اتحادیه اروپا با اخراج غیراصولی مهاجران افغانستان که قربانی مداخلات خارجی برخی از کشورهای عضو این نهاد بوده، اوضاع را بغرنج تر می کند.
به گزارش جماران به نقل از راشا تودی، یک بار دیگر تمایل اتحادیه اروپا برای رسیدگی به علائم و نه علت مشکلات آنها، فقط اوضاع را بدتر می کند، هم برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا و هم برای افغان ها.
افغانستان یکی از معضلات مهم مهاجرت اتحادیه اروپا را در خود قرار داده است. برخی از افغان ها از جمله پناهندگانی هستند که واقعاً مستحق پناهندگی در کشوری با آرامش بیشتر هستند، چه در اروپا و چه در جاهای دیگر. با این وجود افغان ها نیز در میان افرادی هستند که بیشترین هدف اتحادیه اروپا برای اخراج اجباری هستند، به کشوری که مسلماً ناپایدارترین کشور جهان است و تحت تأثیر مداخلات خارجی مورد حمایت و تأمین بودجه چندین کشور اتحادیه اروپا قرار دارد.
در طول این مشکلات، اتحادیه اروپا به عنوان بزرگترین کمک کننده خارجی در جهان، از سال 2002 بیش از 4 میلیارد یورو به افغانستان کمک ارسال کرده است و این کشور را به بزرگترین دریافت کننده کمک های اتحادیه اروپا در مجموعه گسترده خود تبدیل کرده است. همه اینها این انتظار را ایجاد می کند که کمک های زیادی باید برای جلوگیری از مسئله «مهاجرت نامنظم» گسترده از افغانستان به اتحادیه اروپا صورت گیرد.
اما این چنین نبوده است. اتحادیه اروپا همچنان در حال اجرای یک رژیم اخراج باهزینه بالا است. از زمان ایجاد سند راهکارمشترک پیرامون مسایل مهاجرت (JWF) در سال 2016 ، دولت های اروپایی هزینه اخراج ده ها هزار پناهجوی افغان را متحمل شده اند.
ارزیابی وضعیت همه چیز را مشخص می کند. اخراج از کشور معضل مهاجرت افغانستان برای اتحادیه اروپا و همچنین تأثیر فشار بر مهاجرت را که وضعیت امنیتی افغانستان برای افغان ها ایجاد می کند، کاهش نداده است. با توجه به شوک های چند دهه ای مداخله نظامی غرب با هدایت آمریکا و در محاصره بزرگ کمک های خارجی، که بیشتر آن از اتحادیه اروپا تشکیل شده است، افغانستان هنوز هم یک وضعیت امنیتی نامناسبی است، و اوضاع می تواند با اوج گرفتن اخراج ها بدتر شود. از سال 2015، زمانی که بحران مهاجرت اروپا به گسترش یافت و تا سال 2020 ادامه یافت، افغانستان بیش از 10،000 تلفات غیرنظامی را برای هر سال متوالی گزارش کرد. در سه ماهه اول سال 2021 ، بیش از 1700 تلفات غیرنظامی در کشور ثبت شده است.
یکی از وظایف اصلی نیروهای خارجی پس از سرنگونی طالبان در سال 2001 میلادی شکل دهی به ساختار امنیتی دولت نوپای افغانستان و تقویت نیروهای افغان برای مقابله با چالش های امنیتی در این کشور در دوران پس از خروج نظامیان آمریکا و متحدان این کشور بود. امری که قرار بود زمینه را نیز برای خروج نیروهای خارجی فراهم کند. اما این امر محقق نشد.
یکی از تاثیرات احتمالی افزایش بی ثباتی در افغانستان یا حتی فروپاشی دولت این کشور در برابر گسترش نفوذ طالبان می تواند افزایش میزان مهاجرت از افغانستان باشد و قاره اروپا به احتمال زیاد یکی از مقصدهای اصلی پناهجویان در این وضعیت خواهد بود.
