۲۵ سال پیش، هنگ‌کنگ مستعمره سابق بریتانیا به چین بازگردانده شد. سران چین اکنون از سالگرد واگذاری هنگ‌کنگ به این کشور به عنوان نمایش قدرت و توجیه رویکرد سرکوب‌گرانه علیه مردم استفاده می‌کنند.
به گزارش جماران به نقل از سى ان ان پرچم‌های چین بر فراز خیابان‌ها به اهتزاز در می‌آیند و بنرهای جشن قرمز در جلوی بندر به چشم می‌خورند، در حالی که جمعیتی متشکل از مقامات نقاب‌پوش و دانش‌آموزان مدرسه‌ای در داخل پایانه قطار سریع‌السیر هنگ‌کنگ تکان می‌دهند و شعار می‌دهند و از ورود شی جین پینگ، رهبر چین استقبال می‌کنند.
شی در اولین سفر خود به خارج از سرزمین اصلی چین از زمان شروع همه‌گیری، روز پنجشنبه به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد بازگشت به حکومت چین در 1 ژوئیه وارد هنگ‌کنگ شد - رویدادی بسیار نمادین در زمان مهمی برای این شهر و خود شی.
مستعمره سابق بریتانیا در میانه راه وعده 50 ساله «درجه بالایی از خودمختاری» است که توسط پکن تحت چارچوبی به نام «یک کشور، دو سیستم» داده شده است. این کشور همچنین به رهبر تازه منصوب شده خود، افسر پلیس تندرو سابق جان لی سوگند یاد می کند.
در همین حال، شی تنها چند ماه تا پایان اولین دهه قدرت خود فاصله دارد - و به طور گسترده انتظار می رود که در پاییز امسال در نشست کلیدی حزب کمونیست حاکم به دنبال یک دوره سوم بی سابقه باشد.
این سفر دو روزه اعلام به موقع پیروزی سیاسی برای شی است، کسی که هنگ کنگ را با یک قانون گسترده امنیت ملی در پی اعتراضات ضد دولتی در سال 2019 تحت فشار قرار داده است. منتقدان می گویند که تنها در دو سال از قانون برای سرکوب جنبش مخالف شهر، اصلاح سیستم انتخاباتی آن، خاموش کردن رسانه های صریح آن و فلج کردن جامعه مدنی که زمانی پرجنب و جوش بود، استفاده شده است.
دولت هنگ کنگ مکرراً قانون امنیت ملی را رد کرده است که آزادی ها را سرکوب می کند. در عوض، اصرار دارد که قانون به هرج و مرج پایان داده و ثبات را به شهر بازگردانده است.
برای یک رهبر اقتدارگرا که وسواس زیادی به ثبات دارد، هنگ کنگ ممکن است اکنون بیش از هر زمان دیگری احساس وطن کند. برخلاف سفرهای قبلی خود به شهر، شی دیگر نیازی به نگرانی در مورد هرگونه ابراز عمومی مخالفت ندارد - چه سرفصل های انتقادی در صفحات اول روزنامه های محلی، شعارهای اعتراضی روی بیلبوردها یا تجمعات گسترده در خیابان ها.
در عوض، او قرار است تنها توسط مقامات "وطن پرست"، سرمایه گذاران وفادار و مجموعه ای از اقدامات امنیتی سنگین محاصره شود - از جمله موانع گسترده جاده ها و ممنوعیت استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در سطح شهر. او با یک سیستم "حلقه بسته" که به دقت حفظ می شود - از او جدا می شود - برای محافظت از او در برابر افزایش عفونت های کووید-19 در شهر.
در نشانه ای از افزایش امنیت، روزنامه نگاران حداقل هفت سازمان رسانه ای، از جمله سی ان ان، پس از دریافت اعتبار اولیه، چند روز قبل از مراسم از پوشش خبری مراسم منع شدند.
