وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که رزمناو مسکوا روز پنجشنبه در آب‌های دریای سیاه غرق شد، رخدادی که مسکو دلیل آن را انفجار در انبار مهمات رزمناو عنوان کرده، اما اوکراین می‌گوید که نیروهای این کشور کشتی روسی را با موشک مورد هدف قرار داده‌اند.
به گزارش جماران به نقل از سى ان ان؛ رزمناو موشک هدایت شونده روسی مسکوا در اعماق دریای سیاه غرق شد.
مشخص نیست که آیا این کشور قربانی موشک‌های اوکراینی است، بی‌کفایتی روسیه، بدشانسی یا ترکیبی از هر سه. با این حال، آنچه مسلم است این است که بزرگترین تلفات یک کشتی نیروی دریایی در زمان جنگ در 40 سال گذشته پرسش‌های نگران‌کننده‌ای را نه تنها برای مسکو، بلکه برای برنامه‌ریزان نظامی در سراسر جهان ایجاد خواهد کرد.
چه چیزی باعث غرق شد؟
این کشتی روز پنجشنبه در سواحل اوکراین در دریای سیاه غرق شد.
وزارت دفاع روسیه می‌گوید آتش‌سوزی با منشأ نامشخص مهمات ذخیره‌شده کشتی را منفجر کرد و انفجارهای ناشی از آن آسیب ساختاری به مسکوا وارد کرد. این گزارش می گوید که کشتی جنگی سپس در میان دریاهای مواج غرق شد و در حال یدک کشی به بندری در نزدیکی بود. اوکراین می گوید که مسکوا را با موشک های کروز ضد کشتی مورد اصابت قرار داده است و این باعث آتش سوزی شده است که مهمات را منفجر کرده است.
به نظر می رسد مقامات دفاعی ایالات متحده و غربی از حساب اوکراینی حمایت می کنند.
مسکو به طیف وسیعی از موشک‌های ضد کشتی و ضد هوایی و همچنین اژدر، تفنگ‌های دریایی و سامانه‌های دفاع موشکی مجهز بود، به این معنی که مقادیر زیادی مواد منفجره در داخل آن وجود داشت.
آخرین باری که کشتی به این اندازه در جنگ غرق شد چه زمانی بود؟
رزمناو آرژانتینی ژنرال بلگرانو توسط زیردریایی اتمی بریتانیایی HMS Conqueror در 2 می 1982 در جریان جنگ جزایر فالکلند اژدر و غرق شد.
ژنرال بلگرانو و مسکوا اندازه یکسانی داشتند -- هر کدام حدود 600 فوت (182 متر) طول و 12000 تن جابجا می شدند -- اگرچه تعداد خدمه 1100 نفری ژنرال بلگرانو بیش از دو برابر خدمه 500 نفری مسکوا بود.
روسیه تعداد تلفات ناشی از آتش سوزی و غرق شدن کشتی مسکو را فاش نکرده است. در مجموع 323 خدمه هنگام سقوط ژنرال بلگرانو جان خود را از دست دادند.
از دست دادن مسکوا برای تلاش های جنگی روسیه چه معنایی دارد؟
بیشترین تأثیر ممکن است بر روحیه روسیه باشد. مسکو به عنوان گل سرسبد ناوگان دریای سیاه روسیه، یکی از قابل مشاهده ترین دارایی های آن در جنگ اوکراین بود. اگرچه مسکو به دقت اخبار مربوط به جنگ در روسیه را مدیریت می کند، اما پنهان کردن غیبت ناگهانی چنین کشتی بزرگی دشوار خواهد بود. و از دست دادن آن باعث ایجاد شک و تردید در مورد توانایی های جنگی روسیه خواهد شد، خواه به دلیل اقدام دشمن باشد یا تصادف.
هر دو توضیح برای غرق شدن مسکوا حکایت از کمبودهای احتمالی روسیه دارد،تحلیلگران میسون کلارک، کاترینا استپاننکو و جورج باروس در مؤسسه مطالعات جنگ در جلسه توجیهی جنگ روزانه خود نوشتند: «دفاع هوایی ضعیف یا رویه‌های ایمنی فوق‌العاده ضعیف و کنترل آسیب در ناوگان ناوگان دریای سیاه».
کارل شوستر، کاپیتان سابق نیروی دریایی ایالات متحده، گفت که این تردیدها تا کرملین ادامه دارد. شوستر گفت: «این موضوع 10 سال پس از آن که پوتین (ولادیمیر رئیس جمهور روسیه) اعلام کرد که می خواهد توانایی ها، روحیه و حرفه ای بودن نیروی دریایی را احیا کند، سؤالاتی در مورد صلاحیت دریایی ایجاد می کند. شوستر با اشاره به اینکه روسیه در زمینی نیز با شکست مواجه شده است، گفت: «به نظر می‌رسد که او نتوانسته به هیچ یک از وعده‌های خود برای هیچ یک از خدمات نظامی روسیه عمل کند».
