ترکیه عضو ناتو و از متحدان سنتی آمریکا از جنگ سرد تاکنون بوده است. پیشینیان بایدن به دلیل آن که نمی‌خواستند آزردگی خاطر آنکارا را رقم بزنند، هرگز از لفظ «نسل کشی» برای این رویداد استفاده نکردند.
به گزارش جماران، «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا شنبه به مناسبت یکصد و ششمین سالروز یادبود قربانیان کشتار ارامنه در جنگ جهانی اول به وسیله امپراتوری عثمانی، این واقعه را «نسل کشی» نامید.
در پی این اقدام، وزارت خارجه ترکیه با فراخواندن سفیر آمریکا اعتراض خود را اعلام کرد.
پیش از این حدود 30 کشور جهان، از جمله آلمان و فرانسه از کوچ اجباری و کشتار صدها هزار ارمنی در خاک عثمانی حین جنگ جهانی اول به عنوان نسل کشی نام برده اند.
ترکیه با رد نسل کشی می گوید این افراد قربانیان جنگ داخلی بوده اند و تعداد بیشتری از مسلمانان به دست شبه نظامیان ارمنی که متحد روسیه تزاری بودند، کشته شده اند.
به کارگیری واژه نسل کشی از سوی جو بایدن در حالی رخ داده که روابط آنکارا و واشنگتن دچار تنش است.
حال رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه می خواهد پس از آنکه رئیس جمهور آمریکا نسل کشی ارامنه را در امپراتوری عثمانی به رسمیت شناخت، توافق نامه ترکیه را در مورد همکاری در زمینه دفاع و اقتصاد با آمریکا را به حالت تعویق در آورد.
در همین راستا اردوغان قصد دارد در جلسه کابینه به بررسی واکنش به سخنان بایدن بپردازد، از جمله اقدامات برنامه ریزی شده، تعلیق توافق نامه دو جانبه در زمینه همکاری دفاعی و اقتصادی است. این توافق نامه در یک زمان به آنکارا امکان می داد تا در جریان درگیری ها در سوریه و عراق با واشنگتن همکاری کند.
پیمان دفاعی یکی از مهم ترین اسناد دو کشور در زمینه همکاری نظامی است. طبق این توافق، آنکارا و واشنگتن داده های اطلاعاتی را مبادله می کنند، تمرینات مشترکی را انجام می دهند و همچنین دسترسی آمریکایی ها به پایگاه های هوایی ترکیه را فراهم می کنند.
سخنگوی دفتر ریاست جمهوری ترکیه گفت اظهارات جو بایدن درباره نسل‌کشی ارامنه در دوران عثمانی، «شنیع» است، و آنکارا به موقع خود به اشکال مختلف به آن پاسخ خواهد داد.
«ابراهیم کالین» سخنگو و مشاور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روز یکشنبه در مصاحبه با رویترز گفت: «در روزها و ماه های آینده به اشکال و طرق و درجات مختلف واکنش نشان خواهیم داد.»
سخنگوی اردوغان مشخص نکرد که آیا آنکارا دسترسی آمریکا به پایگاه هوایی اینجرلیک در جنوب ترکیه را محدود خواهد کرد یا اقدامات دیگری انجام خواهد داد. پایگاه اینجرلیک برای پشتیبانی از عملیات ائتلاف بین المللی ضد داعش در سوریه و عراق مورد استفاده نیروهای آمریکایی بوده است.
خود رئیس جمهور ترکیه هم گفته است که اظهارات جو بایدن در خصوص نسل کشی خواندن کشتار ارامنه در دوران امپراتوری عتمانی را بسیار ناراحت کننده خواند.
اردوغان در گفت و گوی تلویزیونی در ترکیه با اشاره به اینکه که در طول جنگ جهانی اول در امپراتوری عثمانی، «گروه های ارمنی مردم بی گناه را کشتند» گفت: بایدن در رابطه با وقایعی که بیش از یک قرن پیش رخ داده است، عبارتی غیرمنصفانه و فاقد بنیان تاریخی استفاده کرده است. ما از این موضوع بسیار ناراحت هستیم. این موضوعات را باید به مورخان سپرد، نه سیاستمداران. اما از طرف مقابل پاسخی وجود ندارد. غرب در مورد مسئله ارامنه و نسبت به سازمان های تروریستی ریاکاری می کند.
رئیس جمهور ترکیه گفت که این اظهارات با تکیه بر اسنادی مطرح شده است که بیش از یک میلیون نسخه از آنها در بایگانی های ترکیه نگهداری می شود.
