پس از ماه‌ها تقویت نظامی و حاشیه‌سازی در مرز اوکراین، روسیه فشارها را بر همسایه سابق شوروی خود افزایش می‌دهد و تهدید می‌کند که اروپا را بی‌ثبات می‌کند و ایالات متحده را جذب می‌کند. اوکراین روسیه جنگ اروپا آمریکا
به گزارش جماران به نقل از سى ان ان پس از ماه‌ها تقویت نظامی و حاشیه‌سازی در مرز اوکراین، روسیه فشارها را بر همسایه سابق شوروی خود افزایش می‌دهد و تهدید می‌کند که اروپا را بی‌ثبات می‌کند و ایالات متحده را جذب می‌کند.
روسیه از سال گذشته سیطره نظامی خود را در اطراف اوکراین تشدید کرده است و ده ها هزار نیرو، تجهیزات و توپخانه را در آستانه این کشور جمع آوری کرده است. این تجاوز، هشدارهایی را از سوی مقامات اطلاعاتی ایالات متحده در مورد احتمال قریب الوقوع بودن تهاجم روسیه به همراه داشته است.
در هفته های اخیر، تلاش های طوفانی دیپلماتیک برای کاهش تنش ها به نتیجه ای نرسید.
مسکو بارها برنامه ریزی برای حمله را رد کرده است و در عوض تاکید می کند که حمایت ناتو از اوکراین تهدیدی رو به رشد برای جناح غربی روسیه است.
تشدید درگیری چند ساله بین روسیه و اوکراین بزرگترین بحران امنیتی را در این قاره از زمان جنگ سرد به وجود آورده است و شبح یک رویارویی خطرناک بین قدرت های غربی و مسکو را به وجود آورده است. پس چگونه به اینجا رسیدیم؟ تصویر روی زمین به سرعت در حال تغییر است، اما در اینجا یک تفکیک از آنچه می دانیم وجود دارد.
وضعیت در مرز چگونه است؟
بر اساس برآوردهای مقامات اطلاعاتی ایالات متحده و اوکراین، اکنون بیش از 150000 سرباز روسی اوکراین را مانند نعل اسبی از سه طرف محاصره کرده اند. کاخ سفید بارها هشدار داده است که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه هر لحظه ممکن است به اوکراین حمله کند. در 15 فوریه، پوتین مدعی شد که پس از تکمیل رزمایش، تعدادی از نیروها را به پایگاه باز می‌کشد و برای خروج از بن‌بست به یک مسیر دیپلماتیک باز است.
اما این ادعا با تردید مقامات غربی روبرو شد و به دنبال آن ناامیدی به دنبال داشت زیرا ایالات متحده ادعا می کرد که روسیه به جای کاهش نیروها، بی سر و صدا چندین هزار نفر دیگر را بسیج می کند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، هشدار داد که آمریکا هیچ نشانه فوری از عقب نشینی نظامی روسیه ندیده است، و خاطرنشان کرد: «متأسفانه، بین آنچه روسیه می گوید و آنچه انجام می دهد تفاوت وجود دارد.
ناتو آمادگی نیروهای واکنش سریع خود را افزایش داده است، در حالی که کشورهای عضو نیروها را در حالت آماده باش قرار داده و گردان ها، هواپیماها و کشتی ها را در منطقه مستقر کرده اند.
ایالات متحده دستور اعزام 3000 سرباز اضافی به لهستان را صادر کرد که تعداد کل نیروهای کمکی ارسال شده به اروپا در هفته های اخیر را به حدود 5000 رساند. ایالات متحده می گوید قصد ندارد نیروی نظامی به اوکراین که عضو ناتو نیست بفرستد.
بایدن و رهبران اروپایی هشدار داده‌اند که اگر پوتین به تهاجم خود ادامه دهد، روسیه با عواقب جدی از جمله تحریم‌ها مواجه خواهد شد.
اما این امر روسیه را از ادامه تقویت مواضع نظامی خود بازدارد. در اواخر سال 2021 و اوایل سال 2022، تصاویر ماهواره‌ای استقرار جدید نیروها، تانک‌ها، توپخانه و سایر تجهیزات روسیه را نشان داد که در مکان‌های متعددی از جمله در نزدیکی شرق اوکراین، کریمه و بلاروس حضور داشتند، جایی که نیروهای این کشور در تمرین‌های مشترک با نزدیک‌ترین متحد بین‌المللی مسکو شرکت می‌کردند.
