باید منتظر ماند و دید که آیا تحولات جدید ناتو فصل جدیدی را برای ترکیه با متحدان غربی اش آغاز خواهد کرد یا خیر.
به گزارش جماران، پس از یک بن بست یک ساله، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با حمایت از درخواست سوئد در ناتو موافقت کرد. مهم ترین سوال روز این است که چرا نظر او عوض شد؟
به گزارش دویچه وله، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دو بار در همان روز توانست غرب را متحیر کند: ابتدا با یک شرط اضافی برای عضویت سوئد در ناتو و سپس با یک سازش غافلگیرکننده در آخرین لحظه.
روز دوشنبه، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو اعلام کرد که اردوغان با ارائه پیشنهاد سوئد برای پیوستن به ائتلاف نظامی ناتو «در اسرع وقت» به پارلمان ترکیه موافقت کرده است.
قبل از تایید این خبر از سوی آنکارا، اردوغان آخرین اقدام را انجام و همه را شگفت زده کرده بود. او در یک کنفرانس خبری قبل از ترک استانبول برای اجلاس ناتو در ویلنیوس، شرط دیگری را برای عضویت سوئد در ناتو مطرح کرده بود. رئیس جمهور ترکیه گفته بود که کشورش بیش از 50 سال است که در مقابل دروازه های اتحادیه اروپا منتظر مانده است و خطاب به بروکسل گفته بود: راه را برای ترکیه در اتحادیه اروپا هموار کنید و سپس ما راه را برای سوئد هموار خواهیم کرد، درست همانطور که راه را برای فنلاند هموار کردیم.
بروکسل که از این اقدام متعجب شده بود، درخواست اردوغان را رد و تاکید کرد که ناتو و اتحادیه اروپا فرآیندهای جداگانه ای هستند. با این حال، در بیانیه مشترکی که پس از توافق ناتو منتشر شد، آمده است که سوئد "فعالانه از تلاش‌ها برای تقویت روند پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا، از جمله مدرن‌سازی اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا و ترکیه و آزادسازی ویزا، حمایت خواهد کرد."
آیا ترکیه دوباره به غرب رو کرده است؟
اگرچه رسانه های حامی دولت ترکیه حمایت سوئد از روند الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا را به عنوان یک پیروزی برای اردوغان معرفی کردند، اما کارشناسان می گویند این دستاورد جدیدی برای آنکارا نیست، زیرا سوئد مدت هاست یکی از کشورهای اتحادیه اروپا است که نسبت به عضویت ترکیه نظر مثبتی داشته است.
مدیر دفتر صندوق مارشال آلمان در آنکارا، معتقد است که این اقدام اردوغان همچنان می تواند پیامی مهم تلقی شود. او در این باره به دویچه وله می گوید: فکر می‌کنم پس از انتخابات، اردوغان به دنبال روابط مثبت‌تر با آمریکا و اروپا است و می‌خواهد از سوی آنها پذیرفته شود. به عنوان مثال، سخنان او را در مورد هموار کردن راه برای ورود به اتحادیه اروپا در نظر بگیرید؛ هیچ اتفاقی در این زمینه نخواهد افتاد و او این را می داند. اما چیزی که می خواهد بگوید این است که "من را مستثنی نکنید." نظریه دیگر این است که ترکیه با نرخ تورم بی سابقه و کاهش سریع ارزش لیر، سیاست تعادل خود را بین روسیه و غرب عمدتاً به دلایل اقتصادی به نفع غرب تغییر می دهد.
آنکارا می تواند با مدرن سازی اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا و ترکیه به مزایای اقتصادی دست یابد. هدف این نوسازی گسترش اتحادیه به گونه ای است که علاوه بر محصولات صنعتی، محصولات کشاورزی، بخش های خدمات و تدارکات دولتی را نیز شامل شود. تجارت ترکیه همچنین به دنبال محافظت از خود در برابر توافقات تجاری پیچیده اتحادیه اروپا با کشورهای ثالث است.