اما تحلیلگران در مورد تأثیر این غرق شدن بر تهاجم روسیه اختلاف نظر دارند.
تحلیلگران ISW آن را یک ضربه نسبتاً جزئی می‌دانند و می‌گویند که این کشتی بیشتر برای حملات موشکی کروز به مراکز لجستیکی و فرودگاه‌های اوکراین استفاده می‌شد. آنها گفتند که روسیه سیستم های زمینی و هواپیماهای ضربتی دارد که می توانند همین کار را انجام دهند.
با این حال، آنها افزودند که اگر واقعاً یک موشک اوکراینی بود که منجر به غرق شد، نیروی دریایی روسیه باید در عملیات خود تجدید نظر کند، احتمالاً کشتی‌ها را از خاک اوکراین دورتر می‌کرد و دفاع هوایی آنها را تنظیم می‌کرد.
جان کربی سخنگوی پنتاگون در واشنگتن گفت که ماموریت اصلی مسکوا دفاع هوایی برای نیروهای روسیه در دریای سیاه است.
کربی به خبرنگاران گفت: قطعاً در کوتاه‌مدت بر این توانایی تأثیر خواهد گذاشت.
درسی برای چین؟
تحلیلگران می گویند غرق شدن در شرق آسیا به دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت، به ویژه اگر تایید شود که موشک های اوکراینی به کشتی جنگی اصابت کرده است.
به طور خاص، تحلیلگران به دنبال هر گونه بینشی خواهند بود که ممکن است در مورد هرگونه درگیری نظامی بالقوه مربوط به تایوان ارائه دهد - جزیره ای که دارای حکومت دموکراتیک است و حزب کمونیست حاکم پکن ادعا می کند که بخشی از قلمرو آن است. پکن استفاده از زور برای به دست گرفتن کنترل تایوان را رد نکرده است و این باعث تنش با ایالات متحده شده است که متعهد به ارائه تسلیحات دفاعی به جزیره است.
تیموتی هیث، محقق ارشد دفاعی بین‌المللی در اندیشکده RAND Corp، گفت که حمله به مسکوا برای چین و ایالات متحده بر «آسیب‌پذیری کشتی‌های سطحی» در هر گونه درگیری نظامی بالقوه تأکید می‌کند.
هیث گفت در چنین سناریویی، نیروی دریایی ایالات متحده می‌خواهد کشتی‌های سطحی خود را از برد موشک‌های ضد کشتی که پکن در سرزمین اصلی چین جمع‌آوری کرده است، دور نگه دارد.
هیث و دیگران می‌گویند: از سوی دیگر، چین می‌داند که تایوان به موشک‌های ضد کشتی ارزان‌قیمتی مشابه آنچه اوکراین ادعا می‌کند به مسکوا حمله کرده است، دست یافته است.
هیث گفت، به همین دلیل، هر گونه تهاجم بالقوه (چین) به تایوان همچنان یک ماموریت بسیار پرخطر است.
اما برخی از تحلیلگران گفتند که غرق شدن مسکوا ارتباط محدودی با وضعیت شرق آسیا دارد.
توماس شوگارت، فرمانده سابق زیردریایی نیروی دریایی ایالات متحده که اکنون تحلیلگر مرکز امنیت جدید آمریکا است، گفت که تفاوت های زیادی بین این موقعیت ها وجود دارد.
شوگارت گفت که سیستم‌های دفاع هوایی مسکو با سیستم‌های مدرن‌تر Aegis در ناوشکن‌های نیروی دریایی ایالات متحده مشابه نیستند و موشک‌های ضد کشتی اوکراینی به خوبی موشک‌های چینی نیستند.
شوگارت گفت: و کشتی‌های جنگی دوران شوروی مانند Moskva معمولاً «به خاطر ضربه‌های تهاجمی‌شان شناخته شده‌اند، نه برای سیستم‌های دفاعی یا کنترل آسیب‌شان».
شایان ذکر است یک مقام ارشد آمریکایی اعلام کرد که رزمناو روسی "مسکوا" به دلیل اصابت موشک های نپتون اوکراین غرق شد.
رسانه های بین المللی روز جمعه به وقت محلی به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی که نامش را بیان نکردند، گزارش دادند: آمریکا اکنون معتقد است که رزمناو مسکوا روسیه به دلیل اصابت دو موشک نپتون اوکراین به آن غرق شده است.