کارشناسان می گویند علیرغم دریافت بودجه، آموزش و تجهیزات از سوی ایالات متحده و دیگر کشورهای عضو ناتو، اوکراین به طور قابل توجهی از ارتش روسیه که تحت رهبری پوتین مدرن شده است، برتری خواهد داشت. بر اساس برخی تخمین ها، اگر جنگی همه جانبه بین دو کشور آغاز شود، ده ها هزار غیرنظامی جان خود را از دست خواهند داد و تا 5 میلیون نفر نیز پناهنده خواهند شد.
چه چیزی زمینه را برای درگیری فراهم کرده است؟
اوکراین سنگ بنای اتحاد جماهیر شوروی بود تا اینکه در سال 1991 با اکثریت قاطع رای به استقلال داد، نقطه عطفی که ناقوس مرگ برای ابرقدرت در حال شکست بود. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ناتو به سمت شرق پیش رفت و بسیاری از کشورهای اروپای شرقی را که در مدار کمونیستی قرار داشتند، به میان آورد. در سال 2004، ناتو جمهوری‌های بالتیک شوروی سابق، استونی، لتونی و لیتوانی را اضافه کرد. چهار سال بعد، اعلام کرد که قصد دارد روزی در آینده ای دور به اوکراین پیشنهاد عضویت دهد –این یعنى عبور از خط قرمز برای روسیه.
پوتین اشاره کرده است که گسترش ناتو را یک تهدید وجودی می بیند و چشم انداز پیوستن اوکراین به ائتلاف نظامی غربی را یک «اقدام خصمانه» می داند. او در مصاحبه ها و سخنرانی ها بر دیدگاه خود مبنی بر اینکه اوکراین از نظر فرهنگی، زبانی و سیاسی بخشی از روسیه است تاکید کرده است.
در حالی که برخی از جمعیت عمدتاً روسی زبان در شرق اوکراین همین احساس را دارند، جمعیت ملی گراتر و اوکراینی زبان در غرب از لحاظ تاریخی از ادغام بیشتر با اروپا حمایت کرده است. پوتین در مقاله ای که در ژوئیه 2021 نوشت، بر تاریخ مشترک آنها تأکید کرد و روس ها و اوکراینی ها را "یک ملت" توصیف کرد.
اوکراینی‌ها که در سه دهه گذشته به دنبال هماهنگی بیشتر با نهادهای غربی مانند اتحادیه اروپا و ناتو بوده‌اند، از این تصور عقب‌نشینی کرده‌اند. در اوایل سال 2014، تظاهرات گسترده در کی یف پایتخت موسوم به یورومیدان، رئیس جمهور دوست روسیه را پس از امتناع از امضای توافقنامه اتحادیه اروپا، مجبور به اخراج کرد.
روسیه با الحاق شبه جزیره کریمه اوکراین و تحریک یک شورش جدایی طلب در شرق اوکراین که کنترل بخشی از منطقه دونباس را به دست گرفت، پاسخ داد. با وجود توافق آتش‌بس در سال 2015، دو طرف شاهد صلح پایدار نبوده‌اند و خط مقدم از آن زمان به سختی حرکت کرده است. به گفته دولت اوکراین، نزدیک به 14000 نفر در این درگیری کشته شده اند و 1.5 میلیون نفر در داخل اوکراین آواره شده اند.
پوتین چه می خواهد؟
پوتین ماه ها بدون شلیک گلوله یا پرتاب تانک از مرز خود با اوکراین، توانسته است فشار بر غرب را افزایش دهد. مسکو متهم به درگیر شدن در جنگ هیبریدی علیه اوکراین، استفاده از حملات سایبری، فشار اقتصادی و تبلیغات برای ایجاد تنش است. وزارت امور خارجه در اوایل فوریه مدعی شد که روسیه آماده است تا از طریق یک ویدیو با پرچم دروغ، "بهانه ای برای تهاجم" بسازد.
با این حال، نیات کرملین در این کشور تا حد زیادی یک راز باقی مانده است. با این حال، آنچه پوتین به وضوح بیان کرده است، این است که او گسترش ناتو به سمت شرق را به عنوان یک تهدید وجودی برای روسیه می‌داند.
پوتین در ماه دسامبر فهرستی از خواسته های امنیتی را به آمریکا و ناتو ارائه کرد. مهمترین آنها تضمینی است مبنی بر اینکه اوکراین هرگز وارد ناتو نخواهد شد و این ائتلاف ردپای نظامی خود را در اروپای شرقی و مرکزی عقب می اندازد -- پیشنهاداتی که ایالات متحده و متحدانش بارها گفته اند آغازگر نیستند.
