سرانجام پس از ۲ ماه مذاکره، عصر جمعه ۲۲ ژوئیه قراردادی میان روسیه و اوکراین امضا شد که در صورت اجرا باید امکان صادرات جهانی غلات بلاتکلیف در بنادر دریای سیاه را فراهم کند.
به گزارش جماران به نقل از نوستی، ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که بسته کمک های نظامی جدیدی برای اوکراین اختصاص داده است که شامل پهپادهای هجومی می شود و قیمت آن به 270 میلیون دلار می رسد.
«جان کربی» هماهنگ کننده روابط استراتژیک شورای امنیت ملی آمریکا اعلام کرد که وزارت دفاع آمریکا امروز ارسال نزدیک به 580 پهپاد تاکتیکی از نوع فونیکس گوست را به اوکراین اعلام می کند.
کربی اشاره کرد که قیمت پهپادها نزدیک به 100میلیون دلار است.
بخش باقی مانده بسته کمک های آمریکا به اوکراین که «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا با آن موافقت کرده است شامل 4موشک انداز هیمارس و 36هزار گلوله و سلاح های ضد تانک و خودروهای نظامی به ارزش 175 میلیون دلار می شود.
ممنوعیت ترانزیت ریلی روسیه توسط لیتوانی لغو شد
لیتوانی که از حدود یک ماه قبل اقدام به ممنوعیت ریلی ترانزیت کالایی روسیه به منطقه کالینینگراد را اجرایی کرده بود و با محکومیت از سوی کرملین نیز مواجه شد، اکنون این ممنوعیت ریلی را برداشت.
خبرگزاری رویترز با انتشار این خبر افزود: لیتوانی از کشورهای حوزه بالتیک ممنوعیت حمل‌ونقل ریلی کالاهای تحریم شده به داخل و خارج از خاک روسیه به منطقه کالینینگراد را لغو کرده است.
اتحادیه اروپا هفته گذشته اعلام کرد ممنوعیت ترانزیت فقط شامل حال جاده‌ها می‌شود و ترانزیت (از طریق) خطوط راه آهن را شامل نمی شود، بنابراین لیتوانی باید به روسیه اجازه دهد تا بتن، چوب و الکل را از سراسر قلمرو اتحادیه اروپا به منطقه کالینینگراد ارسال کند.
سخنگوی راه آهن ملی لیتوانی نیز ضمن اطلاع به مشتریان خود در مورد ازسرگیری انتقال کالا از روسیه به منطقه کالینینگراد گفته است؛ «این امکان وجود دارد تا برخی از کالاها به این منطقه انتقال یابد».
مقام های لیتوانی ترانزیت کالاهایی را که توسط اتحادیه اروپا تحریم شده است از طریق خاک این کشور که شامل تنها مسیر ریلی بین خاک روسیه و منطقه کالینینگراد است، از ۲۸ خردادماه ۱۴۰۱ ممنوع کرده بودند.
درهمین حال کاخ کرملین نیز ۳۰ خردادماه طی بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن تصمیم لیتوانی در ممنوعیت ترانزیت کالاها به کالینینگراد این اقدام را بی‌سابقه خواند و اعلام کرد مسکو به زودی آن را تلافی خواهد کرد.
کالینینگراد بخشی از خاک روسیه است که بین کشورهای لهستان و لیتوانی واقع شده است و کالاهای مورد نیاز و گاز آن از خاک لیتوانی تامین می‌شود.
کالینینگراد که مقر ناوگان دریای بالتیک روسیه است، در آوریل ۱۹۴۵ توسط ارتش سرخ از آلمان نازی اشغال و پس از جنگ جهانی دوم به اتحاد جماهیر شوروی واگذار شد.
توافق امیدوار کننده برای جهان
سرانجام پس از ۲ ماه مذاکره، عصر جمعه ۲۲ ژوئیه قراردادی میان روسیه و اوکراین امضا شد که علی‌الاصول و در صورت اجرا باید امکان صادرات جهانی غلات بلاتکلیف در بنادر دریای سیاه را فراهم کند.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد به‌عنوان میانجیان میان مسکو و کی‌یف، در مراسم امضای این توافق حضور داشتند. وزیر دفاع روسیه و وزیر توسعه اوکراین نیز به نمایندگی از دو دولت درگیر در جنگ، این توافق را امضاء کردند.
