جو بایدن در تحقق دو هدف اصلی خود در سفر به منطقه، با شکست مواجه شد.
به گزارش جماران، مقام‌های ایالات متحده پیشتر گفته بودند که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در جریان سفر خود به عربستان سعودی در مورد امنیت انرژی با رهبران تولیدکنندگان نفت خلیج فارس گفتگو خواهد کرد و امیدوار است که شاهد اقدامات بیشتر اوپک پلاس برای افزایش تولید باشد.
هر چند محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی روز شنبه و در اجلاس سران آمریکا و کشورهای عربی وعده داد که عربستان ظرفیت تولید نفت خود را از ۱۲ میلیون بشکه فعلی به ۱۳ میلیون بشکه خواهد رساند ولی چشم‌انداز تحقق آن را ۶ ساله و نه کوتاه مدت اعلام کرد. او همچنین تاکید کرد که «پس از آن پادشاهی سعودی دیگر توانایی افزایش ظرفیت تولید را نخواهد داشت.»
فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی نیز بلافاصله پس از این نشست گفت که «در این اجلاس هیچ‌گونه مذاکره نفتی وجود نداشت.» بدین ترتیب صدور بیانیه مشترک آمریکا، عربستان سعودی و امارات عربی متحده در خصوص توافق برای افزایش تولید نفت منتفی شد و نگاه‌ها به نشست کشورهای عضو ائتلاف اوپک پلاس در سوم اوت آینده معطوف شد.
عربستان سعودی و امارات عربی متحده تنها کشورهایی هستند که دارای ظرفیت مازاد هستند، ظرفیتی محدود که به نظر می‌رسد با توجه به بالا رفتن مستمر قیمت نفت، انگیزه زیادی برای استفاده از آن ندارند.
افزون بر این، اعضای اوپک پلاس پیشتر برای افزایش سهمیه تولید در تابستان امسال توافق کرده بودند. تولید اوپک پلاس در ماه‌های اخیر حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته و توافق برای رساندن این افزایش تولید به ۶۵۰ هزار بشکه در روز طی ژوئیه و اوت نیز پیشتر حاصل شده است.
با این حال، کاهش قیمت نفت برای آقای بایدن و متحدان اروپایی آمریکا بسیار مهم است. از یک سو، نرخ تورم در ایالات متحده در آستانه دو رقمی شدن قرار گرفته و بیم آن می‌رود که افزایش نارضایتی از دامن زدن بحران انرژی بر گرانی‌ها بر نتایج انتخابات میاندوره‌ای کنگره تاثیرگذار باشد و به برتری نسبی دموکرات‌ها پایان دهد. از سوی دیگر، غلبه بر بحران انرژی در بحبوحه جنگ اوکراین یک سلاح مهم برای غرب در مواجهه با شوکی است که روسیه به اقتصاد آنها وارد کرده است.
چنان که نگرانی‌ها نسبت به قطع کامل جریان گاز روسیه در اروپا موجب شد تا هفته گذشته نرخ برابری یورو در مقابل هر دلار آمریکا به پایین‌ترین حد در دو دهه گذشته برسد. در همین حال، بانک سرمایه‌گذاری جی پی مورگان پیش‌بینی کرده که توقف کامل جریان گاز روسیه به آلمان می‌تواند نرخ برابری یورو را در مقابل هر دلار آمریکا به ۰.۹ نیز برساند.
اما چرا ایالات متحده به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت جهان، خود به سراغ افزایش ظرفیت تولید نفت نمی‌رود؟ مشکل اینجاست که ایجاد ظرفیت اضافی تولید برای شرکت‌های نفتی خصوصی که در ایالات متحده فعال هستند، توجیه اقتصادی ندارد. چون افزایش ظرفیت تولید زمانبر است و از چندین ماه برای نفت شیل خشکی تا چندین سال برای تولید دریایی طول می‌کشد. اما کشورهای حاشیه خلیج فارس دارای شرکت‌های نفتی ملی هستند که افزون بر سود، انگیزه‌های دیگری همانند تحقق اهداف استراتژیک و ژئوپلیتیکی نیز ایجاد ظرفیت مازاد تولید از سوی آنها را توجیه می‌کند.