تاکنون حدود دو میلیون و 500 هزار نفر از شهروندان افغانستان به امید امنیت بیشتر و آینده ای بهتر از کشورشان به قاره اروپا مهاجرت کرده اند. «جیمی شی» سخنگوی پیشین ناتو بر این باور است که افزایش ناآرامی ها در افغانستان می تواند منجر به مهاجرت تعداد بیشتری از شهروندان افغان شود.
او که اکنون در اندیشکده «چاتم هاوس» مستقر در لندن مشغول به کار شده است، گفت: «احتمالا اگر طالبان قدرت را به دست گیرد تعداد زیادی از افغان ها مایل به زندگی تحت سلطه این گروه نخواهند بود. از دیدگاه اروپایی این یک نگرانی جدی محسوب می شود.»
جیمی شی ضمن اشاره به جا به جایی چهار میلیون نفر از جمعیت 36 میلیون نفری افغانستان تاکید می کند که تنها جنگ منجر به مهاجرت افغان ها نشده است. وی اظهار داشت: «اروپا از حدود یک دهه پیش شاهد افزایش شمار مهاجران افغان بود. بسیاری از آنها از مناقشه نظامی گریخته بودند اما بسیاری از آنها نیز به دلایل اقتصادی مهاجرت را انتخاب کردند زیرا نرخ بیکاری در افغانستان بنا به آمار بانک جهانی 25 درصد است. میزان فقر نیز از 36 درصد به 47 درصد افزایش یافته است.»
موضوع مهاجرت تنها یکی از دغدغه های احتمالی اروپا پس از خروج نیروهای ناتو از افغانستان خواهد بود. یکی دیگر از چالش های پیش رو برای اتحادیه اروپا تعیین راه و روشی برای ادامه حمایت از افغانستان پس از خروج نیروها است.
وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا روز دوشنبه گذشته در بروکسل درباره نحوه حمایت از دولت افغانستان پس از خروج نیروهای ناتو گفت و گو کردند.
با این حال ساز و کار چنین حمایتی همچنان تحت بررسی قرار دارد.
«نیک رنولدز» تحلیلگر و کارشناس جنگ افزارهای زمینی در اندیشکده «آر یو اس آی» در لندن نیز معتقد است که حمایت ها از افغانستان می تواند به شکل آموزش بخش خاصی از نیروهای امنیتی افغانستان مانند پرسنل نیروی هوایی در خارج از کشور ادامه پیدا کند.
«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز پنجشنبه گذشته گفت که پس از تصمیم آمریکا «ما باید با شرایطی که پیش خواهد آمد روبرو شویم.»
عالی ترین مقام دیپلماتیک اتحادیه اروپا افزود: «خشونت در افغانستان در حال افزایش است و این واضح است که اتحادیه اروپا نمی تواند وقتی آمریکا از افغانستان خارج شد باقی بماند.»
او در همین راستا خواستار «اتخاذ تصمیم هایی مثبت برای رویارویی با واقعیت» از سوی کشورهای اروپایی شد.
در نهایت باید گفت تمرکز زیاد بر اخراج ها نمی تواند به بهای تلاش های دیپلماتیک اتحادیه اروپا برای برقراری صلح در این کشور باشد، اما این نظارت خطرناکی است که انجام می شود. اکنون به خصوص به دیپلماسی احتیاج است.
توافق نامه های اتحادیه اروپا با افغانستان در زمینه کنترل مرزها کار دیپلماسی را بسیار دشوارتر می کند و توانایی طالبان برای دور شدن از مذاکرات را آسان تر می کند، و دز نتیجه باعث ایجاد رادیکالیزاسیون و بی ثباتی متفاوتی می شود که دوباره کشور را درگیر جنگ داخلی مخرب می کند. بر این اساس، بسیاری از افغان ها احساس کرده اند که خطرات ناشی از تبدیل شدن به «مهاجران بی قاعده» بر ماندن در کشوری که کمین خطرات بیشتری دارد ترجیح دارد. هیچ استدلالی بر این مهاجرت در کشوری با طالبان درحال ظهور با وجود فضایی برای القاعده و داعش سنگینی نخواهد کرد. اگر بروکسل به رسیدگی به اثرات و نه علت این بحران ادامه دهد، بحران مهاجرت افغانستان تشدید خواهد شد.
