توافق ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین انگیزه‌های بیشتری را برای دولت جو بایدن فراهم کرده است تا مشغول کار شده و نشان دهد که آمریکا هنوز نفوذ خود را در این منطقه حفظ کرده‌است.
به گزارش جماران به نقل از لورینت تودی ، توافقنامه 10 مارس برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران، که با نظارت چین امضا شد، تهدید یک جبهه متحد ضد ایران را دورتر کرده بود - جبهه ای که (به ادعایش)آماده است برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح هسته ای دست به هر کاری بزند.
محمد بن سلمان ، ولیعهد سعودی هفته گذشته در جده از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه به گرمی استقبال کرد و در نتیجه سوریه پس از چند سال به اتحادیه عرب بازگشت. این اقدام ریاض ، دلخوری واشنگتن را به دنبال داشت که شرکای عرب خود را تحت فشار قرار داده بود تا در ازای بازگرداندن بشار اسد به منطقه امتیازاتی را از اسد دریافت کنند.
تهران می گوید که می تواند در کنار همسایگان خود در شورای همکاری خلیج فارس امنیت آب های منطقه ای را تامین کند و این در حالی است که آمریکا و متحدانش گشت زنی های دریایی و هوایی را از طریق تنگه هرمز در پی توقیف اخیر دو کشتی خارجی توسط ایران افزایش داده اند.
با این حال، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، که اعلام کرده است که در سال 2024 دوباره برای ریاست جمهوری نامزد خواهد شد، همچنان امیدوار است که در منطقه به یک پیروزی برسد، از جمله توافق عادی سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی.
تماس های تلفنی
جروزالم پست اخیرا از یک سیگنال قوی و برای واشنگتن دلگرم کننده خبر داده است: بنیامین نتانیاهو و محمد بن سلمان، دو بار، قبل و بعد از نشست اتحادیه عرب در 19 مه، با یکدیگر تماس تلفنی گرفتند. در حالی که بنا بر گزارش ها محمد بن سلمان از ملاقات با نخست وزیر ( رژیم) اسرائیل در آن زمان امتناع کرد و هیچ پیشرفتی حاصل نشد، اسرائیلی ها خوشبین هستند که توافق عادی سازی نشان دهنده یک پیروزی بزرگ دیپلماتیک برای راستگراترین دولت در تاریخ این ( رژیم) باشد.
الی کوهن، وزیر خارجه اسرائیل روز شنبه گفت که عادی سازی در عرض یک سال یا حتی شش ماه امکان پذیر است. روز بعد، روزنامه اسرائیلی تایمز اسرائیل گزارش داد که تل آویو و ریاض "درگیر مذاکرات پیشرفته ای با میانجیگری ایالات متحده برای فعال کردن پروازهای مستقیم به جده" هستند تا "به مسلمانان اسرائیلی در انجام مراسم حج کمک کنند."(!) به گفته رسانه های اسرائیلی، این تصمیم می تواند ماه آینده نهایی شود.
این موضع گیری‌ها پس از آن صورت می گیرد که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در ماه جاری از عربستان سعودی دیدن و با محمد بن سلمان دیدار کرد. کمی پیش از این، سالیوان به صراحت اعلام کرد که عادی سازی کامل رابطه ریاض و تل‌آویو منافع امنیت ملی ایالات متحده را تامین می‌کند.
اهمیتی که واشنگتن برای عادی سازی رابطه قائل است
آموس هوچستاین، فرستاده انرژی کاخ سفید و برت مک گورک، مشاور ارشد خاورمیانه، در راه بازگشت از سفر خود به عربستان سعودی در ماه گذشته به سرزمین های اشغالی پرواز کردند تا گزارشی از گفتگوهایشان ارائه کنند. چند روز بعد، رونن لوی - مدیر کل وزارت خارجه اسرائیل که یکی از چهره های مخفی اسرائیل در پروژه عادی سازی رابطه با اعراب بوده است - با وندی شرمن معاون وزیر امور خارجه در واشنگتن دیدار کرد.
همه این سلسله نشست ها پس از توافق عادی سازی بین عربستان و ایران در ماه مارس به میانجی گری پکن انجام شده بود.
آرون دیوید میلر، یکی از اعضای ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی و مذاکره‌کننده سابق در جمهوری‌خواهان، می‌گوید: «توافق با میانجیگری چین انگیزه‌های بیشتری را برای دولت جو بایدن فراهم کرده است تا مشغول کار شده و نشان دهد که هنوز نفوذ خود را در این منطقه حفظ کرده‌است. »
یک تاریخ مهم : انتخابات 2024
دو مقام آمریکایی به وب سایت خبری Axios گفتند که به تلاش ها برای عادی سازی رابطه اسرائیل و عربستان سرعت داده شده زیرا رئیس جمهور ایالات متحده امیدوار است در شش تا هفت ماه آینده در این پرونده پیشرفت کرده و پس از آن انرژی خود را روی کارزار انتخاباتی‌اش متمرکز کند.
