اوکراین امروز یکشنبه خواستار برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت بین المل برای مقابله با «تحریک هسته ای» روسیه شد.
به گزارش جماران به نقل از الجزیره، در پی سخنان «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه در زمینه استقرار سلاح های اتمی تاکتیکی در بلاروس، اوکراین امروز یکشنبه خواستار برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت بین المل برای مقابله با «تحریک هسته ای» روسیه شد.
وزارت خارجه اوکراین اعلام کرد که اوکراین منتظر اتخاذ تدابیر کارساز توسط انگلیس، چین، آمریکا و فرانسه برای مقابله با تحریک هسته ای کرملین است.
در بیانیه وزارت خارجه اوکراین آمده است که کی یف منتظر برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت برای بررسی این موضوع است.
اوکراین همچنین از گروه هفت و اتحادیه اروپا نیز خواست که بر بلاروس فشار آورده و این کشور را تهدید کنند که در صورتی که بپذیرد سلاح های هسته ای روسیه در این کشور مستقر شد با پیامدهای وخیمی رو به رو خواهد شد.
«میخایلو پودولیاک» مشاور ارش رئیس جمهور اوکراین ضمن آن که تأکید کرد اقدامات پوتین کاملا قابل پیش بینی بوده است تصریح کرد که سخن گفتن از سلاح های هسته ای تاکتیکی در بلاروس به معنای آن است که پوتین می ترسد که شکست بخورد به همین دلیل تنها کاری که می تواند بکند این است که با سلاح های تاکتیکی اوکراین را بترساند.
در همین حال، واشنگتن بزرگترین قدرت هسته ای در جهان ترس از سخنان پوتین و امکان استفاده مسکو از سلاح های هسته ای در جنگ اوکراین را دست کم گرفت و یکی از مسئولان ارشد در دولت آمریکا گفت: دلیلی برای تغییر سیاست های هسته ای استراتژیک مان نداریم و هیچ گونه نشانه ای مبنی بر استفاده روسیه از سلاح هسته ای نیز وجود ندارد. با وجود این ما همچنان به دفاع مشترک از ناتو پایبند هستیم.
در نخستین واکنش به سخنان پوتین، سخنگوی ناتو اعلام کرد که اظهارات روسیه درباره سلاح هسته ای خطرناک و غیرمسئولانه است و ناتو هشیار است و همه چیز را زیر نظر دارد.
از سوی دیگر، «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که میزبانی سلاح های هسته ای روسیه توسط بلاروس اقدامی تنش آمیز و غیرمسئولانه است و امنیت اروپا را تهدید می کند.
کدام دسته از سلاح‌های هسته‌ای روسیه در بلاروس مستقر می‌شوند
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، روز شنبه ۲۵ مارس (۵ فروردین) گفت که مسکو قصد دارد «تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی» خود را در کشور همسایه و متحد خود بلاروس مستقر کند.
هرچند آقای پوتین گفته است که این اقدام ناقض تعهدات کشورش در خصوص منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای محسوب نمی‌شود، با این حال این یکی از آشکارترین تهدیدات هسته‌ای مسکو از زمان آغاز تهاجم به اوکراین در سال گذشته به حساب می‌آید.
رئیس جمهوری روسیه گفت: «هیچ چیز غیرعادی‌ای وجود ندارد؛ ایالات متحده چندین دهه است که این کار را انجام می‌دهد. آنها مدت‌هاست که سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی خود را در قلمرو متحدان خود مستقر کرده‌اند.»
با این حال کارشناسان می‌گویند اقدام مسکو اقدامی غیرمتعارف است، چرا که این برای اولین بار از اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی بدین سو بوده که روسیه چنین تسلیحاتی را در خارج از کشور خود مستقر می‌کند.
آقای پوتین اضافه کرد که با الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس، در این خصوص صحبت کرده و «ما توافق کردیم که همین کار را انجام دهیم.»