در جریان مراسم امضای این توافقنامه که در کاخ دولما باغچه شهر استانبول برگزار شد، رئیس جمهوری ترکیه خواستار همکاری کامل جامعه جهانی برای اجرایی شدن این توافق شد و آنتونیو گوترش نیز این توافق را یکی از عوامل مهم کاهش نگرانی جهان در موضوع بحران مواد غذایی توصیف کرد.
اتحادیه اروپا و بریتانیا با استقبال از این توافق اعلام کردند برای پایداری روسیه به تعداتش و اجرای آن حداکثر تلاش خود را انجام می‌دهند.
ترکیه: به مین‌زدایی دریای سیاه کمک می‌کنیم
ترکیه پس از امضای این توافق اعلام کرد که برای کمک به پاکسازی مین‌های موجود در دریای سیاه برای تسهیل صادرات غلات اوکراینی، «آماده» است.
ابراهیم کالین، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه اعلام کرد: «در صورت لزوم، پیش بینی شده است که مین‌زدایی از سوی کشور ثالث انجام شود. ترکیه آماده ارائه کمک‌های خود است.»
روسیه: از عملیات مین‌زدایی بنادر اوکراین بهره‌برداری نظامی نمی‌کنیم
روسیه نیز پس از امضای این توافق اطمینان داد که از عملیات مین‌زدایی بنادر اوکراین بهره‌برداری نظامی نمی‌کند. این کشور تایید کرد که شرایط با اجرای توافق در روزهای آینده فراهم است.
سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه طی یک سخنرانی تلویزیونی گفت: «ما از این موضوع که بنادر اوکراین مین‌زدایی و باز می‌شوند استفاده نمی‌کنیم. ما این تعهد را پذیرفته‌ایم.»
وی افزود: «ما همه پیش نیازها و راه‌حل‌ها را در اختیار داریم تا این روند طی چند روز آینده آغاز شود. این تنها صادرات محصولات کشاورزی از بنادر اوکراین نیست بلکه بدیهی است که صادرات محصولات کشاورزی و کودهای شیمیایی از بنادر روسیه نیز انجام شود.»
درباره توافق روسیه و اوکراین برای صادرات غلات از دریای سیاه چه می‌دانیم؟
دو کشور متخاصم در جنگ اوکراین، در مجموع حدود ۳۰ درصد از تجارت جهانی گندم را در اختیار دارند و برآوردها حاکی از آن است که هم اکنون دست‌کم ۲۰ میلیون تن گندم، معادل ۱ درصد مصرف جهانی در انبار بنادر دریای سیاه بلوکه شده باشند؛ انسدادی که جهان و به ویژه آفریقا را با یک تهدید جدی در موضوع کمبود مواد غذایی روبرو کرده است.
آنچه تا کنون از محتوای این توافقنامه منتشر شده، به قرار زیر است:
در چهارچوب این قرارداد، کریدورهای دریایی امنی بوجود می‌آید تا امکان تردد کشتی‌های تجاری در دریای سیاه فراهم شود؛ مسکو و کی‌یف نیز متعهد می‌شوند که به بی‌طرفی کشتی‌های در حال تردد در این کریدور احترام بگذارند. کی‌یف امیدوار است پس از امضای این توافقنامه، صادرات غلات از سه بندراودسا، پیودنی و چورنومورسک آغاز شود.
قرار است از کشتی‌های حامل غلات نیز بازرسی‌های کاملی انجام شود. این خواستۀ مسکو است که می‌خواهد اطمینان یابد کی‌یف از این مسیر برای تامین سلاح خود استفاده نمی‌کند.
این بازرسی‌ها در دریا انجام نمی‌شوند، بلکه در ترکیه و بطور مشخص در شهر استانبول که دارای دو بندر تجاری بزرگ (یکی در ورودی بسفر و دیگری در دریای مرمره) است و توسط نمایندگان چهار طرف امضا کننده این توافق، و در زمان ورود و خروج کشتی‌ها انجام می‌شوند.
