برخی از سیاستمداران معتقدند که تونس عمدا به قاچاقچیان اجازه می‌دهد تا با قایق‌های بیشتر به سمت اروپا حرکت کنند. به گفته آنها، تونس می‌خواهد از این ماجرا به عنوان اهرم فشار در مذاکره با اروپا استفاده کند. البته هیچ مدرکی برای این ادعا وجود ندارد.
به گزارش جماران به نقل از یورونیوز، هزاران مهاجر و پناهنده این هفته پس از عبور از دریای مدیترانه، خود را از تونس به جزیره لامپدوسای ایتالیا رسانده‌اند. تعداد مهاجران آنقدر زیاد است که مقامات محلی و سازمان‌های کمک‌رسان تحت فشار قرار گرفته‌اند.
صحنه هرج و مرج در مراکز پذیرش مهاجران در لامپدوسا، هبستگی و خشم گسترده‌ای را برانگیخته است. اما چه جریانی پشت هجوم مهاجران وجود دارد؟
چه تعداد مهاجر وارد این جزیره شده‌اند؟
بیش از ۱۲۰ قایق کوچک به همراه ۷ هزار مهاجر در مدت ۲۴ ساعت وارد لامپدوسا شده‌اند. این تعداد ۱۵ برابر ظرفیت این جزیره و بیش از جمعیت کل لامپدوسا است.
به گفته وزارت کشور ایتالیا، در سال جاری تاکنون بیش از ۱۲۷ هزار مهاجر از طریق دریا خود را به ایتالیا رسانده‌اند که این رقم تقریبا دو برابر مدت مشابه سال گذشته است.
لامپدوسا نزدیک‌ترین مقصد اروپایی به شمال آفریقا است و مدت‌هاست که هدف اصلی قاچاقچیان انسان قرار دارد. فلاویو دی جاکومو، سخنگوی دفتر مدیترانه سازمان بین‌المللی مهاجرت گفت که با توجه به اینکه تونس اکنون سکوی پرتاب اصلی مهاجران به اروپا است، لامپدوسا امروز پذیرای حدود ۷۰ درصد از کل مهاجرانی است که به ایتالیا می‌رسند.
البته اروپا قبلا هم شاهد ورود روزانه این میزان مهاجر بوده است.بحران مهاجرت سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۶ تعداد مهاجرانی بالاتر از این میزان را به سمت اروپا رهسپار کرد. علاوه بر این، در یک سال اخیر پس از حمله روسیه به اوکراین بار دیگر سیل ورود مهاجران به اروپا رقم خورد. اما به گفته دی جاکومو ورود متوالی به این جزیره کوچک در مدت زمان کوتاه، مدیریت همه چیز را دشوار کرده است.
مهاجران تازه وارد به تدریج به سرزمین اصلی منتقل می‌شوند و در آنجا به درخواست پناهندگی‌شان رسیدگی خواهد شد. بسیاری از آنها امیدوارند که به سایر نقاط اروپا بروند تا بتوانند شغل پیدا کنند یا به اقوام دیگر خود بپیوندند.
مهاجرانی که وارد می‌شوند چه کسانی هستند؟
در قایق‌هایی که از سمت تونس به لامپدوسا می‌روند، شهروندان کشورهای مختلف آفریقایی از جمله ساحل عاج، گینه، کامرون، بورکینافاسو، مالی و خود تونسی‌ها حضور دارند. بسیاری از آنها سال‌ها در تونس زندگی و کار کرده و حالا تصمیم گرفته‌اند به اروپا بروند.
براساس گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، تعداد افرادی که از لیبی عبور می‌کنند تا به تونس برسند هم در حال افزایش است. این افراد شامل شهروندان کشورهای مصر، اریتره و سودان می‌شود، جایی که درگیری‌های مداوم بین رهبران نظامی از ماه آوریل تاکنون بیش از ۴ میلیون نفر را آواره کرده است.
