آیا اردوغان به پایان سلام می‌کند؟

به گزارش جماران، مردم ترکیه امروز در یکی از مهم‌ترین انتخابات در تاریخ 100 ساله ترکیه مدرن در پای صندوق‌های رای حاضر شدند. خبرگزاری رویترز در این باره‌ نوشت : این انتخابات می‌تواند رئیس‌جمهور مستقر رجب طیب اردوغان را برکنار و مسیر اقتدارگرایانه‌تر دولت او را متوقف کند یا دهه سوم حکومت او را آغاز کند.

ترک‌ها با شرکت در این رای گیری نه تنها مشخص می‌کنند که چه کسی ترکیه، یک کشور 85 میلیونی عضو ناتو را رهبری کند، بلکه همچنین نحوه اداره آن، مسیر اقتصاد آن در بحبوحه بحران عمیق اقتصادی و رویکرد این کشور در سیاست خارجی را هم مشخص می‌کنند.

براساس نظرسنجی‌ها، کمال قلیچداراوغلو رقیب اصلی اردوغان که ائتلافی متشکل از شش حزب اپوزیسیون را رهبری می‌کند از برتری اندکی برخوردار است  اما اگر هر یک از این دو نامزد نتوانند بیش از 50 درصد آرا را به دست آورند، دور دوم انتخابات در 28 ماه می برگزار می‌شود.

مراکز رای گیری  در ساعت 8 صبح  باز شد و در ساعت 5 بعد از ظهر بسته خواهد شد. طبق قوانین ترکیه، گزارش هر گونه نتیجه تا ساعت 9 شب ممنوع است. در اواخر روز یکشنبه می‌توان نتیجه گیری کرد که آیا این دور از انتخابات به دور دوم کشیده شده یا خیر.

در دیاربکر، شهری در جنوب شرقی ترکیه با جمعیتی عمدتاً کردنشین که در ماه فوریه از  زلزله ویرانگر آسیب بسیاری دید، برخی می‌گویند که آرای خود را به سبد رقیب اردوغان می‌اندازند و برخی هم از رای دادن به رئیس جمهور مستقر سخن می‌گویند.

نوری جان 26 ساله، که بحران اقتصادی ترکیه را دلیل رای دادن به قلیچداراوغلو می‌داند، می‌گوید: «یک تغییر برای کشور لازم است. پس از انتخابات دوباره یک بحران اقتصادی در پیش خواهد بود، بنابراین من خواهان تغییر بودم.»

اما حیاتی ارسلان 51 ساله می‌گوید که به اردوغان و حزب عدالت و توسعه رای داده است. او گفت: "وضعیت اقتصادی کشور خوب نیست، اما من همچنان معتقدم که اردوغان این وضعیت را درست خواهد کرد. اعتبار ترکیه در خارج از کشور با اردوغان به نقطه بسیار خوبی رسیده است و من می خواهم این وضعیت ادامه یابد."

صف‌هایی در مراکز رای‌گیری در شهر تشکیل شد و حدود 9000 افسر پلیس در سراسر استان مشغول به حفاظت از این انتخابات هستند. بسیاری از استان های متاثر از زلزله که جان بیش از 50000 نفر را گرفت، نسبت به واکنش کند اولیه دولت ابراز خشم کرده اند، اما شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد این موضوع انتخاب مردم را تغییر داده است.

رای دهندگان کرد که 15 تا 20 درصد از رای دهندگان را تشکیل می دهند، نقش محوری در این انتخابات ایفا خواهند کرد . بعید است که  ائتلاف ملت به تنهایی به اکثریت پارلمانی دست یابد. حزب دموکراتیک خلق  (HDP) طرفدار کردها بخشی از ائتلاف اصلی اپوزیسیون نیست، اما پس از سرکوب اعضای خود در سال های اخیر به شدت با اردوغان مخالفت می کند. حزب دموکراتیک خلق حمایت خود را از کمال قلیچداراوغلو در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده است.

پایان یک دوره؟

اردوغان، 69 ساله، یک سخنور قدرتمند و مبارز حرفه‌ای است که در مبارزه خود برای پیروزی در سخت‌ترین آزمون سیاسی خود، تمام مراحل مبارزات انتخاباتی را پشت سر گذاشته است. ترک‌های مذهبی که زمانی در ترکیه سکولار احساس محرومیت می‌کردند سرسختانه از اردوغان حمایت می‌کنند و البته این نکته نیز حائز اهمیت است که اردوغان در عمر سیاسی خود از معرکه های بسیاری از کودتا در سال 2016 گرفته تا پرونده های رسوایی فساد اقتصادی جان سالم به در برده است.

با این حال، اگر ترک‌ها با آرای خود اردوغان را برکنار کنند، عمدتاً به این دلیل است که شاهد کاهش رفاه، برابری و توانایی اقتصادی خود برای برآورده کردن نیازهای اساسی بودند، تورم ترکیه در اکتبر 2022 به بالای 85 درصد رسید و ارزش لیر سقوط کرد.

قلیچداراوغلو، یک کارمند سابق دولتی 74 ساله، وعده اصلاحات عمده اقتصادی را در صورت پیروزی داده است. او می گوید که به دنبال بازگرداندن کشور به سیستم حکومتداری پارلمانی، از سیستم اجرایی ریاست جمهوری اردوغان که در همه پرسی در سال 2017 به تصویب رسید، خواهد بود. او همچنین قول داده است که استقلال قوه قضاییه را بازگرداند ، مساله ای که منتقدان می گویند اردوغان برای سرکوب مخالفان از آن استفاده کرده است.

اردوغان در دوران قدرتش کنترل شدید بسیاری از نهادهای ترکیه را در دست گرفته و لیبرال ها و منتقدان را به حاشیه رانده است. دیده بان حقوق بشر در گزارش جهانی 2022 خود اعلام کرد که دولت اردوغان وضعیت حقوق بشر ترکیه را چندین دهه عقب انداخته است.

در صورت پیروزی، قلیچداراوغلو برای متحد نگه داشتن ائتلاف اپوزیسیون شامل ملی گرایان، اسلام گراها، سکولارها و لیبرال ها با چالش هایی مواجه خواهد شد.

از سوی دیگر روزهای پایانی کمپین های انتخاباتی  با اتهام دخالت خارجی همراه بود. قلیچداراوغلو می‌گوید که حزب او شواهد ملموسی مبنی بر مسئولیت روسیه در انتشار محتوای آنلاین "عمیق جعلی" دارد که مسکو آن را رد کرد. اردوغان مخالفان را به همکاری با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا برای سرنگونی او متهم کرد. این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید  واشنگتن در انتخابات ترکیه از هیچ نامزدی حمایت و جانبداری نمی کند.