حامیان پکن می گویند هنگ کنگ "دوران جدیدی از ثبات، رفاه و فرصت" را آغاز کرده است.
این یک نقطه عطف مهم برای کشور ما و هنگ کنگ است.» دولت این شهر در بیانیه ای به مناسبت این سالگرد گفت: «(این) نه تنها دستاوردهای چشمگیر هنگ کنگ در دو دهه و نیم گذشته را نشان می دهد، بلکه بر انتظار مشتاقانه ما نیز تأکید می کند. برای و اعتماد به آینده ای روشن تر.
یک کشور، دو سیستم
«یک کشور، دو سیستم» که توسط رهبر فقید دنگ شیائوپینگ پیشنهاد شد، یک فرمول سیاسی است که در اصل برای کمک به چین در دستیابی به اتحاد با تایوان، یک دموکراسی خودگردان با اقتصاد سرمایه‌داری، طراحی شده است. اما در نهایت برای اولین بار در هنگ کنگ اعمال شد، با این امید که نمونه مطلوبی برای تایوان باشد تا بعداً دنبال شود.
مدل حکمرانی به حباب سرمایه داری اجازه می دهد تا در یک کشور سوسیالیستی همزیستی کند، با این تعهد که نظام سرمایه داری و شیوه زندگی هنگ کنگ به مدت 50 سال بدون تغییر باقی خواهد ماند.
هنگامی که مارگارت تاچر در سال 1984 برای امضای بیانیه مشترک چین و بریتانیا برای تحویل هنگ کنگ از پکن بازدید کرد، دنگ به نخست وزیر بریتانیا اطمینان داد که "چین همیشه به وعده های خود عمل خواهد کرد."
او به تاچر گفت: وقتی رقم 50 سال را می‌دادیم، تصادفی یا از روی انگیزه صحبت نمی‌کردیم، بلکه با توجه به واقعیت‌های چین و نیازمان به توسعه صحبت می‌کردیم. شی در روز پنجشنبه پس از ورود به هنگ کنگ، «یک کشور، دو سیستم» را «نظام خوب» خواند.
شی در داخل ایستگاه کولون غربی گفت: "حقایق ثابت کرده است که "یک کشور، دو سیستم" حیاتی قوی دارد. می تواند رفاه و ثبات بلندمدت هنگ کنگ را تضمین کند و از رفاه هموطنان هنگ کنگ محافظت کند."
او گفت: "در چند سال گذشته، هنگ کنگ یکی پس از دیگری آزمایش های سختی را پشت سر گذاشته و خطرات و چالش ها را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته است. پس از تحمل طوفان ها، هنگ کنگ با سرزندگی شدید از خاکستر بیرون آمده است."
اما منتقدان، از جمله آخرین فرماندار بریتانیایی هنگ کنگ، کریس پتن، پکن را به زیر پا گذاشتن این وعده ها در سال های اخیر متهم کرده اند، زیرا کنترل خود را بر هنگ کنگ تشدید کرده است.
منصفانه است که بگوییم برای 10 سال پس از 1997، شاید کمی بیشتر، همه چیز خیلی بد پیش نرفت، اما از آن زمان به سمت پایین رفتند، تا حدی به این دلیل که شی جین پینگ و همکارانش از آنچه هنگ کنگ واقعاً برای آن ایستاده وحشت دارند." پتن هفته گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت.
مبارزه برای دموکراسی
شی از زمان به قدرت رسیدن، یک جنگ ایدئولوژیک علیه نفوذ «ارزش‌های غربی» مانند دموکراسی قانون اساسی، آزادی مطبوعات، استقلال قضایی و حقوق بشر جهانی به راه انداخته است - مفاهیمی که مدتهاست در هنگ کنگ گرامی داشته شده و بخشی جدایی ناپذیر از هویت آن بوده است.