بیشتر کسانی که سوار بر قایق قاچاقچیان به اروپا می‌روند، مردان جوان و افراد زیر سن قانونی بدون همراه هستند. اگرچه زنان و کودکان هم دیده می‌شوند، اما تعداد آنها کمتر است.
چه ماجرایی پشت این موج مهاجرت قرار دارد؟
کارشناسان مهاجرت می‌گویند طوفان مدیترانه‌ای دانیل، باعث توقف در رفت و آمد قایق مهاجران شده بوده است. به این ترتیب با بهتر شدن هوا، بیش از ۱۰۰ قایق کوچک از سواحل تونس به آب انداخته شد. هر قایق تقریبا ۳۰ تا ۴۰ نفر را در خود جای می‌دهد.
آخرین روزهای تابستان هم آخرین مهلت هجوم به گذرگاه‌ها است، چرا که هوای طوفانی پاییز و زمستان برای عبور از مدیترانه خطرناک‌تر خواهد بود.
با این حال، عوامل دیگری هم در این میان وجود دارد. وضعیت اجتماعی تونس چندان مطلوب نیست و اقتصاد این کشور با تورم بالا و کمبود شغل دست و پنجه نرم می‌کند، روندی که هم تونسی‌ها و هم خارجی‌های ساکن آن را فلج کرده است.
تونسی‌ها ضدمهاجر هستند. از همین رو کسانی که از جنوب صحرای آفریقا به این کشور رفته‌اند، حالا مجبورند به مقصدی دیگر فکر کنند.
براساس گزارش‌های گروه‌‌های حقوق بشری، مقامات تونس در ماه ژوئیه، صدها مهاجر و پناهجوی سیاه پوست را جمع آوری و در مرزهای صحرایی رها کردند. طی این اقدام ده‌ها نفر از جمله کودکان جان باختند.
توافق با تونس به کجا رسید؟
با افزایش تعداد مهاجران از تونس، جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا و اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا به دنبال قراردادی جدید با رهبر این کشور هستند. هدف این است که گذرگاه‌هایی که مهاجران از آن به اروپا می‌روند، بسته شود.
در یادداشت تفاهمی که ۱۶ ژوئیه امضا شد، اتحادیه اروپا ۱۰۵ میلیون یورو برای کنترل مرزها را تقبل کرد. البته هنوز خیلی زود است که مشخص شود این پروژه که هنوز اجرایی نشده، در کاهش رفت و آمد مهاجران موثر خواهد بود یا خیر.
از طرفی هم تونس اولویت‌های متناقضی برای خود دارد. از یک طرف، اقتصادش در حال فروپاشی است و به سرمایه گذاری نیاز دارد، از سوی دیگر قیس سعید، رییس جمهوری این کشور می‌گوید که نمی‌خواهد به مرزبان اروپا تبدیل شود.
برخی از سیاستمداران معتقدند که تونس عمدا به قاچاقچیان اجازه می‌دهد تا با قایق‌های بیشتر به سمت اروپا حرکت کنند. به گفته آنها، تونس می‌خواهد از این ماجرا به عنوان اهرم فشار در مذاکره با اروپا استفاده کند. البته هیچ مدرکی برای این ادعا وجود ندارد.
مهاجران بین هزار و ۵۰۰ تا ۵ هزار دینار تونس (تقریبا ۵۰۰ تا ۱۶۰۰ دلار) به قاچاقچیان می‌پردازند. اما با وجود خطرات بسیار، تقاضا نه تنها برای ایتالیا، بلکه برای اسپانیا و یونان هم رو به افزایش است.
تلاش اروپا برای کمک به ایتالیا
در تحولی دیگر، اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا و جورجا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا بامداد یکشنبه از یک مرکز مهاجران در جزیره کوچک لامپدوزا بازدید کردند که این هفته با هجوم بیش از ۸ هزار و ۵۰۰ مهاجر در یک بازه زمانی ۳ روزه روبرو شده بود.
