«قمار بزرگ» ترکیه در افغانستان

به گزارش جماران، روزنامه «نشنال» چاپ امارات نوشت: آسان است که جنگ به رهبری آمریکا در افغانستان را یک فاجعه قلمداد کنید. 20 سال پس از رسیدن نیروهای آمریکا و ناتو برای پایان دادن به سال ها حاکمیت سخت طالبان در حالی که القاعده و رهبر آن «اسامه بن لادن» را از بین برد، طالبان با خروج نیروهای آمریکایی و سقوط کشور به سمت هرج و مرج، سرزمین های زیادی را تصرف می کنند.

ناظران جنگ داخلی دیگری را پیش بینی می کنند.

اما اکنون ترکیه از راه رسیده است تا با حفظ امنیت در فرودگاه بین المللی «حامد کرزی» کابل خط را حفظ کند. این معامله هنوز نهایی نشده است، اما مقامات آمریکا و ناتو علاقه خود را برای کنترل نیروهای ترکیه بر نماد مهم و مرکز تدارکات، اقتصادی و نظامی تأیید کرده اند. گفته می شود که مذاکرات آمریکا و ترکیه در هفته گذشته پیشرفت واقعی داشته است.

تسریع در روند خروج نظامیان آمریکا در چند هفته گذشته از افغانستان گسترش برق آسای کنترل طالبان در چند استان افغانستان را تسهیل کرده است؛ در حالی که در افغانستان همه مسیرها به خروج منتهی می شود. با کاسته شدن از ابعاد هیات های دیپلماتیک خارجی در افغانستان، امنیت فرودگاه شهر کابل - درگاه اصلی افغانستان محصور در زمین به دیگر نقاط جهان - با حساسیت شدید مواجه شده است.

طالبان اخیرا به ترکیه نسبت به گسترش حضور سربازانش در افغانستان برای تامین امنیت فرودگاه کابل و تبعات خودداری مقام های ترکیه ای در تجدید نظر در تصمیمشان و تداوم اشغال کشور هشدار داد.

پیشنهاد ترکیه برای اداره فرودگاه مهم کابل و تامین امنیت آن رسما در جریان اولین دیدار اردوغان با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در حاشیه اجلاس ناتو در ماه ژوئن مطرح شد.

امنیت فرودگاه شهر کابل که برای حفظ حضور انسانی و دیپلماتیک بین المللی در افغانستان ضروری است، تبدیل به یک نگرانی فوری شده و به نظر می رسد پیشنهاد ترکیه خوشایند کشورهایی بوده که در تلاش برای کنار آمدن با تبعات خروج آمریکا از افغانستان هستند.

اما مخالفت شدید طالبان با ترکیه در روزهای اخیر بر تغییرات چشمگیر قدرت در عرصه میدانی و اهمیت دیپلماتیک این گروه همچنان که مذاکرات صلح افغانستان  در شهر دوحه قطر از سر گرفته شده، تاکید می کند.

پیشنهاد ترکیه در قبال فرودگاه کابل چند ماه بوده که در محافل سیاسی افغانستان مطرح شده و هشدار اخیر طالبان به آن نیز از نظر اکثر تحلیلگران چندان تعجب آور نیست.

«علی آدیلی» محقق و مدیر انستیتوی موسوم به شبکه تحلیلگران افغانستان مستقر در کابل اظهار داشت: این واکنش طالبان به خبر توافق بین آمریکا و ترکیه غیرمنتظره نبود. از نظر طالبان این به معنی تمدید عملیات نظامی بین المللی که در اواخر سال 2001 شروع شد، است.هدف طالبان در حال حاضر خارج شدن همه بازیگران بین المللی از افغانستان است. هدف نهایی آنها تصرف کابل، شاید به طور نظامی و نه به عنوان بخشی از یک توافق به دست آمده از طریق مذاکره، است.

آدیلی متذکر شد اما هشدار طالبان در قبال توافق مربوط به تامین امنیت فرودگاه کابل همچنین بر خلاف «تضمین های مداوم آنها مبنی بر این که به منافع هیات های دیپلماتیک و عوامل انسان دوستانه در افغانستان آسیب نمی زنند» است.

هنوز جزئیات تعداد سربازان لازم برای تامین امنیت فرودگاه کابل مطرح نشده و «خلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه افزایش یافتن تعداد نظامیان یگان 500 نفری این کشور در افغانستان را رد کرده است.