بنابراین، آقای بایدن برای کاهش قیمت انرژی در کوتاه مدت گزینه‌های کمی در اختیار دارد: یا باید بار دیگر دستور عرضه بخشی از ذخایر استراتژیک کشور را صادر کند و یا در قالب اقدامی پرهزینه‌تر مالیات بر سوخت را کاهش داد.
در هر صورت، سفر جو بایدن به خاورمیانه در حالی آغاز شد که قیمت هر بشکه نفت پایه برنت روز چهارشنبه به زیر ۱۰۰ دلار رسیده بود. بهای نفت روز پنجشنبه نیز تا ۹۵ دلار پایین آمد ولی در جریان معاملات روز جمعه، آخرین روز کاری هفته، بار دیگر به بیش از ۱۰۱ دلار رسید. در همین فاصله، پول واحد اورپایی نیز قدری تقویت شد و نرخ برابری هر یورو از ۱ به ۱.۰۱ دلار افزایش یافت.
در همین حال، خبرگزاری رویترز نوشت که جو بایدن در تحقق دو هدف اصلی خود در سفر به منطقه، با شکست مواجه شد.
«جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا شب گذشته (شنبه) پس از سفر سه روزه به منطقه غرب آسیا و حضور در نشست جده، به واشنگتن بازگشت، در حالی که دو هدف اصلی از این سفر داشت که به نوشته خبرگزاری رویترز، هر دو هدف با شکست مواجه شده است.
به نوشته این خبرگزاری، بایدن در حالی عربستان سعودی را ترک کرد که هیچ دستاوردی در خصوص تأمین سوخت و ایجاد ائتلاف منطقه‌ای با خود به همراه نداشت.
رویترز افزود: «بایدن به سران عرب گفته است که آمریکا همچنان یک شریک فعال در خاورمیانه برای آنها باقی خواهد ماند اما او موفق به دریافت تعهدات لازم از کشورها برای ایجاد یک محور امنیتی منطقه‌ای که اسرائیل را نیز شامل شود و همچنین افزایش فوری تولید نفت، نشد.»
بایدن که برای اولین بار از زمان ریاست‌جمهوری‌اش به منطقه غرب آسیا سفر کرده بود، ابتدا وارد سرزمین اشغالی شد و پس از دو روز با سفر به عربستان سعودی، در خلال سخنان خود در نشست «توسعه و امنیت جده» دیدگاه و استراتژی خود را در خصوص نقش آمریکا در منطقه ارائه داد.
رویترز در ادامه نوشت: «بیانیه پایانی نشست جده مبهم بود و عربستان سعودی به عنوان مهم‌ترین هم‌پیمان عربی ایالات متحده، آمال و آرزوهای واشنگتن در خصوص اینکه این نشست می‌تواند به تشکیل ائتلاف امنیتی با حضور اسرائیل برای مقابله با تهدیدات ایران، کمک کند را نقش بر آب کرد.»
طبق این گزارش، نشست میان جو بایدن با ولیعهد سعودی محمد بن سلمان با دلیل انتقادات شدیدی که بایدن در خصوص حقوق بشر علیه بن سلمان انجام داده بود، در شرایط بسیار حساس و شکننده‌ای برگزار شد؛ انتقاداتی که موجب شده بود تا ولیعهد سعودی نیز زبان به انتقادات متقابل از آمریکا بگشاید.
رویترز افزود: «ایجاد یک پدافند هوایی مشترک با کشورهای عربی که روابطی با اسرائیل ندارند و نمی‌خواهند جزئی از ائتلاف ضد ایرانی باشند، بسیار دشوار به نظر می‌رسد، ایرانی که شبکه قوی از گروههای همسو با خود را در منطقه و نیز در عراق و لبنان و یمن دارد.»
در این راستا «فیصل بن فرحان آل سعود» وزیر خارجه عربستان سعودی گفته است که اطلاعی از رایزنی‌ها در خصوص ائتلاف دفاعی خلیجی-اسرائیلی ندارد و عربستان سعودی در چنین گفت‌و‌گوهایی شرکت نکرده است.
