آمریکا می‌گوید در مساله سوریه به حقوق بشر مدنظرش پایبند است. البته حفظ این موضع برای آمریکا هزینه ای هم ندارد. شما می توانید دوستان خود را انتخاب کنید، اما نمی توانید همسایگان خود را انتخاب کنید. آمریکا مانند کشورهای این منطقه مجاور یا همسایه سوریه نیست.
به گزارش جماران به نقل از الجزیره، بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه رسماً به جمع کشورهای عربی بازگشته است. پس از بیش از ده سال طرد شدن از سوی این کشورها ، اسد در اجلاس سران اتحادیه عرب در جده، عربستان سعودی، به گرمی مورد استقبال رهبران منطقه قرار گرفت.
تحلیلگران می گویند که این بازگشت غیرقابل تصور، «معمایی» برای ایالات متحده ایجاد می کند که همچنان به مخالفت با عادی سازی روابط با دولت سوریه ادامه می دهد، اما نتوانسته است شرکای عرب خود را از احیای مجدد روابط با دمشق باز دارد.
مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که اگرچه از عادی سازی رابطه با بشار اسد حمایت نمی کنند، اما دغدغه های مشترکی با کشورهای عربی دارند که به سمت این عادی سازی رابطه حرکت کرده‌اند اهدافی نظیر گسترش دسترسی بشردوستانه به مناطق درگیر، مبارزه با داعش، کاهش نفوذ ایران و مقابله با قاچاق ماده اعتیادآور کاپتاگون.
مونا یعقوبیان، معاون مرکز خاورمیانه و شمال آفریقا در مؤسسه صلح ایالات متحده (USIP)، یک اندیشکده که توسط کنگره ایالات متحده تأمین مالی می شود، در این باره به الجزیره می‌گوید: «موضع ایالات متحده در قبال سوریه در دوران ریاست جمهوری جو بایدن منعکس کننده یک چالش دشوار، سخت و پیچیده است. احتمالا محاسبه دولت جو بایدن بر این پایه استوار است که خب اعراب و منطقه خاورمیانه در حال پیش بردن سیاست عادی سازی رابطه با سوریه هستند. شاید ما هم بتوانیم در این مسیر امتیازهایی از دمشق بگیریم. اما واقعیت این است که تا زمانی که دولت بشار اسد پاسخگوی عملکرد خود در 12 سال اخیر نشود ، واشنگتن روابط خود با دمشق را عادی نخواهد کرد یا تحریم های سنگین خود به شمول مسدود کردن پول های سوریه در خارج از کشور را که می‌تواند خرج بازسازی این کشور شود را کاهش نخواهد داد.»
یعقوبیان در ادامه می‌گوید: «صادقانه بگویم، تصور اینکه ایالات متحده در حال تغییر موضع خود در رابطه با عادی سازی رابطه با سوریه بشد و یا مجموعه ای مسائل مانند لزوم بازسازی سوریه واشنگتن را به سمت این تصمیم سوق دهد ، سخت است. واشنگتن برای چندین دهه موضع مشابهی را در قبال سایر کشورها از جمله کوبا و کره شمالی حفظ کرده است.»
الجزیره در ادامه این گزارش می‌نویسد: «عضویت سوریه در سال 2011 در اتحادیه عرب تعلیق و در منطقه منزوی شد. در سال‌های اخیر، نیروهای دولتی بیشتر مناطق سوریه را با کمک روسیه و ایران بازپس گرفتند و با برقراری آتش‌بس‌های محلی آرامش نسبی حفظ شده اما هنوز بخش‌هایی از این کشور تحت کنترل شورشیان و گروه‌های مسلح مختلف است.»
سرانجام پس از همه این کشمکش‌ها در ماه جاری میلادی با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب موافقت شد. بشار اسد روز پنج شنبه برای شرکت در نشست سران اتحادیه عرب، وارد عربستان سعودی شد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته اعلام کرده بود که : «ما معتقد نیستیم که سوریه مستحق پذیرش مجدد در اتحادیه عرب است. این نکته ای است که ما به همه شرکای منطقه ای خود گفته ایم، اما آنها باید خودشان تصمیم بگیرند. موضع ما روشن است: ما در کار عادی سازی روابط با بشار اسد نیستیم.»
البته سخنان آنتونی بلینکن ادامه داشته و او تاکید کرده بود که واشنگتن و متحدان عرب آن اهداف مشترک گسترده تری در سوریه دارند. این دیپلمات ارشد آمریکایی افزود: کشورهای عربی بر این باورند که می توانند این اهداف را از طریق تعامل مستقیم تر دنبال کنند. ممکن است در مورد آن دیدگاه متفاوتی داشته باشیم، اما من فکر می‌کنم اهدافی که داریم یکسان است.»
الجزیره در ادامه می‌نویسد : « در حالی که پذیرش مجدد اسد در اتحادیه عرب به طور کامل در جده به نمایش گذاشته شد، روند عادی سازی از سال ها قبل آغاز شده بود. امارات متحده عربی - متحد اصلی ایالات متحده در منطقه خلیج فارس - سفارت خود را در سوریه در سال 2018 بازگشایی کرد و سال گذشته، این کشور اولین کشور عربی بود که از زمان آغاز جنگ سوریه در بیش از 10 سال پیش میزبان اسد بود. واشنگتن علیرغم مخالفت عمومی با عادی سازی، نتوانسته است از بازسازی روابط متحدانش با دولت اسد جلوگیری کند.»
