نشست ریاض... راه حلی برای بحران یمن یا سناریویی برای ادامه تجاوز؟

به گزارش جماران درحالی که منابع یمنی از اعمال آتش بس طی روزهای اخیر سخن گفته و آن را عملیاتی کرده بودند نیروهای ائتلاف از تعهد خود به آتش بس از ساعت 6 صبح روز چهارشنبه خبر دادند.

عربستان سعودی بامداد چهارشنبه (30 مارس 2022) همزمان با ورود تجاوزات ویرانگر ائتلاف سعودی و اماراتی به هشتمین سال متوالی آن ، از تعلیق عملیات نظامی خود علیه مردم مظلوم یمن با ادعای تلاش برای موفقیت در رایزنی‌های یمن خبر داد.

سازمان دهندگان یک اجلاس در عربستان مدعی شدند که رایزنی های آنها بر شش حوزه از جمله مسائل نظامی، سیاسی، حقوق بشر و اجتماعی روشن خواهد شد.

به دور از بسیاری از علامت های سوالی که بر واقعیت اهداف تعیین شده برای این نشست معلق است، تشکیل آن در کشوری که هشت سال تمام اصول حقوق بشر را نادیده گرفته بود، کشوری که جنایتی را جز و مرتکب آن نشد. به عنوان حمله به مراسم عزاداری، عروسی، بیمارستان ها، مدارس، بازارها و سایر مناطق غیرنظامی، فرد را به سردرگمی و شگفتی می کشاند.

در حالی که ریاض مدعی میزبانی نشست سران یمن و یمن است، برای کسانی که تحولات یمن را دنبال می کنند، روشن می شود که این خود بزرگترین مانع در راه حل بحران یمن است، بنابراین عربستان صلاحیت برگزاری این نشست را ندارد. همانطور که یمنی ها تاکید کردند.

علاوه بر موارد فوق، طرف‌های حاضر در نشست ریاض جریان‌هایی هستند که در هشت سال گذشته در کنار سعودی‌ها علیه مردم یمن دست به اسلحه زدند و در واقع بسیاری از رهبران آنها در ریاض و امارات ساکن هستند و دور هم هستند. از واقعیت مردم یمن منصور هادی، القاعده و برخی از قبایل جدایی طلب حاضر در این نشست نماینده مردم یمن چه از نزدیک و چه از دور نیستند.

دولت مردمی یمن در گذشته پیشنهادها و ابتکارات مهمی برای پایان دادن به جنگ، ابتکارات مبنی بر توقف تجاوزات سعودی، پایان کامل محاصره و تحریم ها، تبادل همه جانبه اسرا، بازگشایی فرودگاه ها و بنادر و... ارائه کرده بود. اما طرف متجاوز حتی به این پیشنهادات هم پاسخ نداد.

بدون شک، رویکرد سعودی ها برای پایان دادن به جنگ زمانی می تواند جدی گرفته شود که برخلاف میل مردم یمن نباشد، زیرا تلاش ریاض برای متقاعد کردن آمریکا برای قرار دادن گروه انصارالله یمن در فهرست گروه های تروریستی نمی تواند اقدامی سازنده تلقی شود. 

با توجه به این تحولات، نمی توان امیدوار بود که نشست ریاض یک سازوکار جدی و غیرنمایشی برای پایان دادن به بحران یمن باشد.

بسیاری از فعالان سیاسی و رسانه ای یمنی با اظهار نظر درباره نشست ریاض و توقف حملات سعودی ها به یمن، این حرکت ها را گامی عملی در جهت صلح و پایان جنگ نیست، بلکه تاکتیکی برای انحراف افکار عمومی و سرپوش گذاشتن بر جنگ یمن می دانند. وضعیت بحرانی متجاوزان به ویژه پس از حملات اخیر که مورد هدف قرار گرفتند یمن تأسیسات آرامکو در جده را تجمع کرد.

به نظر می‌رسد عربستان سعودی برخلاف آنچه منطق حکم می‌کند، «برای پایان دادن به این جنگ پوچ و ناعادلانه علیه مردم مسلمان یمن، ابتکار عمل واقعی را اتخاذ می‌کند»، سعی دارد از این اجلاس برای تنظیم مجدد اوراق پراکنده و پاره‌شده خود استفاده کند. منحرف کردن افکار عمومی از رسوایی ناتوانی خود در پاسخ به حملات یمن که تاسیسات نفتی این کشور را هدف قرار می دهد و بازسازی روحیه تخریب شده نیروهای خود برای ادامه تجاوز.