پیگیری شهر برای دموکراسی کامل، یعنی در نهایت انتخاب رهبرش با رأی عمومی - هدفی که در قانون اساسی کوچک آن، قانون اساسی نوشته شده است - به ویژه از سوی پکن با شک و تردید نگریسته می شود، پکن به ویژه با سوء ظن به آن نگریسته است و نگران است که یک رهبر انتخاب شده آزادانه بتواند قدرت خود را به چالش بکشد.
در حالی که پکن پاهای خود را در اصلاحات انتخاباتی طولانی می کند، حامیان دموکراسی هنگ کنگ صبر خود را از دست دادند. در سال 2014، هزاران معترض جوان جاده‌های کلیدی مرکز مالی شهر را اشغال کردند تا خواستار «حق رای جهانی واقعی» شوند -- با رد پیشنهاد پارلمان چین مبنی بر بررسی پیشاپیش نامزدها توسط کمیته طرفدار پکن. اعتراضات مسالمت آمیز موسوم به "جنبش چتر" پس از 79 روز پایان یافت و هیچ یک از خواسته های آنها برآورده نشد.
از آن زمان، پکن به دنبال اعمال کنترل بیشتر بر هنگ کنگ بوده است. شی در اولین سفر خود به این شهر به عنوان رهبر چین در سال 2017، هشدار داد که هرگونه تلاش برای "به چالش کشیدن قدرت" دولت مرکزی "کاملاً غیرمجاز" است.
وی در سخنرانی خود در بیستمین سالگرد تحویل هنگ کنگ گفت: "هر گونه تلاش برای به خطر انداختن حاکمیت و امنیت چین یا استفاده از هنگ کنگ برای انجام فعالیت های نفوذی و خرابکارانه علیه سرزمین اصلی، اقدامی است که از خط قرمز عبور می کند."
اما سیطره سخت پکن تنها نارضایتی را در شهر، به ویژه در میان نسل جوان آن تشدید کرد - بسیاری از آنها نگرانند که زمانشان برای مبارزه برای دموکراسی قبل از مهلت 2047 تمام شود.
برخی تلاش کردند تا با پیوستن به مجلس قانونگذاری شهر برای تغییر تلاش کنند، اما این امر نیز تحت فشار فزاینده پکن شکست خورد. تعداد زیادی از قانونگذاران طرفدار دموکراسی به دلیل جنجال ادای سوگند رد صلاحیت شدند، در حالی که سایر نامزدها از شرکت در انتخابات منع شدند.
تنش‌های طولانی‌مدت سرانجام در سال 2019 آغاز شد. در تابستان آن سال، راهپیمایی‌های مسالمت‌آمیز علیه لایحه‌ای پیشنهادی که به استرداد مظنونان جنایتکار به سرزمین اصلی چین اجازه می‌دهد، به زودی به تظاهرات‌های گاهی خشونت‌آمیز ضد پکن تبدیل شد - اعتراضات پکن، فرو بردن شهر در ماه‌ها ناآرامی اجتماعی و پرآشوب‌ترین دوره آن از زمان تحویل.
یک سال بعد، در خلال آرامش اعتراضات ناشی از بیماری همه گیر، پکن قانونگذار شهر را دور زد تا قانون امنیت ملی را وضع کند که یک روز قبل از سالگرد تحویل در 1 ژوئیه اجرایی شد. با عبارات مبهم، این قانون جدایی، براندازی، تروریسم و تبانی با نیروهای خارجی را جرم انگاری می کند - و حداکثر مجازات حبس ابد را مجاز می داند.
شایان ذکر است: بر اساس مدل «یک کشور دو سیستم»، هنگ‌کنگ قرار است سطح بالایی از خودمختاری داشته باشد و آزادی بیان و تجمع و سایر حقوقی که در سرزمین اصلی چین وجود ندارد، در این شهر برقرار باشد.