اگرچه مذاکره‌کنندگان به دلیل کمبود زمان، از پاکسازی مین‌های دریایی (که گفته می‌شود عمدتاً توسط کی‌یف برای حفاظت از سواحل خود گذاشته شده) منصرف شده‌اند، اما کشتی‌های حامل محموله‌های غلات تا زمانی که از آب‌های سرزمینی اوکراین خارج شوند، همچنان توسط کشتی‌های کی‌یف (احتمالاً نظامی) اسکورت خواهند شد.
دورۀ اجرای این قرارداد برای چهار ماه است و به طور خودکار تمدید خواهد شد. چنانچه برآوردها مبنی بر وجود حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون تن غلات در سیلوهای بنادر اوکراین درست باشد و بتوان ماهانه ۸ میلیون تن از این غلات را به کمک کشتی‌ها صادر کرد، آنگاه می‌توان انتظار داشت در همین مدت چهار ماه پیش‌بینی شده در قرارداد، کل غلات دپو شده در انبارهای دریای سیاه تخلیه شوند.
در کنار توافقی که امروز امضا شد، سند دیگری نیز به امضای سازمان ملل و روسیه رسید که تضمین می‌کند تحریم‌های غرب علیه مسکو چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم، بر محموله‌های کود و غلات انتقالی از این مسیر، اعمال نخواهند شد. داشتن چنین سندی، یکی از شرط‌های روسیه برای امضای توافقنامه امروز بوده است.
علاوه بر این، به گفته یک دیپلمات در نیویورک، ایالات متحده نیز تضمین‌هایی داده تا بتوان کشتی‌هایی با تناژ بالا را برای صادرات غلات و کودهای روسیه، در اختیار این کشور گذاشت.
پیش از این در روز پنجشنبه ایالات متحده از انعقاد چنین توافقی استقبال و مسکو را به اجرای آن ترغیب کرده بود.
گزارش نیویورک تایمز از ابعاد توافق
نیویورک تایمز می گوید ، توافق در زمینه صادرات غلات کی یف که روز جمعه بین روسیه ، اوکراین و ترکیه امضا شد، پیچیدگی و دشواری هایی داشته که مقامات تا هفته گذشته آن را امکان‌پذیر نمی‌دانستند؛ بویژه این که جنگ بین دو کشور ادامه دارد و اعتماد بین طرف‌ها در سطح بسیار پایینی قرار دارد.
تارنمای روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در این گزارش درباره جزییات توافق اوکراین و روسیه بر سر صادرات غلات و برخی آثار آن می نویسد: روسیه پس از حمله به اوکراین در ۵ اسفند مصادف با ۲۴ فوریه، کشتی های جنگی خود را در امتداد سواحل دریای سیاه اوکراین مستقر و اوکراین هم در مقابل این آب ها را برای جلوگیری از حمله دریایی روسیه مین گذاری کرد. نتیجه آن که بنادر مورد استفاده برای صادرات غلات برای حمل و نقل تجاری به کلی مسدود شدند.
منابع غربی همچنین ادعا می کنند، روسیه ذخایر غلات اوکراین را غارت کرد، مزارع غلات را استخراج کرد تا قابل برداشت نباشند و تأسیسات ذخیره غلات را ویران کرد.
اما براساس توافق صورت گرفته مقرر شد، اوکراینی ها کشتی های حامل غلات را به خارج از بنادر اودسا، یوژنه و چورنومورسک هدایت کرده و یک مرکز فرماندهی مشترک هم فورا با حضور مقامات اوکراین، روسیه، ترکیه و سازمان ملل متحد در استانبول برای نظارت بر حرکت ناوگروه ها ایجاد خواهد شد.
این کشتی‌ها به سمت آب‌های ترکیه می‌روند تا توسط تیم مشترکی از مقامات انکارا ، سازمان ملل، اوکراین و روسیه بازرسی شوند. سپس محموله‌های خود را به مقاصدی در سراسر جهان تحویل می‌دهند و پیش از بازگشت به اوکراین توسط تیم مشترک بازرسی خواهند شد.
