خیز عربستان برای گسترش نفوذ دوباره در لبنان

به گزارش جماران به نقل از سى ان ان نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان قرار است طی دو هفته آینده به عربستان سعودی سفر کند، این اولین سفر نخست وزیر لبنان به قدرت عرب پس از گذشت تقریباً چهار سال پس از یک گسست بی سابقه در روابط است.

آخرین دیدار در سال 2018 توسط سعد حریری، نخست وزیر وقت انجام شد که در سال 2021 نزدیک به 9 ماه پس از تشکیل دولت این کشور از سمت خود کنار رفت.

 روابط عربستان سعودی به عنوان یکی از بزرگترین کمک کنندگان به لبنان با بیروت در دهه گذشته به تدریج رو به وخامت گذاشته بود، شکافی که به بهانه نفوذ فزاینده حزب الله در این کشور ایجاد شد. این موضوع در سال 2017 زمانی که حریری، متحد اصلی عربستان سعودی در لبنان، در بیانیه‌ای تلویزیونی از ریاض استعفا داد، مطرح شد. سیاستمداران لبنانی گفتند که وی پس از بازداشت در عربستان مجبور به اتخاذ این تصمیم شد. حریری و عربستان سعودی این مساله را رد کردند.

این تنش ها با قطع روابط در ماه اکتبر و پس از انتقاد آشکار جورج قرداحی وزیر اطلاع‌رسانی لبنان از جنگ ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در یمن به اوج خود رسید. این اظهارات قبل از روی کار آمدن قرداحی بیان شده بود، اما عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس نمایندگان خود را پس از انتشار مجدد انتقادات از بیروت خارج کردند. وزیر مربوطه متعاقبا استعفا داد.

لبنان بیش از دو سال است که از یک بحران مالی رنج می برد که بانک جهانی می گوید یکی از بدترین بحران های جهان از قرن نوزدهم است. مصائب کشور  با کشمکش های سیاسی، فساد و مناقشات بر سر یک سیستم حساس تقسیم قدرت تشدید شده است. با این حال به نظر می رسد روابط با ریاض رو به بهبود است. عربستان سعودی و متحدان عرب آن کویت و یمن گفته اند که سفرای خود را در بیروت بازگردانده اند.

سفیر عربستان در لبنان همچنین ضیافت افطاری ماه مبارک رمضان را با حضور رهبران و مقامات سابق لبنان برگزار کرد.

آیا پیشنهادات عربستان و عربی به لبنان به تغییر عقیده اشاره دارد؟ و چرا الان؟

مایکل یانگ، سردبیر ارشد مرکز خاورمیانه مالکوم اچ. کر کارنگی در بیروت، به سی ان ان گفت که این برای روابط عربستان و لبنان و به طور کلی برای منطقه چه معنایی دارد.

روابط لبنان با عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس از سال 2017 و به ویژه در سال گذشته چقدر بدتر شده است؟

این روابط برای چندین سال مشکل ساز بوده است، زیرا سعودی ها اعتقاد داشتند که حزب الله نیروی سیاسی غالب در کشور است. این امر تا حدی با این واقعیت تشدید شده است که حزب‌الله در کنار حوثی‌ها در یمن قرار گرفته و البته متحد نزدیک ایران است. این باعث بدخواهی عربستان نسبت به لبنان شده است. این وضعیت با این واقعیت بدتر شده است که روابط عربستان سعودی و حریری در سال‌های اخیر واقعاً خوب نبوده است.

در همان زمان، من فکر می کنم منافع عربستان به جای دیگری تغییر کرده بود. چشم سعودی ها البته به ایران است، اما رابطه با آمریکا و جنگ یمن یکی از دغدغه های اصلی بوده است.

نظر شما درباره اقدامات اخیر کشورهای خلیج فارس چیست؟ آیا روابط رو به بهبود است؟

روش جدیدی وجود دارد که کشورهای عربی به طور کلی با سوریه و لبنان برخورد می کنند... گشایش به سمت لبنان چیزی در راستای گشایش به سوی بشار اسد است. این دو کاملاً از هم جدا نیستند.

نگرش اعراب امروز این است که آنها نیاز به تعامل بیشتر با سوریه و لبنان دارند. اگر آنها می خواهند ایران را در منطقه مهار کنند، باید روابط خود را دوباره برقرار کنند، [و] سهام خود را در کشورهایی مانند سوریه و لبنان بازسازی کنند. و بنابراین در این زمان منطقی است که آنها بخصوص اگر برجام [توافق هسته ای سال 2015 که در حال مذاکره مجدد با ایران است] امضا شود، موضع جدیدی اتخاذ کنند - نه دیگر یک سیاست انزوا، بلکه یک سیاست سهام وار که سهام  خود را در هر دو کشور افزایش دهند.