همچنین هنوز شفافیت چندانی درباره این که آیا سربازان ترکیه ای تحت یک هیات فرماندهی ناتو یا تحت پرچم ترکیه - نظیر ماموریت های نظامی آنکارا در سوریه، لیبی، و منطقه قره باغ در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان - فعالیت کنند وجود ندارد.

به گفته «متین گورجان» یک کارشناس امنیتی ترکیه، عملیات امنیتی ترکیه بدون پوشش دیپلماتیک ناتو یا سازمان ملل خطرناک است.

اردوغان در اظهارات چند روز پیش گفت امیدوار به مشارکت پاکستان در تامین امنیت این فرودگاه است. اما به گفته تحلیلگران این مساله نیز گفتنش آسان تر از انجام دادنش است.

یک مقام ارشد پاکستانی که نامش را فاش نکرد به فایننشال تایمز گفته است اسلام آباد در ازای تامین «پشتیبانی لجستیک و عبور» از خاک پاکستان انتظار تبادل اطلاعات بر سر افغانستان از سوی ترکیه را دارد.

اسلام آباد تا کنون با مجوز دادن به آمریکا برای اجرای حملات هوایی به افغانستان از خاکش خودداری کرده و هر گونه مشارکت پاکستان در هر گونه ماموریت ترکیه  با چالش های خاص خودش همراه است.

سازمان اطلاعات قدرتمند ارتش پاکستان مدت ها به عنوان یک حامی ارشد طالبان مطرح بوده هر چند که دولت ها در پاکستان هر گونه حمایت این کشور از این گروه را رد می کنند.

طالبان نیز تاکید داشته که مدیون پاکستان نیست. اما مذاکره کننده های آمریکایی این ادعا را رد کرده و متذکر می شوند که نمایندگان طالبان در جریان مذاکرات صلح آمریکا-طالبان در قطر مرتبا برای رایزنی با رهبرانشان با پرواز به پاکستان می روند.

افغانستان به عنوان یک کشور با تاریخچه طولانی جنگ های داخلی عمدتا مبتنی بر اختلافات قومیتی، همچنین دسته بندی هایی دارد که می تواند قدرت های خارجی فعال در این کشور را ببلعد.

همچنین آرای عمومی در ترکیه نیز یکپارچه نیست و دولت اردوغان باید این مورد را نیز به دقت زیر نظر بگیرد.

شبکه های تلویزیونی حامی اردوغان کارشناسانی را نشان می دهند که اقدام اخیر رئیس جمهور ترکیه در گسترش نفوذ آنکارا در افغانستان تحسین می کنند اما منتقدان این ماموریت را زیر سوال می برند.

گورجان اظهار داشت: من مطمئنم ماموریت در افغانستان با حمایت عمومی کمتری نسبت به ماموریت در لیبی مواجه می شود. خیلی از مردم می پرسند فایده اعزام سربازانمان به افغانستان در این مقطع زمانی چیست.

به گفته گورجان، در داخل حزب عدالت و توسعه ترکیه نیز شکاف هایی بین حامیان پرو پا قرص اردوغان و محافل ضدآمریکایی در داخل این حزب که می پرسند چرا ترکیه با آمریکایی ها برای انجام کار کثیف آنها همکاری می کند، وجود دارد.

بزرگترین ریسک ضربه بالقوه ای است که به قدرت نرم ترکیه در افغانستان ممکن است وارد شود. اگر سربازان ترکیه با ظرفیت عملیاتی استقرار یابند و درگیری هایی به وجود آمده و این سربازان شروع به شلیک کنند، این شهرتی که ارتش ترکیه در افغانستان در 15 سال گذشته ساخته به آسانی می تواند در عرض یک چشم به هم زدن سقوط کند.

دستکم تا نزدیک شدن تسلط طالبان بر افغانستان، آنکارا باید انتظار حداقل پشتیبانی نظامی از قدرت های غربی و منطقه ای را داشته باشد. این تقریباً یک سناریوی ایده آل برای اردوغان است که اغلب از احیای دوران عثمانی و ساختن امپراتوری قادر به شکل دادن به منطقه صحبت می کند. او به زودی ممکن است با بزرگترین آزمایش خود در افغانستان، گورستان امپراتوری ها روبرو شود.