مدیر کل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه بر این باور است که اگر ایران آمادگی در تغییر سیاستهای گذشته در قبال عربستان و کشورهای دیگر را داشته باشد، از آن سیاستها صرف نظر کند و به دنبال بهبود روابط با بحرین و کشورهای همچون امارات باشد، در مذاکرات هستهای و روابط با اروپا و آمریکا اثرگذار خواهد بود.
قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه، در خصوص ارتباط از سرگیری بین ریاض و تهران به خبرنگار جماران گفت: فعلا آن چیزی که با میانجیگری چین یا به گفته برخی مسئولین «با مدیریت چینیها» صورت گرفته، بازگشت روابط و احیاء دو توافقنامهای است که در زمان آقای خاتمی امضاء شده است. سایر مسائل بستگی دارد که چه توافقاتی در این مذاکرات در خصوص موضوعات متعدد دیگری که بین ایران و عربستان وجود دارد، انجام شود. البته برخی مسائل منطقهای در حال حل و فصل است؛ مثل مسأله یمن.
وی ادامه داد: در برخی جاها نیز تحولاتی در حال شکلگیری است که مجموعه اینها به بهبود روابط ایران و عربستان و عادی شدن روابط کمک میکند. فعلا باید منتظر عادی شدن روابط باشیم. مسائل دیگر ایران با کشورهای اروپایی یا آمریکا، مسأله برجام، رابطه ایران و عربستان با گروههای تندرو در منطقه و... به سیاستهای دو کشور در قبال مسائل مختلف بستگی دارد.
او با اشاره به بزرگترین چالش پیش رو بین ایران و عربستان گفت: مسأله یمن، گروههای مورد حمایت دو طرف در عراق، سوریه، لبنان و کشورهای عربی خلیج فارس و همچنین بحرین، چالش های بین دو کشور است. ولی مهمترین مسأله، تحریم ها علیه ایران و مسأله برجام است. مسأله این است که چگونه روی مسأله هستهای ایران توافق شود؟ تا وقتی این مشکلات حل نشود نمیتوان گفت روابط کشور ایران با عربستان یا با کشورهای خلیج فارس روابط دوستانه و دائمی است.
این تحلیلگر بین الملل در پاسخ به این سوال که آیا تجدید رابطه ایران و عربستان به پرونده ای هسته ای کمک می کند؟ اظهار کرد: حتما کمککننده است. یکی از موضوعات برجام کمک به امنیت خاورمیانه و امنیت جهانی است. اگر امنیت خاورمیانه بهبود یابد و آن تمهیدات امنیتی که طرفهای دیگر مدعی هستند کاهش یابد طبیعتاً به موضوع مذاکرات هستهای هم کمک میکند. اگر ایران آمادگی در تغییر سیاستهای گذشته در قبال عربستان و کشورهای دیگر را داشته باشد، از آن سیاستها صرف نظر کند و به دنبال بهبود روابط با بحرین و کشورهای همچون امارات باشد، در مذاکرات هستهای و روابط با اروپا و آمریکا اثرگذار خواهد بود.
محبعلی تصریح کرد: توافق با عربستان تأثیر مستقیمی بر روابط ایران با همه کشورهای عربی و اعضای اتحادیه عرب از جمله مصر، اردن، مراکش و کشورهای جنوب خلیج فارس دارد. اگر با عربستان مناسبات ما بهبود یابد، باید منتظر ماند با کشورهای دیگر نیز مناسبات روند بهتری پیدا کند و بالعکس! طبیعتاً نقشی که عربستان با توجه به توانمندی سیاسی و بینالمللی و عربی و اقتصادی که دارد، بر روابط ما باسایر کشورها موثر است؛ این روابط حتی با کشورهای اسلامی خارج از منطقه همچون پاکستان، مالزی، اندونزی و کشورهای آفریقایی مسلمان لابی عربستان هم موثر است و اگر عربستان آنها را تشویق به رابطه با ایران کنند طبیعتاً رابطه آن کشورها با ایران بهبود مییابد.
وی گفت: باید دید این رابطه چقدر استقرار مییابد. در گذشته هم قطع ارتباط ایران و عربستان و توافق دوباره را بارها شاهد بودیم. در دهه۶۰ و ۷۰ این تجربه را داشتیم. باید دید آیا این روابط میتواند به روابط دائمی و مستمر تبدیل شود یا باز جریانات افراطی میتوانند این بازی را به هم بزنند؟!
او با اشاره به نقش آمریکا و رژیم صهیونیستی در این بازه زمانی گفت: مسأله اسرائیل متفاوت است. اسرائیل از تخریب رابطه ایران و کشورهای عربی سود میبرد. اما آمریکاییها مواضع ترکیبی دارند؛ ضمن اینکه کاهش تنش در خاورمیانه به نفع آنهاست، چون بر سیاست اعمال فشار حداکثری بر ایران تأثیر گذارست و آن سیاست را با مشکل مواجه میکند.