تهاجم روسیه به اوکراین وارد دومین ماه شد. روسیه می‌گوید مرحله نخست عملیاتش در اوکراین به پایان رسیده و اکنون بر منطقه دونباس در شرق متمرکز می‌شود.
به گزارش جماران به نقل از سى ان ان فقط 9 کلمه بدون نوشته، دنیایی را که قبلاً پر از هیاهو بود، دوباره به حاشیه می‌برد.
پیشنهاد رئیس جمهور جو بایدن در لهستان در روز شنبه مبنی بر اینکه یورش ولادیمیر پوتین به اوکراین باید او را از قدرت سلب کند، طوفان سیاسی بین المللی را به راه انداخت.
بایدن در عصر یکشنبه در واشنگتن به خبرنگاران گفت که او خواستار تغییر رژیم در روسیه نیست -- که تکرار پیامی بود که زیردستانش چندین بار حتی قبل از بازگشت به ایالات متحده بیان کرده بودند.
اما انعکاس جهانی این اظهارات دولت را با سؤالات جدی روبرو می کند. برخی استراتژیک هستند و می توانند بر روند آینده جنگ و امیدهای دست نیافتنی برای آتش بس تأثیر بگذارند. برخی دیگر سیاسی هستند و به جایگاه بایدن در داخل، در میان سیل انتقادات جمهوری خواهان، و در سطح بین المللی، در حالی که او به دنبال حفظ ائتلاف غربی است، مرتبط هستند. آنها عبارتند از:
آیا اظهارات رئیس جمهور به طور خطرناکی تنش های بالا را در بدترین رویارویی بین غرب و روسیه در چند دهه اخیر تشدید کرد؟
آیا بایدن اعتماد بین‌المللی به رهبری قدرتمند خود را در گرد هم آوردن ناتو در یک جبهه متحد علیه مسکو متزلزل کرده است؟ و آیا پوتین می‌تواند از ناراحتی درباره اظهارات بایدن در پایتخت‌های اروپایی استفاده کند؟
آیا این تصور که بایدن امیدوار است پوتین را سرنگون کند - حتی اگر ایالات متحده بگوید که این درست نیست - عزم رهبر روسیه را در برابر مذاکرات سخت تر می کند یا باعث تشدید بیشتر جنگ بی رحمانه علیه غیرنظامیان می شود؟
آیا لفاظی‌های تند بایدن در مورد پوتین عملاً هرگونه دیپلماسی مستقیم یا ملاقات بین قدرت‌های هسته‌ای بزرگ جهان را رد کرده است - و اگر آنها نتوانند در بحران آینده که بشریت را تهدید می‌کند ارتباط برقرار کنند، صلح جهانی را به خطر می‌اندازد؟
یا اینکه واکنش انسانی بایدن به گذراندن وقت با پناهندگان اوکراینی به زودی تحت تأثیر وحشت آشکار جنگ قرار خواهد گرفت یا به عنوان یک موضع اخلاقی قوی تلقی خواهد شد که دیدگاه جهان را نسبت به رهبر روسیه تغییر داد؟ به هر حال، درخواست رونالد ریگان، رئیس جمهور سابق، از میخائیل گورباچف، رهبر وقت شوروی، مبنی بر "خراب کردن این دیوار" در برلین، در ابتدا با مخالفت برخی از دستیاران خود او به عنوان بیش از حد تحریک آمیز مواجه شد.
و در نهایت، از آنجایی که مسکو تحریم‌های فوق‌العاده سخت غرب را جنگ اقتصادی می‌داند و با توجه به دیدگاه عمیق توطئه‌آمیز پوتین در مورد غرب و نقش آن در شکست اتحاد جماهیر شوروی، آیا چند کلمه سست ریاست جمهوری که همه را در واشنگتن عصبانی می‌کند، واقعاً می‌تواند اوضاع را بدتر کند؟
یک تلاش سریع برای پاکسازی
از سرعت کار مقامات دولت برای روشن کردن اظهارات بایدن واضح بود که می‌دانستند این می‌تواند مشکل بزرگی باشد که به طور بالقوه می‌تواند رویارویی ژئوپلیتیک اروپایی را بسیار بدتر کند. بایدن در سخنانی که در فیلمنامه اش وجود ندارد، با اشاره به پوتین گفت: «به خاطر خدا، این مرد نمی تواند در قدرت بماند».
یک مقام کاخ سفید گفت که منظور بایدن این است که "نمی توان به پوتین اجازه اعمال قدرت بر همسایگان یا منطقه خود را داد" و گفت که منظور بایدن تغییر رژیم نبود.