برخی از تحلیل‌گران بر این باورند که اگر این موضوع قبل از سفر تابستان گذشته بایدن به خاورمیانه مطرح می‌شد، تصمیم عربستان برای کاهش سهمیه تولید نفت اوپک پلاس که اختلافات بین دو کشور را دوباره شعله ور کرده بود ، چشم انداز عادی سازی رابطه ریاض و تل‌آویو را هم تیره و تار می‌کرد.
تاکنون تنها گام ملموس به جلو، باز شدن حریم هوایی عربستان به روی هواپیماهای غیرنظامی اسرائیلی بود که به آنها اجازه داد زمان سفر خود به کشورهای آسیایی را کاهش دهند.
از سوی دیگر توافق برای واگذاری جزایر تیران و صنافیر به عربستان سعودی- که با چراغ سبز اسرائیل روبه رو شد - همچنان به دلیل امتناع مصر از تایید در همان وضعیت بلاتکلیف قبلی قرار دارد. اما امتیازات را باید در جای دیگری جستجو کرد، از یک عنصر اساسی در عادی سازی عربستان و اسرائیل: ایالات متحده.
محمد بن سلمان قصد ندارد هیچ هدیه ای به رئیس جمهور ایالات متحده بدهد، کسی که در طرد شدن ولیعهد توسط جامعه بین المللی نقش داشته و عربستان سعودی را در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری خود به عنوان "دولت منحوس" معرفی کرده است.
بایدن به محض رسیدن به قدرت، گزارش سازمان اطلاعات آمریکا مبنی بر دست داشتن محمد بن سلمان در ترور جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول را از حالت طبقه بندی خارج کرد.
ریاض که به طور نمادین علاقه چندانی به عادی سازی روابط عربستان و آمریکا ندارد، قیمت مدنظر خود را برای جوش خوردن این معامله اعلام کرده است، قیمتی که اتفاقا بالا هم هست. طبق گزارش‌ها، سعودی‌ها به دنبال تضمین‌های امنیتی از ایالات متحده در صورت هدف حمله قرار گرفتن، ، دسترسی به پیشرفته‌ترین سلاح‌ها (مثل اسرائیل) و کمک برای توسعه یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی هستند. این درخواست ها ترس از مسابقه تسلیحات هسته ای در منطقه را افزایش می دهد و به همین دلیل ایالات متحده و اسرائیل در تلاش برای یافتن پاسخ مناسب به این درخواست‌ها هستند.
میلر می‌گوید: «محمد بن سلمان این استدلال را مطرح کرده که ایرانی‌ها حق غنی‌سازی [اورانیوم] را دارند، بنابراین او نیز باید آن را داشته باشد. به نظر نمی‌رسد که ایالات متحده با این درخواست موافقت کند.
انرژی هسته ای و فلسطین
در حالی که به نظر می رسد تلاش های اروپا برای متقاعد کردن واشنگتن برای بازگشت به میز مذاکره درباره پرونده هسته ای ایران هنوز به ثمر نرسیده است، شایعاتی در مورد سفر احتمالی سلطان هیثم بن طارق عمان به تهران وجود دارد که از سرگیری گفت و گوها برای احیای برجام می‌تواند یکی از دستورکارهای آن باشد.
ایالات متحده همچنین نگرانی اروپایی ها از به تعویق انداختن مذاکرات را به بعد از انتخابات ریاست جمهوری 2024 آمریکا نادیده می گیرد، زیرا می داند که امضای توافق با تهران پس از افزایش همکاری نظامی ایران با روسیه در بحبوحه جنگ اوکراین و تحولات ایران در چندماه اخیر دشوار خواهد بود.
به گفته مقامات آمریکایی به نقل از وال استریت ژورنال، واشنگتن در حال حاضر تنها گزینه های خود را بررسی می کند. در این زمینه، دولت آمریکا در تلاش است تا سعودی‌ها را متقاعد کند که حتی اگر همه خواسته‌های آنها در رابطه با عادی‌سازی با اسرائیل برآورده نشود، این توافق شانس بیشتری برای پذیرش توسط قانون‌گذاران دموکرات در دوران ریاست جمهوری بایدن خواهند داشت تا در دوران ریاست جمهوری یک جمهوری‌خواه. اما آیا این دلیل کافی برای ولیعهد سعودی است تا گامی در جهت عادی سازی بردارد، در حالی که مردم او همچنان به آرمان فلسطین وابسته هستند؟
میلر در این باره می‌گوید : در این فرآیند، "آسیب پذیری واقعی محمد بن سلمان نه در غیاب ضمانت امنیتی یا تحویل سلاح های پیچیده، بلکه در نحوه انجام این کار رخ می دهد."