جان کربی سخنگوی پنتاگون روز گذشته در نشستی با خبرنگاران اعلام کرد که وزارت دفاع آمریکا هنوز نمی‌تواند گزارش‌ها در مورد حمله موشکی اوکراینی‌ها به کشتی بسیار پیشرفته روسیه را تایید یا رد کند زیرا دید کاملی از وضعیت ندارد.
سخنگوی وزارت دفاع آمریکا گفت که پنتاگون وقوع "انفجار قابل توجه" در ناو جنگی روسیه را که باعث آتش سوزی در آن شد، تایید می‌کند اما نمی‌تواند در خصوص میزان آسیب دیدگی اظهار نظر کند.
وی با بیان اینکه این حادثه در کوتاه مدت بر توانایی روسیه تأثیر می گذارد، گفت که از لحاظ تعداد کشتی ها و قدرت آتش، روسیه دارای برتری نیروی دریایی در مقایسه با اوکراین است اما نمی تواند آزادانه در دریای سیاه حرکت کند.
پیش از این، مقامات اوکراینی ادعا کرده بودند با یک موشک ضد کشتی موسوم به نپتون این ناو را هدف قرار داده اند و باعث غرق شدن آن شده اند.
مقامات اوکراینی مدعی هستند که موشک های هدایت شونده ضد کشتی مستقر در ساحل، به مسکوا که از مقر ناوگان دریای سیاه در سواستوپل کریمه عملیات می‌کرد، اصابت کرده است.
جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز گذشته، وقوع این انفجار در ناو جنگی نیروی دریایی روسیه موسوم به "مسکوا" را ضربه بزرگی به مسکو دانست و گفت که این حادثه یا به خاطر بی کفایتی خدمه و یا حمله موفق اوکراینی ها رخ داده است.
مشاور امنیت ملی کاخ سفید افزود: اوکراینی ها با ما در تماس بودند و گفتند که ناو روسیه را با موشک های ضد کشتی هدف قرار داده اند. درحال حاضر ما ظرفیت تایید مستقل این حمله را نداریم، اما بدون شک نحوه وقوع این حادثه یک ضربه بزرگ به روسیه است.
سالیوان ادامه داد: این پیشرفته ترین کشتی روسیه است و اکنون آنها مجبور شده ان آسیب جدی در آن را تایید کنند. آنها مجبور بوده اند بین دو روایت یکی را انتخاب کنند. اول اینکه دلیل این حادثه بی کفایتی بوده و دوم اینکه به این ناو حمله شده است. در هر صورت نتیجه خوبی برای آنها نیست.
بنا به گزارش تاس، ناو مسکوا در سال ۱۹۸۲ به نیروی دریایی شوروی اضافه شد و یکی از سه رزمناو موشک هدایت شونده کلاس اسلاوا است. دو اسلاوای دیگر مارشال اوستینوف و واریاگ هستند که در مدیترانه فعالیت می‌کنند.
مسکوا نخستین کشتی جنگی روسیه نیست که در طول جنگ ۵۰ روزه اوکراین آسیب دیده است.
ماکسیم مارچنکو فرماندار اودسا در پیام تلگرامی گفت: تایید شده است که رزمناو موشکی مسکوا امروز دقیقاً به همان جایی که نیروهای مرزبانی ما به جزیره مار فرستاده شده بودند، رفته بود. موشک‌های نپتون اوکراین آسیب بسیار جدی به کشتی روسی وارد کرده‌اند.
موشک‌های نپتون که برای نخستین بار در سال ۲۰۲۱ عملیاتی شدند، بر اساس الگوی موشک ضد کشتی کایاک AS-۲۰ شوروی که مشابه موشک هارپون تولید آمریکاست، ساخته شده‌اند.
مسکوا نخستین کشتی جنگی روسیه نیست که در طول نبرد ۵۰ روزه اوکراین آسیب دیده است. پیش از این گزارش شده بود که یک کشتی دیگر روسی در نزدیکی بندر بردیانسک اوکراین پس از حمله نیروهای اوکراینی غرق شد.
آتش‌سوزی این کشتی جنگی در نهایت به یک کشتی تجاری در بندر بردیانسک آسیب رساند و موجب خسارت شد.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه ۲۱ فوریه ۲۰۲۲ (دوم اسفند ۱۴۰۰) با انتقاد از بی‌توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی مسکو، استقلال جمهوری‌های خلق دونتسک و لوگانسک را در منطقه دونباس به رسمیت شناخت.
پوتین سه روز پس از آن، پنجشنبه ۲۴ فوریه (۵ اسفند ۱۴۰۰) نیز عملیاتی نظامی که آن را "عملیات ویژه" خواند، علیه اوکراین آغاز کرد و به این ترتیب روابط پرتنش مسکو - کی‌یف به رویارویی نظامی تغییر وضعیت داد. جنگ در اوکراین و واکنش‌ها به اقدام روسیه همچنان ادامه دارد.