بلینکن وزیر خارجه آمریکا در سفر به سرزمین های اشغالی گفت: ما استراتژی تغییر رژیم در روسیه یا هر جای دیگری برای این موضوع نداریم. در این مورد، همانطور که در هر صورت است، این به مردم کشور مورد نظر بستگی دارد. این به مردم روسیه بستگی دارد." زبان پاکسازی با توجه به زمینه روشن نقل قول اصلی به سختی قانع کننده بود. اما سخنی با چنین مفاهیمی در زمان تنش های بالا به وضوح نیاز به بازگشت داشت. و به سرعت. هر تصوری که ایالات متحده این درگیری را تلاشی برای خلع پوتین می‌داند، خطرناک خواهد بود، زیرا این درگیری را به رویارویی مستقیم بین ایالات متحده و روسیه تبدیل می‌کند. بایدن با جدیت سعی کرده از این سناریو اجتناب کند - به ویژه مانع از طرح لهستان برای ارسال جت های جنگنده ساخت شوروی به اوکراین برای جلوگیری از این تصور که ناتو نقش مستقیم تری در جنگ دارد.
از آنجایی که محموله‌های عظیم موشک‌های ضدهوایی و ضدتانک غربی به مقاومت قوی اوکراین دامن می‌زند و ظاهراً باعث تلفات سنگین روسیه می‌شود، وضعیت در حال حاضر به لبه چاقو رسیده است.
هدیه تبلیغاتی برای پوتین
شکی نیست که بایدن یک هدیه تبلیغاتی به پوتین داد که می تواند تلاش سخت رئیس جمهور ایالات متحده را در حفظ تمرکز بر اوکراین تضعیف کند. مجموعه اطلاعات مسکو مطمئناً جنگ را به مردم روسیه به عنوان یک فشار خصمانه از سوی غرب معرفی خواهد کرد تا حقیقت حمله بی دلیل به اوکراین را بیش از پیش پنهان کند. این می تواند فشار سیاسی را که غرب امیدوار است با تحریم های سختی که برای تغییر محاسبات پوتین ایجاد می شود، کاهش دهد.
اما تلاش‌های اولیه بایدن برای پرهیز از شخصی‌سازی درگیری با پوتین و توصیف جنگ به‌عنوان رویارویی مستقیم آمریکا و روسیه توسط لفاظی‌های سخت‌گیرانه‌اش نسبت به رهبر روسیه در روزهای اخیر تضعیف شده است. او در اوایل ماه جاری اعلام کرد که پس از حملات بی‌امان به شهرهای اوکراین و غیرنظامیان که منجر به مهاجرت گسترده پناهجویان شد، معتقد است که پوتین جنایتکار جنگی است.
اظهارات بایدن در مورد تصدی رهبر روسیه در قدرت تنها لفاظی قابل توجه در سفر او نبود. بایدن پس از دیدار با پناهندگان در روز شنبه، پوتین را «قصاب» خطاب کرد. پیش از این، بایدن او را "اراذل و اوباش" و "دیکتاتور قاتل" خوانده بود. و فیلم‌نامه‌ای که او برای بیان این اظهارات بدنام از آن خارج شد، به خودی خود جنگ‌طلبانه بود، و پیش‌نمایشی از آنچه بایدن می‌گوید یک مبارزه طولانی بود، که بسیار شبیه به یک جنگ سرد جدید بود.
با توجه به اینکه احتمالاً بایدن بار صلح جهانی را بر دوش خود احساس می‌کند و با کسانی که تراژدی غیرقابل توصیف در اوکراین از آنها بازدید می‌کند احساس همدردی می‌کند، طغیان‌های او در سفر اروپایی‌اش ممکن است به عنوان یک واکنش انسانی به رنج بزرگ قابل درک باشد.
جولیان اسمیت، سفیر ایالات متحده در ناتو، روز یکشنبه به دانا باش در برنامه «وضعیت اتحادیه» به سی‌ان‌ان گفت: او به استادیوم ملی ورشو رفت و به معنای واقعی کلمه با صدها اوکراینی ملاقات کرد.
اسمیت گفت: در حال حاضر، من فکر می‌کنم که این یک واکنش انسانی اصولی به داستان‌هایی بود که در آن روز شنیده بود.
اما سخنان رئیس جمهور نیز باید با دقت انتخاب شود. همانطور که درام شنبه نشان داد، فقط یک لحظه طول می کشد تا یک بحران دیپلماتیک خطرناک ایجاد شود.
جمهوریخواهان از بایدن می‌خواهند که به سناریو عمل کند
بایدن در طول رقابت انتخاباتی خود در سال 2020، در طول مبارزاتی که به دلیل همه گیری کووید-19 لحظات خودجوش را ربوده بود، تا حد زیادی در معکوس کردن تمایل خود به گاف ها موفق بود. مایه تاسف بود که عادات قدیمی او در بیان عقایدش در لحظات نامناسب اکنون دوباره ظاهر شد.