وزیر خارجه سعودی در یک نشست خبری گفت: «هرگز هیچ نوع همکاری نظامی یا فنی با اسرائیل مطرح نشده است؛ نمی‌دانم این اخبار از کجا آمده‌اند. نه در طی نشست جده و نه قبل از آن چنین چیزی مطرح نشد و مورد بررسی قرار نگرفت».
رسانه‌ها نیز پس از نشست عربی-آمریکایی جده نوشتند که تصمیم ریاض برای گشودن حریم هوایی خود به روی شرکت‌های هوایی اسرائیلی، ارتباطی به برقراری روابط دیپلماتیک رسمی با این رژیم ندارد و مقدمه‌ای برای گام‌های بیشتر نیست.
در ارتباط با افزایش تولید نفت نیز که شاید مهم‌تر از هدف قبلی است، «محمد بن سلمان» صراحتا در سخنرانی خود در نشست جده گفت که دولت سعودی پیش از این تولید خود را به ۱۳ میلیون بشکه در روز رسانده و بیش از این ظرفیت تولید ندارد. «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی نیز گفته است که ۱۳ میلیون بشکه در روز نهایت تولیدی است که این کشور می‌تواند انجام دهد.
خبرگزاری فرانسه: سفر بایدن به منطقه بدون حتی یک دستاورد دیپلماتیک خاتمه یافت.
خبرگزاری فرانسه در تحلیلی از سفر جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به منطقه نوشت: با پایان سفر 4 روزه جو بایدن به منطقه، بسیاری از کارشناسان آن را «سفری عاری از دستاوردهای دیپلماتیک» ارزیابی می‌کنند.
خبرگزاری فرانسه در ادامه افزود: جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال استفاده از نخستین سفر خاورمیانه‌ای خود در مقام ریاست جمهوری بود تا نفوذ واشنگتن را در خاورمیان احیا کند اما این سفر بدون حتی یک پیشرفت دیپلماتیک خاتمه یافت؛ نتیجه‌ای که به گفته تحلیلگران تعجب آور نبود.
در مورد مسائلی از بهای انرژی گرفته تا حقوق بشر و نقش رژیم صهیونیستی در منطقه، بایدن پس از چهار روز جلسات و سخنرانی‌های پرشمار، تنها به دستاوردهای کوچک - اگر بتوان آنها را دستاورد نامید - اشاره کرد.
میزبانان سعودی بایدن هنگام بازگشت بایدن به خانه، در حالی که هواپیمای ایر فورس وان عصر شنبه - به وقت محلی - به سوی واشنگتن پرواز می کرد، یکی از معدود اعلامیه های ملموس این سفر را کم اهمیت جلوه دادند: لغو محدودیت های حریم هوایی در پروازها به سرزمین‌های اشغالی.
بایدن پیشتر از این موضوع به عنوان «یک اقدام بزرگ» یاد کرده بود.
همانطور که برایان کاتولیس از مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن می گوید، تحولات اعلام شده در سفر بایدن "اندک" بوده است اگرچه او معتقد است برخی از آنها "نشانه های مثبتی از آنچه احتمالاً در آینده رخ می دهد" هستند.
کاتولیس گفت: «آنها منطقه را یک شبه بازسازی نخواهند کرد، و کار بسیار بیشتری توسط بازیگران منطقه برای دستیابی به پتانسیل کامل این اولین قدم ها در پیش است» اما ارزیابی‌های بسیار منفی و سختگیرانه‌تری از سوی فعالان حقوق بشر مطرح شد که از آخرین توقف بایدن در عربستان سعودی متعجب شده بودند.
بایدن پیشتر وعده داده بود عربستان را در مورد مسائلی نظیر قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار و ناراضی سیاسی، در سال 2018 «منزوی» کند. منطقی بود که عربستان سعودی پرحاشیه ترین بخش این سفر باشد اما بایدن پس از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین که هزینه‌های انرژی را افزایش داد، تحت فشار شدیدی قرار گرفت تا با ریاض مهربانانه‌تر برخورد کند.
واشنگتن مشتاق بوده است که این کشورِ پادشاهی، بزرگترین صادرکننده نفت خام جهان، به معضل افزایش بهای بنزین که بخت دموکرات ها را برای پیروزی در انتخابات میان دوره ای نوامبر آمریکا به مخاطره انداخته است، کمک کند.