لبنان از بهبود روابط با عربستان سعودی چه سودی می برد؟ آیا آنها می توانند به آن کمک کنند تا از آشفتگی اقتصادی خارج شود؟

فکر نمی کنم کسی بخواهد به لبنان پول بدهد تا زمانی که اصلاحات اقتصادی در کشور انجام شود. هیچ کس نمی خواهد مانند گذشته در لبنان ضرر کند. اگر قرار است لبنان در آینده از کمک های اقتصادی بهره مند شود، بدیهی است که این کمک ها عمدتاً باید از سوی جهان عرب، به ویژه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باشد. هر نخست وزیر سنی در لبنان، به ویژه نخست وزیر سنی کنونی میقاتی، علاقه مند است و بسیار مشتاق است که روابط خوبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته باشد. 

من تا زمانی که اصلاحات انجام نشود، پولی از سوی کشورهای حاشیه خلیج فارس نمی آید... کشورهاى  حاشیه خلیج فارس به مواردی مانند پیشرفت معامله لبنان با صندوق بین المللی پول (IMF) نگاه خواهد کرد. اگر لبنان اصلاحات را انجام دهد و توافق صندوق بین المللی پول به نتیجه برسد، احتمال خوبی وجود دارد که آنها به لبنان کمک کنند. اما تا آن زمان، حداکثر کاری که آنها مایل به انجام آن هستند کمک به لبنان در زمینه های بشردوستانه است، که اساساً به این معنی است که آنها از طریق دولت لبنان کار نخواهند کرد.

شایان ذکر است: سفیر عربستان در بیروت ضمن دیدار با شخصیت‌های مختلف لبنانی درباره انتخابات این کشور، از فواد سنیوره به دلیل تقابلش با حزب‌الله و متحدانش تشکر کرد!

«ولید البخاری» سفیر عربستان به محض بازگشت به بیروت و در حالی که بر خلاف عرف دیپلماتیک به دیدار «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان نرفت، دیدارهای خود را با شخصیت‌های مختلف لبنانی که اساسا مربوط به انتخابات پارلمانی این کشور هستند آغاز کرده است.

در همین راستا روزنامه الاخبار گزارش داد که ولید البخاری دو روز قبل در حضور «عبد العال سلیمان القناعی» سفیر کویت دیداری با «فواد سنیوره» نخست وزیر اسبق لبنان داشت.

طبق اطلاعات دریافت شده از فضای این دیدار سفیر عربستان اعلام کرد که  ریاض جنبش انتخاباتی سنیوره را تبریک می‌گوید.

منابع آگاه لبنانی اعلام کردند که بازگشت سفیر عربستان به بیروت و دیدارهای وی با مقامات و شخصیت‌های لبنانی بیانگر عدم تمایل عربستان به تحریم انتخابات توسط مولفه اهل سنت بوده و ریاض تاکید دارد که سنی‌ها باید در عرصه انتخابات لبنان حاضر شوند.  بر همین اساس برخی نیروهای سنی لبنان که حساب زیادی روی کمک‌های عربستان باز کرده‌اند انگیزه بیشتری برای شرکت در انتخابات و پر کردن خلاء ناشی از کناره‌گیری «سعد حریری» نخست وزیر پیشین و رئیس جریان المستقبل پیدا کرده‌اند.

ولید بخاری» سفیر عربستان در بیروت با میشل عون رئیس جمهور لبنان درباره برقراری مجدد روابط لبنان و عربستان پس از بحران اخیر بین دو کشور رایزنی کرد.

بخاری با تأکید بر تمایل عربستان به حمایت از مردم لبنان و ایستادن در کنار آنها، اظهار داشت که میشل عون را جریان سازوکار صندوق مشترک عربستان و فرانسه که به حمایت‌های بشردوستانه و دستیابی به ثبات و توسعه لبنان اختصاص دارد، قرار داده است.

پس از حل بحران دیپلماتیک ریاض و بیروت و در پی اظهارات وزیر اطلاع‌رسانی سابق لبنان درباره جنگ یمن، هفته گذشته دولت عربستان سفیر خود را به لبنان بازگرداند.

عربستان آبان ماه گذشته در پی اظهارات جورج قرداحی، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان درباره یمن، سفیرش در بیروت را فراخواند و از سفیر لبنان در ریاض نیز خواست ظرف ۴۸ ساعت کشور را ترک کند.

این اقدامات پس از آن صورت گرفت که قرداحی در یک برنامه شبکه تلویزیونی الجزیره حمله ائتلاف سعودی به یمن را محکوم کرد که این موضوع واکنش اعضای شورای همکاری خلیج فارس از جمله ریاض را به همراه داشت.

وی در پاسخ به سوالی درمورد موضعش درباره جنگ یمن گفته بود: ملتی از خودشان دفاع می‌کنند، آیا به کسی تجاوز می‌کنند؟ به نظر من این جنگ یمن پوچ است و باید متوقف شود.

همچنین  اطلاعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد ولید البخاری طی روزهای آینده جلساتی برگزار خواهد کرد تا در آن متحدان عربستان را که به دلیل اختلافات داخلی در لبنان از یکدیگر جدا شده‌اند بار دیگر کنار هم جمع و آنها را مجدداً در برابر تیم رئیس جمهور و حزب الله بسیج کند.