البته در سال های اخیر چین با افزایش کنترل خود بر هنگ‌کنگ و وضع قوانین و اصلاحاتی که آزادی بیان و مخالفت را ممنوع می‌کند، مورد انتقاد قرار گرفته است.
اصل «یک کشور دو سیستم» برگرفته از توافق بین بریتانیا و چین است و در قانون هنگ کنگ هم ذکر شده که قرار است تا سال ۲۰۴۷ برقرار باشد، اما نزدیک شدن به پایان آن نگرانی بسیاری را در میان ساکنان هنگ‌کنگ ایجاد کرده است.
با این حال امروز رئیس جمهور چین گفت که «باید در درازمدت به آن پایبند بود» و این نشان می‌دهد که چین قصد دارد این مدل سیاسی را حفظ کند، در حالیکه منتقدان معتقدند که چین همین الان هم این مدل سیاسی را با دخالت‌هایش از بین برده است.
آقای شی در این مراسم با تشویق تماشاگرانی که اکثرا از طرفداران حکومت پکن در شهر بودند، گفت: «یک کشور دو سیستم بارها و بارها آزمایش و اثبات شده است، و دلیلی برای تغییر چنین سیستم خوبی وجود ندارد».
وی افزود که این سیستم دارای «تایید اکثریت» ساکنان همراه با «تایید گسترده» از سوی جامعه بین‌المللی است و ادعا کرد که «دموکراسی واقعی» در هنگ‌کنگ با بازگشتش به چین آغاز شد.
برخلاف سخنان رهبر چین، طی سال‌های اخیر هنگ‌کنگ شاهد اعتراض‌های گسترده و بزرگی بوده و بسیاری از کشورهای غربی از مداخله فزاینده پکن در این شهر انتقاد کرده‌اند.
در سال ۲۰۲۰ میلادی، چین قانون بحث برانگیز امنیت ملی را در هنگ‌کنگ به اجرا گذاشت که به موجب آن آزادی بیان و هر نوع مخالفتی سرکوب می‌شد.
اصلاحات انتخاباتی اخیر چین که برای اطمینان از اینکه فقط «میهن پرستان» می‌توانند در هنگ‌کنگ نامزد شوند نیز به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
اما آقای شی روز جمعه به شدت از این اقدام دفاع کرد و گفت که این اقدام «برای حفظ ثبات و امنیت بلندمدت هنگ کنگ ضروری است» و «هرگز نباید اجازه داد که این اصل به خطر بیفتد.»
وی گفت: «شهروندان هیچ کشور یا سرزمینی به نیروها و مردم غیر وطن‌پرست یا حتی خائن اجازه نمی‌دهند که قدرت سیاسی را در دست بگیرند.»
در مراسم امروز رئیس جمهور چین به طور رسمی جان لی، رئیس سابق امنیت هنگ‌کنگ را که یکی از طرفداران سرسخت دیدگاههای پکن است، به‌عنوان مدیر اجرایی جدید هنگ‌کنگ منصوب کرد.
بسیاری از ساکنان هنگ‌کنگ‌ها نحوه انتخاب آقای لی را پشت‌پا زدن چین به قول و قرارش مبنی بر دموکراتیک بودن هنک‌کنگ می‌دانند.
امروز کابینه ۲۱ نفره جدید آقای لی نیز سوگند یاد کرد.
کابینه جدید هنگ‌کنگ به شدت طرفدار رهبران پکن بوده و سه تن از اعضای آن توسط ایالات متحده به دلیل «تضعیف استقلال هنگ کنگ و محدود کردن آزادی بیان و تجمع» مردم، تحت تحریم قرار دارند.
مارتین ییپ، خبرنگار بی بی سی در چین گزارش می‌دهد که سفر امسال آقای جینپینگ شی، اولین دیدار از هنگ کنگ پس از جشن‌های بیستمین سالگرد در سال ۲۰۱۷ است که همراه با اعزام افسران لباس شخصی و «پاسبان‌های ویژه» در شهر بود.
