده و ایالات متحده تحریم هایی را علیه کسانی که با اسد تجارت می کنند اعمال کرده است. علاوه بر این، پیش شرط اعلام شده برای تخصیص چنین بودجه ای، ایجاد یک دولت انتقالی است که در آن اسد از قدرت کناره گیری کند.   این در حالی است که دولت سوریه برای بقا دست به هرکاری زده و این سیاست ادامه هم دارد . مداخله نظامی روسیه در سوریه که در سپتامبر 2015 آغاز شد، به دولت اسد در راهبرد بقا به هر قیمتی کمک کرد. روسیه در مقابل، قراردادهای بازسازی و حقوق اکتشاف، استخراج و تولید انرژی را دریافت کرده  که مساوی با تسلط مسکو بر صنعت هیدروکربن سوریه است. ایران که به طور مشابه اسد را تقویت کرده است، کنترل قابل توجهی بر صنایع کلیدی سوریه مانند مخابرات دریافت کرده است.

تحریم‌های غرب تا حد زیادی در بازدارندگی یا ممانعت از حضور شرکت‌های تحریم‌شده در سوریه و بهره برداری آنها از اقتصاد نابسامان این کشور ناموفق بوده است.  با این وجود، نه روسیه و نه ایران منابع اقتصادی لازم برای پرداخت هزینه بازسازی سوریه را ندارند، بدون منابع اقتصادی مسکو و تهران نمی توانند انتظار بازگشت سرمایه گذاری خود را داشته باشند.

چین وارد می شود

روسیه و سوریه مدت‌هاست که از پکن خواسته‌اند تا در بازسازی سوریه سرمایه‌گذاری کند. از سال 2017، چین برگ مشوق سرمایه گذاری را مقابل سوریه گرفته و از این کشور دعوت کرده تا در ابتکار کمربند و جاده شرکت کند.

از آن زمان، رسانه دولتی سوریه، سانا، به طور مداوم حمایت دولت اسد از پکن را تکرار و از قول چین برای همکاری نزدیکتر و تعامل اقتصادی تمجید کرده و مدعی شده که بریکس از اقتصادهای نوظهور بزرگ در برابر امپریالیسم غربی حمایت می کند. در حالی که سوریه در ژانویه 2022 به ابتکار کمربند جاده پیوست، تاکنون هیچ پروژه زیرساختی در سوریه افتتاح نشده است. در چنین شرایطی، اعلام شراکت راهبردی احتمالاً بازتابی از مهیا بودن چین برای کمک به سوریه در بازسازی آن است، اما تنها در صورتی که سرمایه گذاری خود را ایمن و ارزشمند بداند.

این در واقع می تواند هدف سوریه، روسیه و ایران از دخالت دادن  چین در بازسازی سوریه را با ناکامی روبه رو کند.

مشارکت استراتژیک بدون تعهد؟

چین و سوریه در دیدار 22 سپتامبر بین روسای جمهور دو کشور، روابط خود را به شراکت استراتژیک ارتقا دادند. سوریه آخرین کشوری است که به بیش از 10 کشور منطقه ای دیگر ملحق شده که دارای مشارکت استراتژیک یا مشارکت استراتژیک جامع با چین هستند.  این اولین سفر اسد به خارج از خاورمیانه، به غیر از روسیه، از زمان آغاز درگیری در سوریه در سال 2011 و اولین سفر اسد به چین از سال 2004 بود.

شی جین پینگ در یک کنفرانس مطبوعاتی با بشاد اسد اعلام کرد که «چین مایل به ادامه کار با سوریه است تا دو طرف از عدالت بین المللی دفاع کرده و مخالفت خود را با مداخله خارجی، حفظ استقلال ملی، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی اعلام کنند.

ارتقای روابط پیامی سیاسی به غرب است .  در حالی که پکن از زمان آغاز درگیری سوریه از اسد حمایت دیپلماتیک کرده، این سفر نشان دهنده بازسازی روابط سوریه در حوزه سیاست خارجی فراتر از شرکای سنتی خود و منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا است.

روز شنبه، اسد با توماس باخ، رئیس کمیته بین المللی المپیک دیدار داشت. این دیدار نشان می دهد که  انزوای بین المللی اسد پایان یافته است.

با این حال، علیرغم پیشرفت دمشق در بازگشت به صحنه جهانی، هیچ اشاره ای به معاملات یا پروژه های مشخصی که توسط چین در سوریه تامین می شود، نشده است.  در واقع، به نظر می رسد که این مشارکت استراتژیک بیش از آنکه یک مشارکت مبتنی بر تعهد باشد، صرفاً یک وعده بالقوه برای همکاری آینده بر اساس شرایط چین است.  

این برای روابط چین با کشورهای منطقه غیرعادی نیست. چین از 400 میلیارد دلاری که در قرارداد 25 ساله آنها در سال 2021 به ایران وعده داده بود، مبلغ بسیار اندکی را در ایران  سرمایه گذاری کرده که تا حد زیادی به دلیل نوسانات اقتصادی در ایران است.

با توجه به تظاهرات مجدد در مناطق مختلف سوریه، قدرت دولت اسد دوباره به چالش کشیده شده است. اگر قرار است ارزش مشارکت راهبردی چین و سوریه بیشتر از کاغذی باشد که روی آن نوشته شده است، پکن ممکن است برای تضمین سرمایه‌گذاری و بازگشت سرمایه در سوریه به سرمایه‌گذاری بیش از کلمات در رابطه با دمشق نیاز داشته باشد.