پوتین نشان داد که علاقه ای به مذاکرات طولانی در این زمینه ندارد. او اواخر سال گذشته در کنفرانس خبری سالانه خود گفت: «این شما هستید که باید به ما تضمین بدهید و باید فوراً همین الان این کار را انجام دهید». آیا ما موشک‌ها را نزدیک مرز آمریکا مستقر می‌کنیم؟ نه ما نیستیم. این ایالات متحده است که با موشک های خود به خانه ما آمده است و در حال حاضر در آستانه ما ایستاده است.
مذاکرات سطح بالا بین غرب و روسیه در ژانویه بدون هیچ پیشرفتی به پایان رسید. این بن بست باعث شد تا رهبران اروپا وارد دیوانه دیپلماسی شاتل شوند و بررسی کنند که آیا کانال مذاکره ای که بین فرانسه، آلمان، روسیه و اوکراین برای حل مناقشه در شرق اوکراین ایجاد شده است - معروف به مذاکرات فرمت نرماندی - می تواند راهی برای حل و فصل مناقشه و آرام کردن بحران فعلی در شرق اوکراین باشد.
پوتین در یک کنفرانس خبری با اولاف شولز، صدراعظم جدید آلمان در 16 فوریه، ادعاهای غیرمستند مبنی بر اینکه اوکراین در حال انجام "نسل کشی" علیه روسی زبانان در منطقه دونباس است، تکرار کرد و خواستار حل مناقشه از طریق پیشرفت صلح مینسک شد. انعکاس لفاظی های مشابهی که به عنوان بهانه ای برای الحاق کریمه مورد استفاده قرار گرفت.
مسکو و کی یف همچنان بر سر عناصر کلیدی توافق صلح امضا شده در سال 2015 اختلاف نظر دارند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین اخیراً اعلام کرد که او یک نقطه از توافقات مینسک را که مستلزم گفت و گو در مورد انتخابات محلی در دو منطقه جدایی طلب مورد حمایت روسیه در شرق کشور است و - اگرچه نامشخص است در چه ترتیبی - همچنین کنترل دولت اوکراین بر مرزهای شرقی خود را بازگرداند. منتقدان می گویند این توافقنامه می تواند به مسکو بی نظیر بر سیاست اوکراین کمک کند.
پوتین به صراحت پاسخ داده و گفته است صرف نظر از اینکه زلنسکی این طرح را دوست دارد یا خیر، باید اجرا شود. زلنسکی، کمدین سابق و ستاره تلویزیونی، در انتخابات سال 2019 با وعده‌هایی برای پایان دادن به جنگ در دونباس پیروز شد، اما چیزی تغییر نکرده است. زلنسکی در پاسخ به سوالی در مورد زبان تند و غیر دیپلماتیک پوتین، به زبان روسی پاسخ داد و به صراحت گفت: "ما او نیستیم."
دیدگاه اوکراین چیست؟
رئیس جمهور زلنسکی بارها خطر تهاجم روسیه را کم اهمیت جلوه داده و خاطرنشان کرده است که این تهدید سال هاست وجود داشته و در ماه های اخیر بیشتر از این نبوده است. حال و هوای مشابهی در کی یف وجود دارد، جایی که اوکراینی ها علیرغم هشدارهای بین المللی و در شرایطی که دولت های خارجی کارکنان دیپلماتیک خود را از پایتخت خارج می کنند، به کارهای روزمره خود ادامه می دهند.
دولت اوکراین تاکید کرده است که مسکو نمی‌تواند از ایجاد روابط نزدیک‌تر کیف با ناتو یا دخالت در سیاست داخلی یا خارجی آن جلوگیری کند. وزارت خارجه روسیه در بیانیه ای به سی ان ان گفت: «روسیه نمی تواند مانع نزدیک شدن اوکراین به ناتو شود و حق ندارد در بحث های مربوطه نظری داشته باشد».
تنش‌ها بین دو کشور با تشدید بحران انرژی اوکراین که کی یف معتقد است مسکو عمداً آن را تحریک کرده است، تشدید شده است. اوکراین خط لوله بحث برانگیز نورد استریم 2 -- که گاز روسیه را مستقیماً به آلمان وصل می کند -- به عنوان تهدیدی برای امنیت خود می داند.