عربستان سعودی و متحدین این کشور که البته به اندازه انگشتان یک دست نیستند و در سایه مفهوم ائتلاف بر ادامه تجاوز به یمن اصرار دارند امروز آتش بس را پذیرفتند و مدعی شدند پذیرش آتش بس به خاطر آن است که به مذاکرات بین المللی صلح فرصتی برای موفقیت داده باشند. این درحالی است که در تاریخ 7ساله جنگ یمن می توان موارد متعددی از پیشنهادهای آتش بس را سراغ گرفت که یا از سوی سعودی و شرکا پذیرفته نشده و یا انکه پس از پذیرش (چنانکه چند سال پیش در الحدیده اتفاق افتاد) مکرر نقض شده اند.

در حالی امروز ائتلاف از آتش بس استقبال کرد که نمایندگان شورای همکاری خلیج فارس، آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل در ریاض حضور دارند و البته به زعم خود درخصوص مساله یمن و راه حل پایان دادن به ان گفتگو می کنند. این درحالی است که دولت نجات ملی یمن در این نشست فرستاده و نماینده ای ندارد. اینکه انصار االه نماینده ای در این اجلاس ندارد بدان دلیل است که اولا اجلاس را بی طرف ارزیابی نمی کند ثانیا مکان برگزاری ان را دلیلی بر طرفگیری شرکت کنندگان معرفی می کند و بالاخره نسبت به اغلب شرکت کنددگان دراجلاس حسن ظن ندارد. از دیدگاه انصار الله اغلب کشورهای حاشیه خلیج فارس هم در اعلان و هم در عمل از هیچ دشمنی علیه مردم یمن درطول 7سال گذشته و درکنار امارات و سعودی کوتاه نیامده اند، امریکا رسما انصارالله را مشمول تحریم کرده و البته تروریست معرفی کرده،اتحادیه اروپا نیز به عنوان دنباله رو امریکا درسیاست خارجی هیچ گاه نگاه مثبتی به دولت نجات ملی یمن نداشته وبلاخره نمایندگان سازمان ملل نیز بدون درنظر گرفتن همه فشارها واسیب هایی که بر یمن و یمنی ها ازسوی سعودی و امارات درطول 7سال گذشته وارد شده است فقط و فقط به فکر یافتن راه حلی برای خارج کردن ابرومندانه سعودی از باتلاق یمن هستند.

اگرچه با توجه به دشمنیهای گوناگون ،پرحجم وپربسامد سعودی وامارات برمردم یمن روز بروز بر میزان جدیت وتوان یمنیها درتنبیه سعودی وامارات افزوده شده است ازیک سو وبا عنایت به اینکه هیچ کدام از این دشمنی ها ازحمله نظامی زمینی وهوایی گرفته تامحاصره اقتصادی، محاصره نفتی و....از دیگر سو ذره ای بر اراده یمنی ها موثر واقع نشده و همینطور باتوجه به سابقه اتش بس های گذشته از سویه سوم هیچ امیدی به موثر واقع شدن این دوره ازاتش بس وجود ندارد اما شاید این اتش بس بتواند حداقل امر تبادل اسرای فی مابین را که این روزها بشکلی جدی از ان سخن به میان می آید قدری تسهیل کند. سعودی ها و دولت هادی به شدت دنبال ازاد سازی اسرای خود بویژه برادر منصور هادی و همچنین وزیر دفاع دولت هادی هستند.

کلام اخر اینکه علی رغم همه بی اعتمادی ها به موثر واقع شدن اتش بس هایی این چنین در یمن ،دراین دوره سعودی و امارات و البته دیگران می کوشند تا راهی برای جلوگیری از فوران مجدد اتشفشان خشم یمنی ها در سال هشتم جنگ پیدا کنند. انصار الله در اخرین ماه های هفتمین سال نبرد هم ارامکو را بشدت متاثر از حملات گاه و بیگاه خود کرد و هم ابوظبی را در تنبیه از نظر دور نداشت و البته این روزها با قاطعیت اعلام کرده است که سال هشتم جنگ سال "تحول دراقدامات دفاعی" و سال "ابتکارات و غافلگیری هاست".

منتقدان سیاسی بر این باورند که اعلام ابتکار صلح توسط صنعا، ابتکار عمل از سوی یک کشور قدرتمند و قوی است و از موضع ضعف نیست.

نکته قابل توجه در این باره آن است که زمان پیشنهاد صلح از سوی یمن، دقیقا پس از حملات کوبنده این کشور برای شکست محاصره است. یمن برای سومین بار طی عملیات گسترده ای، اقدام به شکستن محاصره کرده و با هدف قرار دادن اهداف بسیار استراتژیک مانند تاسیسات آرامکو، برافروختن آتش گسترده و نیز حمله به اهداف جدید، عربستان سعودی را تحت فشار قرار داده؛ یمنی ها از هم اکنون درباره اقدامات بعدی یمن سخن می گویند که در آینده برای عربستان، تعجب برانگیز و شوک آور خواهد بود.

تحلیلگران ابتکار صلح اعلام شده از سوی مهدی المشاط، رئیس شورای عالی سیاسی یمن را تأییدی بر اهتمام دولت نجات ملی به صلح به عنوان یک هدف عالی دانستند.