استیون هیدمن، مدیر برنامه مطالعات خاورمیانه در کالج اسمیت در این باره به الجزیره می‌گوید: « واشنگتن تمایلی به انجام "سرمایه گذاری های دیپلماتیک" لازم در سوریه - از جمله استفاده از تحریم های شخص ثالث به عنوان یک عامل بازدارنده - برای منصرف کردن متحدانش از عادی سازی روابط با اسد نداشته است. بنابراین موضع واشنگتن این است: «خب، ما با کاری که شما انجام می‌دهید مخالفیم. ما احساس می کنیم که این نامناسب، غیراخلاقی و از نظر استراتژیک غیر عاقلانه است. اما ما قرار نیست در راه شما بایستیم. ما به سادگی امیدواریم که شما بتوانید از امتیازاتی که از طریق روند عادی سازی به بشار اسد ارائه می دهید چیزی هم به دست آورید.»
کنگره آمریکا در مقابل اسد
همزمان با عادی سازی رابطه کشورهای عربی با بشار اسد ، در کنگره ایالات متحده، قانونگذاران برای تشدید تحریم ها و ممانعت از پایان انزوای سوریه در منطقه بسیج شده اند. هفته گذشته، گروهی از نمایندگان دو حزب در مجلس نمایندگان لایحه‌ای به نام قانون ضد عادی‌سازی رابطه با بشار اسد ارائه کردند که هدف آن « جلوگیری از عادی‌سازی با نظام اسد» است.این لایحه نشانه این است که کنگره احتمالا بایدن و دولت های آینده را برای اجرای کامل تحریم های سوریه تحت فشار قرار دهد.
هیدمن در این باره می‌گوید: مساله مهم این است که آیا ایالات متحده تحریم‌ها را علیه متحدان عرب خود نیز اعمال می‌کند یا خیر. تنها در صورت اعمال این تحریم ها است که می‌توان گفت آمریکا در عقب راندن پروسه عادی سازی با سوریه جدی است.
از سوی دیگر جاشوا لندیس، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما، سودمندی تحریم‌های ایالات متحده و کل رویکرد واشنگتن در قبال سوریه را زیر سوال برده و می‌گوید: واشنگتن اذعان کرده که نمی تواند اسد را سرنگون کند و تحریم هایش به مردم سوریه آسیب می رساند نه مقامات ارشد دولتی. دولت‌های عربی متوجه شده اند که بشار اسد از قدرت کنار نمی رود لذا روند عادی سازی را آغاز کرده‌اند. به نظر می‌رسد که آمریکا نیز به نقطه درک این مسئله رسیده است. آمریکا می‌گوید در مساله سوریه به حقوق بشر مدنظرش پایبند است. البته حفظ این موضع برای آمریکا هزینه ای هم ندارد. شما می توانید دوستان خود را انتخاب کنید، اما نمی توانید همسایگان خود را انتخاب کنید. آمریکا مانند کشورهای این منطقه مجاور یا همسایه سوریه نیست.
جاشوا لندیس در ادامه می‌گوید : « در سال 2013 معاون وقت سیا اشاره کرده بود که واشنگتن نمی خواهد شاهد فروپاشی ارتش سوریه در بحبوحه ظهور القاعده در این کشور باشد. امروز نیز اگر آمریکا برنامه ای برای خلاص شدن از شر اسد داشته باشد، مخالفت فعالانه با عادی سازی و حفظ فشار بر دمشق کارساز خواهد بود. اما آمریکایی ها به وضوح این کار را نمی کنند بلکه در مقابل بشار اسد را به حال خود رها کرده و تحریم‌ها را اعمال می‌کنند. تحریم‌ها به چه کسانی آسیب می‌رساند؟ مردم عادی. »
مساله نفوذ آمریکا
به گفته کارشناسان، صرف نظر از آینده سیاست آمریکا در قبال سوریه، این واقعیت که کشورهای عربی در حال عادی کردن رابطه با بشار اسد هستند، نشانه کاهش نفوذ سیاسی آمریکا در منطقه است. در حالی که ایالات متحده حضور نظامی خود را در سراسر خاورمیانه و در خود سوریه حفظ می کند اما دیگر تنها بازیگر قدرتمند در این بخش از جهان نیست. مهم ترین نشانه این مساله هم توافق اخیر ایران و عربستان سعودی برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با میانجی گری چین است.
استیون هیدمن، مدیر برنامه مطالعات خاورمیانه در کالج اسمیت در این باره می‌گوید: در حالی که ردپای نظامی واشنگتن در خاورمیانه همچنان قوی است اما این کشور اولویت های سیاست خارجی خود را به آسیا و رقابت با پکن معطوف کرده است. این باعث شده بازیگران منطقه ای سهم بیشتری از بار امنیتی منطقه را بر دوش بکشند و آنها به این بار به گونه ای پاسخ می دهند که ممکن است ایالات متحده آن را ترجیح ندهد.
مونا یعقوبیان در این باره می‌گوید: خاورمیانه در حال ورود به یک "عصر چند قطبی" است، جایی که بازیگران منطقه برای حل مشکلات خود مستقیما وارد صحنه شده‌اند. عادی سازی رابطه با اسد تنها یک نمونه است.
جاشوا لندیس نیز با اشاره به اینکه مسئولیت کاهش نفوذ ایالات متحده بر عهده خود واشنگتن است می‌گوید: آنها بارها و بارها یک اشتباه را تکرار کرده‌اند. فیل بزرگی مانند آمریکا می تواند کشوری مانند عراق را ویران کند، یا هرج و مرج را در لیبی بیاندازد، افغانستان را در هم بکوبد و بدون هیچ پیشرفتی از این کشور عقب نشینی کند و این همه وعده هم در مورد ارمغان دموکراسی و حقوق بشر به مناطق مختلف بدهد در حالی که واقعا برعکس است. در نهایت مردم از این کار خسته می شوند.»