بایدن پس از دیدارهای دوجانبه خود با رهبران سعودی در روز جمعه گفت که «تمام توانم را به کار می‌برم» تا عرضه نفت افزایش یابد اما افزود که نتایج ملموس «تا چند هفته دیگر» دیده نمی‌شود - و مشخص نیست که آن نتایج ملموس ممکن است چه باشد.
مشاور امنیت ملی او، جیک سالیوان، نیز انتظارات را کاهش داد و به خبرنگاران گفت که هر اقدامی "در چارچوب اوپک پلاس، بلوک صادراتی نفت، انجام خواهد شد."
روز بعد، شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در یک کنفرانس مطبوعاتی در نشست سران شش عضو شورای همکاری خلیج فارس به اضافه مصر، عراق و اردن، گفت که نفت «در واقع موضوع بحث نبود.»
وعده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان برای افزایش ظرفیت تولید به 13 میلیون بشکه در روز در واقع نخستین بار در ماه مه اعلام شد و قرار نیست تا سال 2027 به واقعیت تبدیل شود.
در مورد تقویت روابط بین رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی، ریاض علیرغم افزایش تماس‌های تجاری و امنیتی در پشت صحنه، هرگز این رژیم را به رسمیت نشناخته و از پیوستن به توافق‌نامه ابراهیم با میانجیگری ایالات متحده در سال 2020 که به رژیم صهیونیستی اجازه داد روابط خود را با بحرین و امارات متحده عربی عادی کند، خودداری کرده است.
سازمان هوانوردی عربستان سعودی اوایل روز جمعه اعلام کرد که محدودیت‌های پرواز را برای «همه آژانس‌های هواپیمایی» لغو و راه را برای استفاده هواپیماهای اسرائیلی از حریم هوایی عربستان هموار می‌کند.
یاییر لاپید، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، مدعی شد که این اولین گام رسمی برای عادی سازی روابط با عربستان سعودی است.
با این حال، شاهزاده فیصل روز شنبه این ایده را رد کرد و گفت این اقدام «هیچ ارتباطی» با اسرائیل ندارد و «به هیچ وجه پیشرفتی برای گام های بعدی نیست».
در طول توقف ابتدایی بایدن در سرزمین های اشغالی، هیچ پیشرفتی در مورد مذاکرات طولانی مدت به اصطلاح «صلح» حاصل نشد و بایدن به جای آن بر اقدامات اقتصادی از جمله اینترنت 4G برای فلسطینیان تمرکز کرد.
بایدن و لاپید یک پیمان امنیتی جدید امضا کردند که ایالات متحده را متعهد می کند هرگز اجازه ندهد ایران به سلاح هسته ای دست یابد. اما این پیمان تفاوت‌های رویکردی میان رژیم صهیونیستی و آمریکا را پنهان نکرد.
لاپید به صراحت گفت که استفاده از زور باید یک گزینه باشد زیرا دیپلماسی و گفتگو کافی نیستند، در حالی که بایدن بار دیگر تأکید کرد که همچنان می‌خواهد به دیپلماسی فرصت دهد و توسل به نیروی نظامی را «آخرین راه حل» نامید.
شدیدترین واکنشی که بایدن تا کنون در خصوص این سفر دریافت کرده، به دیدار او با شاهزاده محمد بن سلمان برمی گردد؛ فردی که سازمان های اطلاعاتی آمریکا معتقدند عملیات قتل و قطعه قطعه کردن خاشقچی را «تأیید» کرده است.
نخستین برخورد روز جمعه بین بایدن و شاهزاده محمد، که اغلب با حروف اختصاری MBS از او نام برده می شود، به سرعت به صفحه اول روزنامه واشنگتن پست - که خاشقچی یکی از ستون نویسانش بود - راه یافت. مدیر این روزنامه، اقدام بایدن را «شرم‌آور» خواند.
کریستین دیوان، از مؤسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن در این خصوص می گوید: «تعامل رئیس جمهور بایدن و MBS به عنوان نمایشی بصری از ناتوانی ما در دستیابی به پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری، دردناک است.»