سفر ترکیه به سمت اتحادیه اروپا و نقض حقوق بشر
مذاکرات درباره الحاق آنکارا به اتحادیه اروپا که در سال 2005 در بروکسل آغاز شد، نتوانسته است پیشرفت مشخصی داشته باشد. به ویژه پس از کودتای کودتای ژوئیه 2016، مذاکرات به بن بست رسیده است زیرا اقدامات ضد تروریستی آنکارا به نقض حقوق بشر منجر شده است. ناظران در اروپا استدلال می کنند که برای احیای قابل توجه روابط ترکیه و اتحادیه اروپا با چشم انداز عضویت، ترکیه باید ابتدا روابط خود را با شورای اروپا (CoE) عادی کند، سازمانی بین المللی که برای حمایت از حقوق بشر، دموکراسی و حاکمیت قانون در اروپا تأسیس شده است. هیچ کشوری تا کنون بدون عضویت در شورای اروپا به این بلوک نپیوسته است. ترکیه یکی از اعضای شورای اروپا است، اما روابط آنها در سال‌های اخیر پرتنش بوده است. آنکارا از حکم دادگاه اروپایی حقوق بشر، شناخته شده ترین نهاد اتحادیه اروپا، مبنی بر «آزادی فوری» عثمان کاوالا، فعال و بشردوست ترک که از سال 2017 در زندان به سر می برد، و صلاح الدین دمیرتاش، سیاستمدار برجسته کُرد که از سال 2016 در زندان است، تبعیت نمی کند.
اگر در این دو پرونده پیشرفتی حاصل نشود، شورای اروپا در پاییز امسال مذاکرات تحریم های احتمالی علیه ترکیه را آغاز خواهد کرد. بنابراین، آنکارا برای فرآیند الحاق به اتحادیه اروپا باید کارهای بیشتری از اینکه صرفا با عضویت سوئد در ناتو موافقت کند، انجام دهد.
آیا آنکارا جت های مورد نظر خود را از واشنگتن خواهد گرفت؟
در حالی که سفر ترکیه به اتحادیه اروپا در آینده نزدیک به سمت یک مقصد واقع بینانه پیش نمی رود، تصمیم آنکارا در مورد سوئد می تواند آغازی برای معاملات جدید با واشنگتن باشد. تماس های دیپلماتیک اخیر با ایالات متحده نیز به اجماع حاصل در ویلنیوس کمک کرد. جو بایدن رئیس جمهور آمریکا از تصمیم همتای ترک خود در آستانه نشست ناتو استقبال کرد.
پیش از آغاز رسمی اجلاس، بیانیه مهم دیگری از محل نشست ناتو صادر شد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده گفت که ایالات متحده احتمالاً با مشورت با کنگره، به انتقال جت های F-16 به ترکیه ادامه خواهد داد. در حالی که آنکارا و واشنگتن هر دو استدلال می کنند که هیچ ارتباطی بین این دو موضوع وجود ندارد، تحولات منجر به گمانه زنی هایی شده است مبنی بر اینکه پایان دادن اردوغان به مسدود سازی مسیر سوئد در ناتو، ترکیه را یک گام به معامله F-16 نزدیکتر کرده است. آنکارا تمایل خود را برای خرید 40 جنگنده جدید F-16 شرکت لاکهید مارتین و حدود 80 کیت مدرن سازی برای هواپیماهای جنگی موجود خود تکرار کرده است.
با این حال، علیرغم تلاش های بایدن برای جلب حمایت کنگره در مورد این موضوع، برخی از اعضای کنگره، به ویژه باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، به دلیل خرید سامانه های موشکی اس-400 روسیه از سوی ترکیه با ادامه روند قرارداد نظامی واشنگتن با آنکارا موافق نیستند.
آسلی آیدینتاسب، روزنامه‌نگار سابق از ترکیه، در مقاله ای در واشنگتن پست نوشت: «اف-16 ممکن است فوراً به سمت ترکیه راهی نشود اما احتمالا تضمین‌های قوی برای تحویل آنها داده شده است. اگر هم ترکیه و هم غرب کارت های خود را به درستی بازی کنند، ممکن است احیای روابط در سطوح گسترده تر هم در میان باشد. باید منتظر ماند و دید که آیا تحولات جدید ناتو فصل جدیدی را برای ترکیه با متحدان غربی اش آغاز خواهد کرد یا خیر.
