ضربه های«پنهانی» عربستان به امارات

به گزارش جماران به نقل از خبرگزاری فرانسه، یک مشاور نزدیک به حاکمان امارات متحده عربی گفت که عربستان سعودی«ضربه هایی پنهانی» به امارات همسایه خلیج فارس خود در سایه اختلاف نفتی میان این دو همپیمان وارد کرده است. 

این مشاور تأکید کرد که دو کشور رقابت اقتصادی سختی با هم دارند.

این مشاور نزدیک به دایره های حاکمیت امارات که نخواست نامش فاش شود گفت که همسایه سعودی به امارات ضربه هایی پنهانی زده است اما همه چیز تا کنون تحت کنترل بوده است.

این مشاور با اشاره به تضاد موضع گیری دو کشور درباره آینده تولید نفت گفت: ما از رقابت استقبال می کنیم.

این منبع در ادامه به اختلاف دو کشور در زمینه عادی سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی و موضع عربستان در زمینه مصر و آشتی این کشور با قطر اشاره کرد و گفت: ائتلاف های جدیدی در منطقه شکل می گیرد و دو اردوگاه نیز به وجود می آیند.

اخیرا وزارت انرژی امارات گزینه مطرح شده شده توسط گروه «اوپک+» برای تمدید توافق کنترل صادرات کنونی نفت را  «توافقنامه ای غیرعادلانه» برای امارات توصیف کرد.

همین امر باعث شد در توافق تأخیر بیفتد؛ اتفاقی که باعث شد در فرایند ایجاد توازن قیمت در بازار نفت خام در اثنای بحران شیوع ویروس کرونا مانع تراشی ایجاد شود.

موضع گیری امارات چالش کم سابق عربستان در بازار نفت توسط همپیمان نزدیک و قابل اعتماد به شمار می رود. عربستان سعودی بزرگترین صادر کننده نفت در جهان و دارنده بزرگترین اقتصاد در جهان عرب است.

شاهزاده«عبدالعزیز بن سلمان» وزیر انرژی عربستان نیز به موضع امارات چنین پاسخ داد: توافق بین کشورهای اوپک+ به جز یک کشور برقرار است»اما به نام امارات اشاره نکرد. 

اختلاف میان دو تولیدکننده بزرگ گروه اوپک اما پس از آن شدت گرفت و هر دو کشور که معمولا اختلافاتشان را بین خودشان نگه می دارند، این بار در تلویزیون علنی کردند. ریاض روی طرح خود که مورد حمایت سایر اعضای اوپک پلاس از جمله روسیه قرار گرفته است، اصرار کرد. طبق این طرح، تولید نفت باید در چند ماه آینده افزایش پیدا کند اما توافق محدودیت عرضه با هدف ثبات بازار باید تا پایان سال ۲۰۲۲ تمدید شود.

شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی یکشنبه هفته گذشته در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ گفت: ما باید توافق را تمدید کنیم. این تمدید افراد زیادی را در دایره راحتی قرار می دهد.

در اظهاراتی که نشان دهنده عمق این اختلاف دیپلماتیک است، شاهزاده عبدالعزیز  گفت: ابوظبی در داخل اتحاد اوپک پلاس منزوی شده است. همه گروه در برابر یک کشور بود که برای من ناراحت کننده اما واقعیت است.

اندکی پیش از اظهارات وزیر انرژی عربستان سعودی، «سهیل المزروعی» همتای اماراتی وی تمدید مدت توافق را رد و تنها از افزایش کوتاه مدت تولید حمایت کرده و خواستار شرایط بهتر برای کشورش در سال ۲۰۲۲ شده بود.

مزروعی به تلویزیون بلومبرگ گفت: امارات متحده عربی خواستار افزایش بدون شرط تولید است که بازار ایجاب می کند. با این حال تصمیم برای تمدید توافق تا پایان سال ۲۰۲۲ لزومی ندارد که اکنون گرفته شود.

ابوظبی متحدانش را در موقعیت دشواری قرار داده که یا خواسته های من را بپذیرید یا اتحاد اوپک پلاس متلاشی می شود. در چنین اوضاعی احتمال ناکامی در رسیدن به توافق بازار را با کمبود بیشتر عرضه روبرو کرده و باعث افزایش چشمگیر قیمتهای نفت می شود. اما سناریوی فروپاشی اتحاد اوپک پلاس هم مطرح است که در این صورت بحران ریزش قیمت نفت در سال گذشته تکرار خواهد شد. دفعه پیش اختلاف میان عربستان سعودی و روسیه باعث به راه افتادن جنگ قیمت و سقوط قیمتها شده است.

ماه ها پس از آتش بس برای این جنگ قیمت کوتاه مدت، امارات متحده عربی با مطرح کردن ایده خروج از اوپک بازارها را ملتهب کرد. این بار تهدید مذکور را تکرار نکرد اما هنگامی که از شاهزاده سعودی درباره احتمال خروج امارات سوال شد، وی تنها گفت: امیدوارم این طور نباشد.

شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان اظهار کرد: بدون تمدید توافق، به توافق قبلی برمی گردیم که تحت آن تولید در اوت و پس از آن افزایش پیدا نمی کند و احتمالا تاثیر تورمی روی قیمت نفت خواهد داشت. وی در پاسخ به این که آیا گروه می تواند بدون موافقت امارات متحده عربی تولیدش را افزایش دهد، پاسخ داد: نمی توانیم.

شاهزاده سعودی در این مصاحبه گفت: وی با همتای اماراتی خود صحبت نکرده است اگرچه اصرار داشت که وی همچنان دوستش است.

در قلب این اختلاف، مسئله مبنای سطح تولید در میان است. کاهش یا افزایش تولید هر کشوری بر اساس سطح مبنای تولید سنجیده می شود. هر چه این سطح مبنا بالاتر باشد، این کشور اجازه دارد نفت بیشتری تولید کند. امارات متحده عربی می گوید سطح تولید فعلی این کشور که حدود ۳.۲ میلیون بشکه در روز در آوریل سال ۲۰۲۰ تعیین شد بسیار اندک است و باید ۳.۸ میلیون بشکه در روز تعیین شود.

عربستان سعودی و روسیه به دلیل واهمه از این که سایر تولیدکنندگان گروه خواستار افزایش سهمیه تولیدشان شوند، با درخواست امارات متحده عربی برای محاسبه مجدد هدف تولید این کشور مخالفت کرده اند. شاهزاده سعودی اظهار کرده که ابوظبی با درخواست اخیرش بدعت بدی را پایه گذاری می کند.

ابوظبی در آوریل سال ۲۰۲۰ سطح مبنای تولید فعلی را پذیرفت اما نمی خواهد به مدت طولانی تری در این توافق بماند. ابوظبی هزینه سنگینی برای توسعه ظرفیت تولید داشته و شرکتهای خارجی نظیر غول فرانسوی توتال را جذب کرده است. اکنون که چشم انداز بازگشت نفت ایران در صورت دستیابی به توافق هسته ای جدید مطرح است، صبر این کشور برای دستیابی به شرایط جدید توافق لبریز شده است.

این اختلاف کم سابقه باعث شد پس از چند روز مذاکره، نشست وزیران انرژی گروه اوپک پلاس در روز دوشنبه هفته پیش لغو شود و تاریخ نشست بعدی این گروه اعلام نشد.

این تولیدکنندگان اعلام کرده اند به موقع درباره تاریخ دیدار آتی خود تصمیم خواهند گرفت و هیچ سیگنالی درباره این که آیا مصالحه ای در روزهای آینده صورت خواهد گرفت، نگفته اند.

در همین حال، خبرگزاری اسپوتنیک گزارش داد انفجار بزرگی بامداد پنجشنبه در بندر «جبل علی» امارات عربی متحده روی داد. این انفجار منجر به آتش سوزی بزرگی شد. مقامات دبی گفتند آتش سوزی در نتیجه انفجار یک کانتینر در داخل کشتی در بندر جبل علی بود. این حادثه، تلفات انسانی نداشت.

بندر جبل علی که توسط  بنادر بین المللی دبی اداره می‌ شود، بزرگترین بندر خاورمیانه است و علاوه بر دارا بودن یک منطقه آزاد صنعتی، کارخانه دوبال به عنوان یکی از بزرگ ترین کارخانه های آلومینیوم در خاورمیانه را در خود جای داده است. منطقه جبل علی در فاصله 30 کیلومتری از مرکز شهر دبی واقع شده است.

آتش سوزی مهیب بندر جبل علی توجه همه را به خود جلب کرد و در نهایت مشخص شد که جریانی در پس آن است.

این روزها تنش میان امارات عربی متحده و همسایگان عرب اش مخصوصا عربستان سعودی به شدت افزایش یافته و این تنش در جلسه اوپک پلاس کاملا مشهود بود.

برای اولین بار امارات در مقابل تصمیم برادر بزرگتر خود یعنی عربستان سعودی ایستاد و از پذیرش توافق اوپک برای حفظ سطح تولید امتناع کرد، طرحی که عربستان سعودی پشتیبان آن بود و اصرار داشت که باید اجرایی شود.

پس از تحریم های آمریکا علیه ایران، و برای پوشش کمبود نفت ایران در بازار، عربستان سعودی تولید خود را بالا برد ولی به دلیل سقوط قیمت ها مخصوصا در دوران کرونا به جای اینکه سود کند، ضرر کرد.

با توجه به اینکه عربستان سعودی هر چه ذخیره مالی داشته طی سال های گذشته برای راضی نگه داشتن ترامپ و تامین هزینه های جنگ یمن خرج کرده این روزها این کشور شدیدا به درآمد نفتی خود محتاج می باشد.

طبق یکی از مطالعات پژوهشی، امارات عربی متحده جزو معدود کشورهای منطقه می باشد که توانسته شرایط زیربنایی اقتصادی متنوعی را برای خود ایجاد کند که حتی اگر فروش نفت اش هم متوقف شود هیچ مشکلی نداشته باشد.