با این حال «کارزار بین‌المللی برای نابودی سلاح‌های هسته‌ای» در واکنشی توئیتری چنین اقدامی از سوی پوتین را «خطری جدی در تشدید تنش» ارزیابی کرده و با یادآوری این نکته که در فضای کنونی ناشی از جنگ جاری در اوکراین احتمال اشتباه در محاسبه یا تفسیر نادرست بسیار بالاست تصریح کرده که « اشتراک گذاری سلاح های هسته ای وضعیت را بسیار بدتر می کند و عواقب انسانی فاجعه باری را به دنبال دارد.»
این ائتلاف جهانی ضمن محکوم کردن قصد پوتین از عملی کردن چنین اقدامی می گوید در صورت عملی شدن آن احتمال تشدید تنش و به تبع آن توسل به سلاح هسته ای بیشتر می شود.
سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی چیستند؟
سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی به تسلیحاتی اطلاق می‌شود که نه به منظور نابود کردن شهرها، بلکه عمدتا برای کسب دستاوردهای مشخص در میدان نبرد استفاده می‌شوند.
این تسلیحات شامل یک کلاهک هسته‌ای با تاثیر و ضربه محدود هستند و متفاوت از سلاح هسته‌ای استراتژیک محسوب می‌شوند. این جنگ‌افزارها انفجاری معادل ۱ تا ۵۰ کیلوتُن تی‌ان‌تی تولید می‌کنند، این در شرایطی است که سلاح‌های هسته‌ای استراتژیک می‌توانند انفجاری معادل ۱۰۰کیلوتُن تا ۱ مگاتُن تی‌ان‌تی ایجاد کنند.
در واقع تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی برای پیروزی در نبردها (و نه جنگ‌ها) طراحی شدهاند به نحوی که به نیروهای خودی در نزدیکی جبهه آسیبی نرسد، هرچند تا کنون هیچ سلاح تاکتیکی هسته‌ای در هیچ موقعیت جنگی استفاده نشده است.
جنگ‌افزارهای هسته‌ای تاکتیکی شامل بمب‌های سقوط آزاد، موشک‌های کوتاه‌برد، گلوله‌های توپخانه، مین‌های زمینی، موشک‌های زمین به زمین یا زمین به هوا و همینطور اژدرهایی می‌شوند که به کلاهک هسته‌ای مجهز هستند.
با توجه به پنهان‌کاری‌های رایج روسیه در این حوزه، مشخص نیست مسکو چه تعداد از این تسلیحات را در اختیار دارد. با این وجود تخمین زده می‌شود روسیه حدود هزار تا ۲ هزار عدد از این سلاح‌ها را در اختیار داشته باشد.
در زمان اوج جنگ سرد سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی به عنوان یکی از پایه‌های توازن قدرت‌های اتمی در جهان محسوب می‌شدند و بخش بزرگی از زرادخانه‌های هسته‌ای طرفین را به خود اختصاص می‌دادند، با این حال پس از پایان دهه هشتاد میلادی اهمیت خود را از دست دادند و محدود شدند. عمده دلیل از بین بردن بخش قابل توجهی از ذخایر استراتژیک این تسلیحات، بیم قدرت‌های بزرگ از این مسئله بود که استفاده از آنها به یک رویارویی تمام‌عیار هسته‌ای کمک کند.
تسلیحات تاکتیکی هسته‌ای چه زمانی در بلاروس مستقر می‌شوند؟
ولادیمیر پوتین مشخص نکرده است که این تسلیحات چه زمانی به بلاروس (که با سه کشور عضو ناتو یعنی لهستان، لیتوانی و لتونی هم‌مرز است) منتقل می‌شود. همچنین مشخص نیست که این سلاح‌ها در کدام نقطه بلاروس مستقر خواهند شد. رئیس جمهوری روسیه تنها گفته است که روسیه تا اول ژوئیه ساخت یک انبار را در آنجا تکمیل خواهد کرد.