طبق گزارش آژانس مهاجرت سازمان ملل، تنها بین روزهای دوشنبه تا چهارشنبه حدود ۸۵۰۰ نفر (بیشتر از کل جمعیت لامپدوزا) با ۱۹۹ قایق وارد این جزیره که وسعت آن تنها ۲۰ کیلومتر مربع است، شدند.
تصاویر تلویزیونی در روز یکشنبه، خانم ملونی را نشان داد که با ساکنان جزیره صحبت می‌کند و به آنها می‌گوید که دولت در حال کار روی یک برنامه واکنش قوی، از جمله یک کمک ۵۰ میلیون یورویی به جزیره است؛ اما یک فرد ناشناس در میان جمعیت گفت که آنها فقط به پول نیاز ندارند.
ساکنان لامپدوزا همچنین عصر شنبه علیه ساخت یک مرکز اسکان جدید برای مهاجران در این جزیره تظاهرات کردند.
نخست‌وزیر ایتالیا فشار مهاجرتی که بر کشورش تحمیل شده است را «غیرقابل تحمل» خواند و خواستار آن شد که موضوع مهاجرت در دستور کار نشست اتحادیه اروپا در ماه اکتبر قرار گیرد.
چالش پلیس لامپدوزا با مهاجران
مهاجران تازه وارد نیز از انتظار طولانی برای انتقال به سرزمین اصلی خشمگین بودند. تصاویر تلویزیونی روز شنبه صدها نفر را نشان داد که در حالی که پلیس ایتالیا از سپرها برای عقب نگه داشتن آنها استفاده می‌کرد، به سمت دروازه مرکز نگهداری مهاجران حرکت می‌کردند و برخی مهاجران حتی از حصار مرکز بالا رفتند.
جورجا ملونی همچنین خواستار اجرای اقدامات سخت‌تر برای مقابله با بحران مهاجران از جمله محاصره دریایی شمال آفریقا برای جلوگیری از سوار شدن مهاجران در قایق‌های قاچاقچیان شد.
او گفت که ماتئو پیانتدوسی، وزیر کشور ایتالیا نیز روز شنبه با همتایان خود از اتحادیه اروپا از جمله فرانسه، آلمان و اسپانیا تماس ویدیویی داشته تا خط مشی مشترکی در این باره اتخاذ شود.
بنا بر اعلام کاخ الیزه، پس از مکالمه تلفنی امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه با خانم ملونی در روز شنبه، جرالد دارمنن وزیر کشور فرانسه نیز «به زودی» برای چاره‌جویی درباره این مشکل به ایتالیا سفر خواهد کرد.
فن در لاین و نیاز به یک «واکنش اروپایی»
اورزولا فن در لاین نیز در جریان این سفر اعلام کرد که برای مقابله با بحران مهاجرت غیرقانونی، به یک «واکنش اروپایی» نیاز است و با اشاره به اینکه ایتالیا از آغاز سال جاری نزدیک به ۱۳۰ هزار مهاجر را در خاک خود پذیرفته، از دیگر کشورهای اتحادیه اروپا خواست تا برخی از این مهاجران را بپذیرند.
او گفت: «مهاجرت غیرقانونی یک چالش اروپایی است که نیاز به واکنش اروپایی دارد.»
او همچنین اجرای یک «طرح اضطراری» برای کاهش مشکل لامپدوزا و مدیریت ورودهای نامنظم به این جزیره را پیشنهاد کرد.
این طرح به ویژه شامل گسترش بسیج نیروها برای کمک به فرانتکس (آژانس محافظت از مرزهای خارجی اتحادیه اروپا) با هدف مبارزه با قاچاقچیان، تسریع کمک‌های مالی به تونس به عنوان کشور اصلی عزیمت مهاجران برای رسیدن به اروپا و تقویت «کانال‌های مهاجرت قانونی» می‌شد.