نورد استریم 2 یکی از دو خط لوله ای است که روسیه علاوه بر شبکه خط لوله سنتی زمینی خود که از شرق اروپا از جمله اوکراین می گذرد، در دریای بالتیک زیر آب گذاشته است. کی یف خطوط لوله در سراسر اوکراین را به عنوان عنصری برای محافظت در برابر تهاجم روسیه می‌داند، زیرا هرگونه اقدام نظامی می‌تواند جریان حیاتی گاز به اروپا را مختل کند.
این تنها یکی از چالش های بی شماری است که دولت زلنسکی با آن مواجه است. این بازیگر سابق که در تلویزیون اوکراین نقش یک رئیس جمهور را بازی می کرد، از زمان تصدی پست ریاست جمهوری در سال 2019، غسل تعمید بی رحمانه ای از آتش در دنیای واقعی سیاست داشته است. محبوبیت دولت او در میان چالش‌های سیاسی داخلی متعدد، از جمله موج سوم اخیر عفونت‌های کووید-۱۹ و اقتصاد در حال مبارزه، راکد مانده است.
بسیاری از اوکراینی‌ها از اینکه دولت به وعده‌هایی که آن را به قدرت رساند، از جمله سرکوب فساد در سیستم قضایی کشور، عمل نکرده است، ناراضی هستند. اما نگرانی شدیدتر شکست زلنسکی تا کنون در برقراری صلح در شرق کشور است.
در میان هشدارهای رهبران غربی مبنی بر تهاجم روسیه "هر روز"، رئیس جمهور اوکراین روز 16 فوریه را روز ملی وحدت اعلام کرد و تاکید کرد که اوکراین توسط "هیچ دشمنی" مرعوب نمی شود و می تواند "از خود دفاع کند".
زلنسکی در یک سخنرانی ویدئویی گفت: ما تمام تلاش خود را برای دفاع از منافع خود انجام می دهیم و تقریباً از حمایت دیپلماتیک تقریباً همه رهبران جهان متمدن برخوردار شده ایم و امنیت اروپا و کل قاره به اوکراین و ارتش ما بستگی دارد. "
شایان ذکر است اخیرا برخی شرکت های هواپیمایی از جمله لوفت هانزا اعلام کردند که پروازهای خود به برخی مناطق اوکراین را لغو کرده اند.
دمیترو کولبا وزیر خارجه اوکراین نیز روز گذشته در مونیخ به خبرنگاران گفت که کشورش آماده است با هر سناریوی احتمالی برخورد کند.
الیزه: پوتین به ماکرون اطمینان داده نظامیان روس از بلاروس برمیگردند
کاخ الیزه شامگاه یکشنبه خبر دادند که «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه در تماس تلفنی با «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه به وی اطمینان داده که نظامیان روس پس از پایان رزمایش، از بلاروس باز میگردند.
رسانه‌های روس نیز خبر دادند که «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه و «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه نیز روز دوشنبه گفت‌وگوی تلفنی درباره بحران اوکراین خواهند داشت.
کاخ الیزه فرانسه اضافه کرد که طی ساعت‌های آینده گفت‌وگوی تلفنی میان ماکرون با «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا و «اولاف شولتز» صدر اعظم آلمان انجام خواهد شد.
کاخ کرملین روسیه نیز ساعتی پیش خبر داد که رئیس جمهور روسیه روز یکشنبه در گفت‌وگوی تلفنی با رئیس جمهور فرانسه از تلاش‌های ناتو برای انتقال تسلیحات به اوکراین انتقاد کرده و گفت که این اقدام ناتو کی‌یف را تشویق خواهد کرد تا درگیری‌ها در دونباس را با توسل به زور حل کند.
تنش اوکراین و کشورهای غربی با روسیه، در سال‌های گذشته به خصوص بعد از الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ به شدت افزایش پیدا کرده است. این شبه جزیره پس از سقوط دولت مرکزی اوکراین توسط گروه‌های مورد حمایت غرب و قدرت گرفتن گروه‌های متمایل به روسیه در شرق اوکراین بعد از یک همه پرسی از اوکراین جدا شد و به روسیه پیوست.
کرملین با توجه به درگیری‌های روزهای اخیر در منطقه دونباس در شرق اوکراین عمیقاً نگران شعله‌ور شدن اوضاع در اوکراین است و آن را از نزدیک زیر نظر دارد.