جمهوریخواهان از اظهارات صریح رئیس جمهور در روز یکشنبه استفاده کردند و به دنبال این بودند که این تصور را که بایدن به تحریکات پوتین تا کنون در بحران اوکراین به خوبی پاسخ داده است، از بین ببرند. واضح است که آنها نه تنها امنیت ملی بلکه سیاست پیش از انتخابات میان دوره ای را نیز در نظر داشتند که با کاهش محبوبیت رئیس جمهور شکل می گیرد. و در برخی از انتقادات این حس وجود داشت که جمهوری خواهان با رسانه محافظه کار بازی می کنند که بایدن پیر است، کنترل کامل را در دست ندارد و می تواند ایالات متحده را وارد یک جنگ کند. چنین موضعی به راحتی تحمل میزبانان افکار راستگرا را در قبال سخنان آتشفشانی رئیس جمهور سابق دونالد ترامپ فراموش می کند، اما در میان مردم جمهوری خواه قدرت دارد.
جیم ریش، سناتور ایالت آیداهو، جمهوریخواه ارشد کمیته روابط خارجی سنا، در سخنرانی در برنامه "وضعیت اتحادیه" شبکه سی ان ان، به نظر می رسد که هر دو بر پیام دولت در مورد مخالفت با تغییر رژیم در مسکو تأکید می کنند و در عین حال راهی برای کاهش ظرفیت بایدن برای رهبری پیدا می کنند.
این نماینده جمهوریخواه آیداهو ضمن تمجید از سخنرانی بایدن در لهستان، گفت: "در انتهای آن یک گاف وحشتناک وجود داشت. فقط آرزو می کنم که او روی فیلمنامه بماند."
ریش گفت: «این دولت هر کاری که در توان دارد انجام داده است تا از تشدید تشدید جلوگیری کند.» اما او افزود: «برای تشدید تنش، کاری بیشتر از درخواست تغییر رژیم نمی‌توان انجام داد.
راب پورتمن، سناتور جمهوریخواه اوهایو، کمی معتدل‌تر بود، اما کمتر انتقادی نداشت. اول، من فکر می کنم همه ما معتقدیم که جهان بدون ولادیمیر پوتین جای بهتری خواهد بود. اما دوم اینکه این سیاست رسمی ایالات متحده نیست. پورتمن در برنامه ان‌بی‌سی «ملاقات با مطبوعات» گفت و با گفتن این نکته که تغییر رژیم استراتژی ما است، عملاً به نفع تبلیغ کنندگان روسی و به نفع ولادیمیر پوتین است.
اظهارات بایدن موجی از شوک را در اروپا و همچنین واشنگتن ایجاد کرد. و به نظر می‌رسد که آنها امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه را که یکی از چهره‌های کلیدی در تلاش برای جلب موافقت پوتین با آتش‌بس، با موفقیت اندک بوده، آزار می‌دهند.
مکرون در پاسخ به سوالی درباره اظهارات بایدن مبنی بر اینکه رهبر روسیه «قصاب» است، به شبکه تلویزیونی «فرانس 3» گفت: «من از چنین اصطلاحاتی استفاده نمی‌کنم زیرا هنوز در حال مذاکره با پوتین هستم.
با توجه به خصومت عمیق و متقابل بین مسکو و واشنگتن، هرگونه توافق آتش‌بسی در آینده که پوتین با آن موافقت کند، بعید است از دیپلماسی ایالات متحده بیرون بیاید.
اما هرگونه توافق نهایی - و در واقع هدف بلندمدت جلوگیری از تشدید تنش های خطرناک بین دو قدرت هسته ای بزرگ جهان - به گفتگوی آنها با یکدیگر بستگی دارد. از قبل سخت بود که ببینیم چگونه بایدن با یک رهبر روس که او را جنایتکار جنگی نامیده است ملاقات کند. اتفاقات آخر هفته این کار را سخت تر کرد. و در حالی که هدف ایالات متحده در مسکو تغییر رژیم نیست، در حالی که پوتین همچنان در راس امور است، دیدن گفتگوی معنادار دشوار است.
شایان ذکر است جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، شامگاه شنبه در کاخ سلطنتی ورشو، پایتخت لهستان، ورشو را نماد آزادی دانست و گفت: اوکراین و مردمش در خط مقدم هستند و برای آزادی خود می‌جنگند.
آقای بایدن در سخنرانی خود و در حالی که تعدادی از شهروندان اوکراینی در میان جمعیت حاضر در سخنرانی بودند، خطاب به مردم اوکراین گفت: پیام من برای شما مردم اوکراین این است که ما در کنار شما ایستاده‌ایم. وی تاکید کرد تمام دموکراسی‌های جهان وظیفه دارند به مردم اوکراین کمک کنند.