برخی باور دارند عربستان سعودی مخالف برقراری رسمی روابط سیاسی فیما بین امارات عربی متحده و رژیم اسرائیل بود و اصرار داشت که امارات عربی متحده و بحرین برای تقویت موضع شورای همکاری خلیج فارس هر گونه برقراری رابطه ای را منوط به توافق جمعی اعضای این شورا کنند.

از سوی دیگر امارات عربی متحده با رویکردی که عربستان سعودی در جنگ یمن اتخاذ کرده و پایانی برای آن در نظر نگرفته مخالف می باشد، و همین جریان موجب به وجود آمدن چندین درگیری میان طرفداران عربستان سعودی و امارات در یمن شد.

البته امارات باور دارد که در یمن به اهداف خود یعنی کنترل بنادر و گذرگاه های حساس یمن رسیده و نیاز ندارد که بیش از این درگیر جنگ یمن شود، به همین دلیل هم از حدود یک سال پیش تا به حال دیگر نیروهای وابسته به امارات عربی متحده در بسیاری از جنگ ها مشارکت فعال نداشتند و امارات تعداد زیادی از نیروهای خود را از جبهه های جنگ در یمن خارج کرد تا عربستان در این جنگ تنها بماند.

مساله دیگری که شاید موجب تشدید اختلاف فیما بین عربستان و امارات شده این است که عربستان به صورت یک جانبه ائتلاف ایجاد شده بر علیه قطر را شکست و با قطر رابطه برقرار کرد و توقع داشت که سه کشور دیگر عربی یعنی امارات، بحرین و مصر از عربستان تبعیت کنند اما امارات و بحرین حاضر نشدند که از نظر برادر بزرگتر تبعیت کنند.

مصر هم که منافع اقتصادی اش اقتضا می کند روابط حسنه ای با قطر داشته باشد (حدود یک میلیون کارگر مصری در قطر کار می کنند) بسیار سریع به عربستان پیوست؛ امری که موجبات ناراحتی امارات و بحرین را ایجاد کرد، چرا که این دو توقع داشتند بازگشت رابطه با قطر منوط به تصمیم جمعی چهار کشور باشد.

البته مصری ها هم گله دیگری از امارات دارند و آن این است که برخی شرکت های اماراتی در حال سرمایه گذاری و همکاری با شرکت های اسرائیلی که در حال ساخت سد النهضه می باشند، و عملا بودجه احداث این سد توسط سرمایه گذارهای اماراتی تامین می گردد.

بسیاری تصور می کردند که برقراری رابطه فیما بین امارات و رژیم اسرائیل فقط در سطح شعار باقی بماند اما امروزه مشاهده می کنیم که طرفین تلاش دارند که این روابط را تحکیم بخشند؛ امری که به سلیقه دیگر همسایگان امارات خوش نمی آید.

نکته دیگری که موجبات اختلافات فیما بین عربستان و امارات را ایجاد کرده این است که علیرغم دشمنی عربستان سعودی با ایران و اصرار آن بر اینکه همه کشورهای عربی باید روابط خود با ایران را قطع کنند، اما امارات روابط اقتصادی خود با ایران را طی چند سال اخیر حفظ کرد و همچنین هیات های امنیتی و سیاسی متعددی از امارات به ایران و بالعکس سفر کردند تا موجبات برقرار ماندن روابط فیما بین و حسن همجواری را فراهم کنند، رسما هم امارات رابطه خود با ایران را قطع نکرد و فقط سفیر خود را برای مشورت از ایران فرا خواند.

پس از تغییر دولت در آمریکا هم روابط فیما بین «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی و شاهزاده «محمد بن زاید» ولیعهد امارات به سردی گروید چرا که محمد بن زاید محمد بن سلمان را مجاب کرده بود که همه تخم مرغ های خود را در سبد ترامپ قرار دهد و در نهایت با شکست ترامپ موضع عربستان و امارات در سیاست خارجی آمریکا با تزلزل مواجه شد.

شکست نتانیاهو در انتخابات فلسطین اشغالی هم همه حساب کتاب های این دو را به هم زد چون اینها روی نفوذ نتانیاهو در لابی های صهیونیستی آمریکا حساب باز کرده بودند و چون شدیدا از نتانیاهو حمایت کرده بودند مخالفان نتانیاهو نسبت به اینها موضع منفی دارند و  محمد بن سلمان بیشترین متضرر این ماجرا شده و پس از به قدرت رسیدن بایدن در آمریکا مشاهده می کنیم که حضور وی در مجامع سیاسی بسیار کمرنگ تر از قبل شده است.

به هر صورت به نظر می رسد ماجرای آتش سوزی جبل علی به نوعی یک اخطار از طرف برخی همسایگان امارات به این کشور به حساب می آید که نمی تواند خارج از جمع همسایگان خود در منطقه گام بردارد و همه زیربناهایی که برای بقا بدون نفت و بدون همسایه ها روی آن حساب باز کرده می توانند در یک شبانه روز در آتش بسوزند.