پاول پودویگ، مدیر پروژه نیروهای هسته‌ای روسیه، نیز در این باره می‌گوید مشخص نیست که انبار ذخیره‌سازی در حال ساخت است یا خیر.
وی دی توییتی نوشت اگر اینطور بود مکان ساخت انبارها توسط متخصصان مستقل به سرعت و با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای شناسایی می‌شد چرا که «سه ماه [برای تکمیل آن تا ماه ژوئیه] برنامه بسیار فشرده‌ای به نظر می‌رسد.»
هانس کریستنسن، مدیر پروژه اطلاعات هسته‌ای در فدراسیون دانشمندان آمریکایی، می‌گوید: «این بخشی از بازی پوتین برای ترساندن ناتو است زیرا انجام این کار در بلاروس هیچ فایده نظامی ندارد».
ولادیمیر پوتین با بیان اینکه روسیه «۱۰ فروند هواپیما با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی» در بلاروس مستقر شدهاند، افزوده است خدمه هواپیما از ۳ آوریل آموزش خواهند دید. او همچنین گفته است که قبلا تعدادی از سامانه‌های موشکی تاکتیکی اسکندر را به بلاروس منتقل کرده است که می توانند سلاح‌های هسته‌ای را پرتاب کنند.
واکنش غرب چه بوده است؟
ایالات متحده با احتیاط به اظهارات پوتین واکنش نشان داده است. یک مقام ارشد دولت آمریکا در این خصوص گفت: «هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که مسکو قصد استفاده از سلاح‌های هسته‌ای خود را داشته باشد.»
همزمان مقامات ایالات متحده ابراز نگرانی کرده‌اند که اگر روسیه احساس کند در میدان نبرد شکست خورده است، می‌تواند از تسلیحات هسته‌ای استفاده کند و برای توجیه اقدام خود هم یک «داستان جعلی» بسازد.
اوکراین نیز در واکنش به این اقدام روسیه گفته است مسکو بلاروس را به عنوان «گروگان هسته‌ای» گرفته است. الکسی دانیلوف، دبیر شورای امنیت اوکراین، در حساب توییتر خود نوشت: «کرملین بلاروس را به عنوان یک گروگان هسته‌ای گرفته است و این تصمیم گامی به سوی بی‌ثباتی داخلی این کشور است.»
وی اضافه کرد اقدام جدید باعث بالا رفتن حداکثری «برداشت منفی از روسیه و انزوای پوتین در جامعه بلاروس» خواهد شد.
ولادیمیر پوتین از زمان آغاز حمله به اوکراین بارها اقدام به طرح تهدیدات هسته‌ای کرده بود، اما این اولین بار است که از برنامه‌ای برای استقرار تسلیحات هسته‌ای در کشور دیگر خبر می‌دهد.
کمپین بین‌المللی برای لغو سلاح‌های هسته‌ای (ICAN) هشدار داده است که تهدیدات هسته‌ای باعث ایجاد احساس خطرناک عدم امنیت در مورد استفاده احتمالی از آنها می‌شود.
این نهاد ماه گذشته در اولین سالگرد حمله روسیه به اوکراین هشدار داده بود که هر چه عملیات مسکو در اوکراین طولانی‌تر شود، خطر حمله هسته‌ای نیز متعاقبا بیشتر می‌شود. این درشرایطی است که ولادیمیر پوتین ماه گذشته اعلام کرد مسکو مشارکت خود در معاهده «استارت نو»، آخرین قرارداد باقیمانده میان دو قدرت هسته‌ای اصلی جهان یعنی روسیه و ایالات متحده در خصوص کنترل تسلیحات هسته‌ای، را تعلیق می‌کند.
مسکو پیشتر در ماه اوت گذشته بازرسی‌های ایالات متحده از سایت‌های نظامی خود را، که در چارچوب پیمان استارت نو اجرایی می‌شد، به حالت تعلیق درآورد.