آنها خاطرنشان کردند که صنعا از ائتلاف متجاوز و جامعه بین‌المللی می‌خواهد که شرایط را درک و با این ابتکارصلح به عنوان فرصتی ارزشمند برخورد کنند. سازمان ملل در مقابل فاجعه ای که مردم یمن در معرض آن هستند، مسئول است و باید برای فعال کردن پرونده بشردوستانه و رفع محاصره بنادر، فرودگاه ها، کشتی ها، مشتقات نفتی و غذا به عربستان سعودی فشار بیاورند.

آنها از جامعه جهانی خواستند تا برای برقراری صلحی جدی و همه جانبه فشار بیاورند و از این ابتکار صلح استقبال کنند زیرا شرایط پیشنهادی آن منصفانه و واژگانش کاملا واضح و روشن و چندین گزینه انتخابی پیش روی عربستان سعودی قرار داده است.

ایشان ضمن برحذر داشتن عربستان سعودی از غفلت از این فرصت طلایی، اعلام کردند در صورت استمرار جنگ با یمن، هزینه های تجاوزات عربستان سعودی به این کشور، بسیار زیاد و عملیات های آتی کوبنده تر و دردناک تر خواهد بود.

کارشناسان نظامی یمن نیز به نوبه خود تأیید کردند که عبد الملک بدر الدین الحوثی، رهبر انقلاب یمن، آخرین فرصت را برای ائتلاف متجاوز سعودی – اماراتی، جهت پذیرش طرح صلح، پایان دادن قطعی به جنگ، رفع محاصره و نیز حل و فصل بحران یمن فراهم کرده است.

آنها توضیح دادند: تجاوزات سعودی نقض ابتکار صلح یمن است و در این مدت عربستان سعودی 12 حمله هوایی انجام داده اما در مقابل، همه احزاب یمنی در این دو روز به معنای واقعی کلمه به صلح پیشنهادی پایبند بودند.

ناظران ادامه دادند که دشمن ابتکار صلح یمن را از موضع ضعف می‌ داند و اما همزمان مجبور شد که سومین عملیات شکست محاصره را تایید کند و به طور رسمی آن را در تلویزیون پخش کند و از همه دنیا برای نجات منابع انرژی خود درخواست کمک کند.کارشناسان نظامی هشدار دادند که هشتمین سال تجاوز عربستان به یمن، سرشار از عملیات های غافلگیر کننده خواهد بود به گونه ای که عربستان سعودی هرگز تصور آن را نخواهد کرد.

ائتلاف سعودی شامگاه سه شنبه از توقف عملیات نظامی در یمن خبر داد و مدعی شد که در پاسخ به دعوت شورای همکاری و به منظور فراهم کردن شرایط مناسب برای رایزنی‌های ریاض و ایجاد صلح، عملیات نظامی علیه یمن را متوقف کرده است.

اعلام این ائتلاف همزمان با آغاز به اصطلاح رایزنی‌های ریاض انجام شد که در زمان حاضر در سایه تحریم آن از سوی صنعا برگزار می‌ شود.

مهدی المشاط رئیس شورای عالی سیاسی یمن در این باره گفت که این رایزنی‌ها ربطی به صلح ندارد و هدف آن ساماندهی اوضاع داخلی مزدوران ریاض است.

وی بر آمادگی صنعا برای انجام هر گونه گفت و گو در کشوری بی طرف و بدون دخالت خارجی تاکید کرد.

در حالی که ائتلاف متجاوز سعودی ادعا کرد که توقف عملیات نظامی اش به منظور موفقیت رایزنی هاست، ناظران این اعلام را نوعی تسلیم شدن ائتلاف در مقابل صنعا به ویژه پس از عملیات نظامی گسترده نیروهای مسلح یمن علیه مراکز حیاتی عربستان دانستند.

محافل سیاسی در صنعا با تاکید به اینکه توقف عملیات نظامی ائتلاف متجاوز سعودی در سایه ادامه محاصره یمن بی معنی است، بر ضرورت اجرای تمام مفاد طرح صلح صنعا شامل رفع محاصره، بازگشایی گذرگاهها و خروج نیروهای خارجی از یمن تاکید کردند.

صنعا نسبت به تلاش ائتلاف متجاوز برای دور زدن طرح صلح از طریق توقف عملیات نظامی همراه با استمرار محاصره هشدار داد و تاکید کرد که در صورت عدم اجابت شروطش عملیات نظامی مشروعش برای شکستن محاصره پس از پایان مهلت سه روزه ادامه خواهد یافت.

سرلشکر خالد غراب و کارشناس نظامی یمنی معتقد است که عبدالملک بدرالدین الحوثی آخرین فرصت را برای ائتلاف متجاوز سعودی و اماراتی فراهم کرده تا ابتکار صلح برای پایان دادن به جنگ، رفع محاصره و حل کامل بحران یمن را بپذیرد.