واکنش‌های بین‌المللی
هنگ‌کنگ ۲۵ سال پیش از خودمختاری گسترده برخودار بود. در سال‌های گذشته ولی به تدریج اوضاع این کلان‌شهر تغییر پیدا کرد و جنبش دمکراسی‌خواهی مردم به شدت سرکوب شد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا از "کاهش خودمختاری" در هنگ‌کنگ انتقاد کرد. او گفت مسئولین در هنگ‌کنگ و پکن به ارزش‌هایی چون "مشارکت دموکراتیک، آزادی‌های اساسی و رسانه‌های مستقل" که چین عملاً به تحق آنها تا سال ۲۰۴۷ وعده داده بود اهمیت نمی‌دهند.
رناتا آلت، نماینده حزب دموکرات‌های آزاد آلمان (FDP) و رئیس کمیته حقوق بشر و کمک‌های بشردوستانه پارلمان آلمان گفت ۲۵ سال پس از واگذاری هنگ‌کنگ به چین کمونیست، به آزادی‌ها و حقوق بشر ساکنان هنگ‌کنگ خیانت شده و هنگ‌کنگ تحت کنترل یک رژیم استبدادی قرار گرفته است.
قوانین سختگیرانه برای شرکت‌های بین‌المللی
برای بسیاری از شرکت‌ها و کنسرن‌ها نیز هنگ‌کنگ دیگر مانند گذشته جذاب نیست. اتاق‌های بازرگانی خارجی از اقدامات کرونایی چین شکایت دارند. سفر به هنگ‌کنگ دیگر بدون قرنطینه طولانی در هتل‌ها امکان‌پذیر نیست.
هنگ‌کنگی‌ها هم بدون قرنطینه نمی‌توانند به چین سفر کنند. اما برای رئیس جمهور شی جین پینگ قوانین کرونایی اعمال نشده است. برای محافظت از او و همسرش پنگ لیوآن در برابر ویروس کرونا در طول مراسم جشن حدود سه هزار مهمان هنگ‌کنگی مجبور شدند خود را قرنطینه کنند.
به گزارش روزنامه گاردین، شی جینپینگ، رئیس جمهور چین در یک سخنرانی در ضمن سفرش به هنگ کنگ طی امروز جمعه در حالی که ناظر بر اجرای جشن‌های بیست و پنجمین سالگرد واگذاری حاکمیت این دولتشهر از انگلیس به چین بود، تاکید کرد که دموکراسی شکوفا شده است.
رئیس‌جمهور چین بعد از حضور در مراسم تحلیف جان لی، رئیس اجرایی جدید هنگ کنگ، طی یک مراسم رسمی در امروز جمعه، چشم‌انداز خود را در قبال این دولتشهر و مدیران آن بیان کرد.
شی جینپینگ که دست به اولین سفر خود به خارج از سرزمین اصلی چین از زمان شروع همه‌گیری کرونا زده، قول داد که رویکرد "یک کشور، دو نظام" - یک مدل حکومتی که بر اساس آن وعده برخورداری هنگ‌کنگ از سطحی از خودمختاری و آزادی‌ها برای مدت ۵۰ سال داده شد - دوام خواهد آورد.
شی جینپینگ در سخنرانی‌اش با اشاره به این رویکرد گفت: در قبال این نوع نظام خوب، دلیلی برای تغییر آن وجود ندارد، باید برای درازمدت حفظ شود.
او خاطر نشان کرد: "پس از آشوب‌های زیاد، مردم این درس دردناک را آموختند که هنگ‌کنگ نمی‌تواند بی‌نظم باشد و بی نظمی را تحمل کند."
رئیس جمهور چین در جریان این سخنرانی که رسانه‌های دولتی چین آن را یک "سخنرانی مهم" توصیف کردند، از شهروندان هنگ کنگ خواست تا در "احیای بزرگ نژاد چینی" مشارکت کنند و تاکید کرد که پکن همیشه "به نفع هنگ کنگ" عمل کرده است.