رئیس جمهوری آمریکا با اشاره به تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد روسیه گفت برای تحریم‌های غرب علیه روسیه، این پوتین است که باید سرزنش شود. وی افزود یک وجب از خاک ناتو را از دست نخواهیم داد، و تهاجم به اوکراین به شکستی راهبردی برای روسیه تبدیل شده است. جو بایدن همچنین با نکوهش اقدام پوتین در تهاجم به اوکراین به مردم روسیه یادآوری کرد سزاوار آینده‌ای بهتر هستند.
جو بایدن گفت روسیه به بهانه ساختگی همبستگی قومی به اوکراین حمله کرده است. وی افزود پوتین مانند تمام خودکامگان معتقد است این قدرت است که تعیین می‌کند چه چیزی درست است درحالیکه برعکس باور وی، این اندیشه و عمل درست است که قدرت می‌آورد.
وی تاکید کرد تنها هزینه‌های «سریع و تنبیهی» می‌تواند روسیه را وادار به تغییر رفتارش کند.
جو بایدن در ادامه به تحریم‌های وضع‌شده علیه روسیه از جمله بانک مرکزی و نیز ممنوعیت صادرات بخش انرژی این کشور به آمریکا اشاره کرد و افزود هم‌اکنون ارزش یک دلار آمریکا برابر با ٢٠٠ روبل است و اقتصاد روسیه که اینک در رده یازدهم جهان قرار دارد به زودی حتی در بین ٢٠ اقتصاد برتر جهان نخواهد ماند.
رئیس جمهوری بایدن گفت برخلاف ادعای کرملین ناتو یک اتحاد دفاعی است. او به همتای روسیه‌ای خود هشدار داد به ورود به یک وجب خاک ناتو حتی فکر هم نکند و افزود نیروهای آمریکایی برای دفاع از ناتو در اروپا هستند نه ورود به جنگ با روسیه.
جو بایدن در ادامه ضمن اشاره به دیدارش با آوارگان اوکراینی و وضعیت اسف‌بار آنها، از لهستان و مردمش به خاطر میزبانی سخاوتمندانه از اوکراینی‌ها قدردانی کرد.
رئیس جمهوری آمریکا با تاکید بر اینکه تهاجم روسیه از همین الان به «شکستی راهبردی» برای پوتین تبدیل شده و ناتو را بیش ازهمیشه متحد کرده، گفت روسیه با مشکلات فراوانی از جمله فرار بی‌سابقه مغزها و سرکوب رسانه‌ها و آزادی‌ها دست و پنجه نرم می‌کند.
آقای بایدن در بخش دیگری از سخنانش خطاب به مردم روسیه گفت آمریکا دشمن‌شان نیست و معتقد است آنها با جنگ‌افروزی پوتین و کشتن غیرنظامیان اوکراینی مخالف هستند.
وی در ادامه خطاب به مردم روسیه گفت اقدامات پوتین سبب انزوای شما از بقیه جهان شده و پوتین می‌تواند و باید به این جنگ پایان دهد.
بایدن در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه اروپا باید به وابستگی خود به انرژی روسیه پایان دهد، افزود جنگ کنونی جنگ در راه آزادی است و برای همه هزینه‌بردار خواهد بود.
آقای بایدن در پایان سفر خود به اروپا و پیش از این سخنرانی، با همتای لهستانی خود و دیگر مقام‌های دولتی و همچنین نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد فعال در کمک‌رسانی به پناهجویانی که از اوکراین به لهستان رفته بودند، دیدار و گفت‌وگو کرد.
جو بایدن از روز چهارشنبه گذشته در اروپا به سر می‌برد. او روز پنجشنبه در سه نشست سران ناتو، گروه-٧، و اتحادیه اروپا شرکت کرد.
رئیس جمهوری آمریکا در نشست سران ناتو در مقر این سازمان در بروکسل گفت تداوم طولانی‌مدت تحریم‌های غرب علیه روسیه می‌تواند پوتین را وادار به عقب‌نشینی کند.
جو بایدن در این نشست با اشاره به تحریم بیش از ۴۰۰ فرد و نهاد روسیه و همچنین اعضای دوما و الیگارش‌های روس، افزود که ناتو چهار گروه رزمی را از جمله در رومانی، مجارستان و بلغارستان مستقر خواهد کرد.
وی روز جمعه در توییتی درباره دیدار خود با اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپایی نوشت، آمریکا و اتحادیه اروپا در تقبیح جنگ توجیه‌ناپذیر و بی‌دلیل روسیه علیه اوکراین همصدا هستند و «گام‌های جدیدی برای کاهش وابستگی اروپا به انرژی روسیه» برداشته‌اند.
بر اساس طرح مورد توافق دو طرف، آمریکا و برخی دیگر از کشورها صادرات گاز طبیعی مایع به اروپا را تا پایان سال جاری میلادی به میزان ۱۵ میلیارد مترمکعب افزایش خواهند داد.