در این توافقنامه مشخص شده است که مسئولیت اصلی تیم بازرسی، بررسی «محموله و پرسنل غیرمجاز در کشتی‌های ورودی یا خروجی از بنادر اوکراین» است. یکی از خواسته های اصلی روسیه این بود که کشتی های بازگشتی به اوکراین سلاح حمل نکنند.
طرفین توافق کرده‌اند که کشتی‌ها و تأسیسات بندری مورد استفاده برای صادرات در برابر هر نوع اقدام نظامی محافظت شود.
انتظار می رود این عملیات به سرعت حمل و نقل پنج میلیون تن غلات را در ماه آغاز کند. با این سرعت، و با توجه به اینکه ۲.۵ میلیون تن در حال حاضر از طریق زمین و رودخانه به همسایگان اوکراین منتقل می‌شود، ذخایر نزدیک به ۲۰ میلیون تن باید ظرف سه تا چهار ماه تخلیه شود. این روند باعث می شود فضای ذخیره سازی برای برداشت جدید در اوکراین آزاد شود.
خطرات پیش روی توافق چیست؟
در این توافق، هیچ آتش بس گسترده ای مورد مذاکره قرار نگرفته است. بنابراین کشتی ها از طریق یک منطقه جنگی تردد خواهند کرد. هر نوع حمله در نزدیکی کشتی‌ها یا بنادری که آنها استفاده می‌کنند می‌تواند توافق را از بین ببرد. خطر دیگر نقض اعتماد یا عدم توافق بین بازرسان و مقامات فرماندهی مشترک است.
نقش سازمان ملل متحد و ترکیه میانجیگری در چنین اختلافاتی در محل و نظارت و اجرای توافق است. این توافقنامه برای ۱۲۰ روز اعتبار دارد و سازمان ملل امیدوار است که تمدید شود.
تاثیر این توافق بر قیمت مواد غذایی
گرسنگی جهانی یک مشکل همیشگی است که ناشی از توزیع ضعیف مواد غذایی و دستکاری قیمت توسط مافیاهای قدرت است و هر ساله برخی از نقاط جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. این بحران اغلب با جنگ تشدید می شود و همچنین تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار دارد. جنگ در اوکراین، که سهم بزرگی از گندم جهان را تولید می‌کند، بار عظیمی را بر شبکه‌های توزیع غلات وارد کرد و قیمت‌ها را بالا برد و گرسنگی جهانی را تشدید کرد.
مقامات می گویند این توافق پتانسیل افزایش جریان گندم به سومالی را در عرض چند هفته دارد و از قحطی تمام عیار جلوگیری می کند و باید به کاهش تدریجی قیمت جهانی غلات منجر شود. اما با توجه به شکنندگی توافق، بعید است که بازار غلات بلافاصله به حالت عادی بازگردد.
این توافق چه سودی برای روسیه دارد؟
روسیه خود صادرکننده عمده غلات و کود است و این توافق باید فروش آن کالاها را برایش در بازار جهانی آسان‌تر کند. کرملین بارها گفته است که به دلیل تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا توان صدور ذخایر خود را ندارد.
تا کنون عمده شرکت های حمل و نقل خصوصی، بیمه ها، بانک ها و سایر مشاغل اروپایی تمایلی به کمک به روسیه برای صادرات غلات و کودهای شیمیایی نداشته اند؛ زیرا از نقض تحریم های آمریکا و اروپا واهمه داشتند.
اتحادیه اروپا روز پنجشنبه با ارائه اطمینان خاطر، توضیحی حقوقی درباره تحریم‌های خود صادر کرد و گفت که بانک‌های مختلف و سایر شرکت‌های مرتبط در تجارت غلات در واقع شامل تحریم ها نخواهند شد.
سازمان ملل متحد هم اعلام کرد که با تضمین‌های مشابه از سوی آمریکا، مذاکراتی را با بخش خصوصی انجام داده و تجارت از روسیه - به ویژه بندر نووروسیسک - باید سرعت بگیرد.