در عین حال، لی رئیس اجرایی جدید هنگ کنگ که یک وزیر امنیتی سابق این دولتشهر بوده، در یک سخنرانی جداگانه اعتراضات چند وقت پیش در هنگ کنگ را چالشهایی که این شهر توانسته بر آنها غلبه کند توصیف کرد. این در حالی است که شی جینپینگ گفت که اعمال قانون امنیت ملی و نظام انتخاباتی اصلاح شده "فقط میهن پرستان" از حقوق دموکراتیک مردم هنگ کنگ محافظت کرده است.
در این مراسم ادای سوگند، همه مقامات از جمله شی جینپینگ ماسک به صورت زده و حداقل یک متر از هم فاصله داشتند و با یکدیگر دست ندادند. شی جینپینگ بعدازظهر امروز پس از کمتر از ۲۴ ساعت اقامت در هنگ کنگ به سرزمین اصلی چین باز می گردد.
قبل از شروع این مراسم برخوردار از تدابیر فراوان، بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفتند که پکن در رعایت رویکرد "یک کشور، دو نظام" به عنوان رویکرد حاصل از توافقی که به حاکمیت استعماری انگلیس بر هنگ کنگ در سال ۱۹۹۷ پایان داد، شکست خورده است.
جانسون با تعهد به این که کشورش از هنگ‌کنگ "چشم پوشی" نمی کند بیان داشت: این وضعیت امور، وضعیتی است که هم حقوق و آزادی‌های هنگ‌کنگی‌ها و هم پیشرفت و رفاه مستمر خانه آنها را تهدید می‌کند."
همچنین بلینکن گفت، امروز جمعه قرار بوده به عنوان وسط راه دوره ۵۰ ساله خودمختاری وعده داده شده تحت رویکرد یک کشور، دو نظام باشد، "اما اکنون آشکار است که مقامات هنگ کنگ و پکن دیگر مشارکت دموکراتیک، آزادی های اساسی و رسانه های مستقل را جزئی از این چشم انداز نمی دانند."
بلینکن اظهار کرد: "مقامات اپوزیسیون را زندانی کرده اند، به سازمان های رسانه ای مستقل حمله کردند، نهادهای دموکراتیک را تضعیف کردند، انتخابات را به تعویق انداختند. آنها همه این کارها را انجام داده اند تا هنگ کنگی ها را از آنچه به آنها وعده داده شده محروم کنند."
او با بیان اینکه قانون امنیتی سختگیرانه ای که در سال ۲۰۲۰ توسط پکن بر هنگ کنگ اعمال شد منجر به "تضعیف خودمختاری" آن شد، گفت: "ما برای همبستگی کنار مردم هنگ کنگ ایستاده ایم و درخواست‌های آنها را برای بازگرداندن آزادی‌های وعده داده شده برای آنها تقویت می کنیم."
رویدادهای مربوط به این سالگرد تحویل با یک مراسم کوتاه برافراشتن پرچم در مرکز همایشها و نمایشگاه‌های هنگ کنگ، محلی که توسط موانع پلیسی بزرگ احاطه شده بود، آغاز شد. پیش از آن، تعدادی از فعالان هنگ کنگی در خارج از محل برگزاری مراسم تجمع کرده بودند اما پلیس امنیت ملی هنگ کنگ به آنها هشدار داده بود که امسال اعتراض نکنند. تدابیر امنیتی نیز در زمان برگزاری این مراسم در سطح شهر شدید بود.
در طی این مراسم تحلیف، هم شی جینپینگ و هم لی بر لزوم جذب سرمایه های خارجی برای هنگ کنگ تاکید کردند.
روز پنجشنبه، شی جینپینگ به جمعیتی منتخب در هنگ کنگ گفت که این منطقه "از خاکستر برخاسته است".