وی افزود: بایدن به چه چیزی استناد می کند، من نمی دانم. اگر چنین بایگانی هایی در آمریکا یا اروپا وجود دارد، آیا آنها آماده اعلام و ایجاد دسترسی به آنها هستند؟ ما آماده هستیم. بیایید و بررسی کنید.
سال ها است که به دلیل شرایط سیاسی موجود فیما بین آمریکا و ترکیه و نیاز آمریکا به ترکیه در ناتو، آمریکا از به رسمیت شناختن کشتار ارامنه توسط عثمانی ها خودداری می کرد.
ترکیه عضو ائتلاف نظامی ناتو و از متحدان سنتی آمریکا از جنگ سرد تاکنون بوده است. پیشینیان بایدن به دلیل آن که نمی‌خواستند آزردگی خاطر آنکارا را رقم بزنند، هرگز از لفظ «نسل کشی» برای این رویداد استفاده نکردند. «دونالد ترامپ» سلف بایدن حتی فعالانه کوشید جلو به رسمیت شناختن «نسل کشی» ارمنی ها در کنگره آمریکا را بگیرد. «باراک اوباما» نیز در طول 8 سال زمامداری خود، به رغم تقاضای بسیاری از نزدیکانش، هرگز از این لفظ استفاده نکرد و در عوض از آن رویداد با لفظ ارمنی «مِتز یگِرن» (شر بزرگ) نام برد.
اما چند روز پیش بایدن این شرایط را به هم زد و از کشتار ارامنه به عنوان قتل عام نام برد.
البته ظاهرا قبل از سخنرانی‌اش بایدن در تماسی تلفنی با اردوغان وی را در جریان قصد خود قرار داده بود و ترک ها شوکه نشده بودند به این دلیل هم واکنش آنها آن گونه که تصور می شد خیلی هم تند نبود، ولی به هر حال بر کسی پوشیده نیست که دولت ترکیه قطعا از این جریان بسیار ناراحت شده است.
مدتی قبل هم آمریکا رسما به بزرگترین متحد خود در ناتو اعلام کرد که از برنامه دریافت هواپیماهای جنگنده F-35 خارج شده است.
برخی از افرادی که امروزه در ساختار حکومتی آمریکا و کشورهای اروپایی حضور دارند باور دارند ترکیه از حضور خود در ناتو امتیازات زیادی دریافت کرده و بیش از اینکه ناتو از حضور ترکیه بهره ببرد این ترکیه است که از ناتو سوء استفاده کرده است.
امروزه هم مشاهده می کنیم برخی کشورهای اروپای شرقی درب دروازه های ناتو و اتحادیه اروپا را می زنند تا آویزان آنها شوند و علاوه بر بهره برداری از امتیاز های اقتصادی، از امتیاز عضویت در ناتو برای مقابله با روسیه بهره ببرند.
کشورهایی که هنوز بسیاری از شهروندانشان زبان روسی زبان اصلی آنها است و حتی خانه هایی که سرپناه آنها به حساب می آید توسط روسیه ساخته شده است.
بدیهی است کشورهای اروپای غربی و آمریکا هم متوجه هستند که اینها تلاش دارند به قول معروف آویزان آنها شوند و به همان نسبت که قدردان کمک های شوروی سابق بودند در آینده قدردان آنها خواهند بود.
زمانی که ترامپ بحث هزینه های سربار این کشورها بر ناتو را مطرح می کرد برخی از او انتقاد می کردند اما مشخص است این بحث در درون ساختار حاکمیتی آمریکا امروزه بسیار مطرح است.
آنها در حال سبک و سنگین کردن هستند که خوب فایده ائتلاف آنها با دیگر کشورها چه از نظر نظامی و چه از نظر سیاسی چیست.
پس از جنگ جهانی دوم کشورها به دو بلوک شرق و غرب تقسیم شدند و خوب آمریکا هزینه های بلوک غرب را گردن گرفت و شوروی هزینه های بلوک شرق را.
در حالی که کشورهای اروپای غربی پس از مدتی تلاش کردند روی پای خود بایستند برخی کشورهای اروپای شرقی به تن پروری عادت کردند و همه هزینه های خود را گردن شوروی سابق انداختند.
به هر صورت روس ها سر بزنگاه متوجه شدند که ادامه این روند می تواند چه هزینه های نابود کننده برایشان داشته باشد ولی ظاهرا آمریکایی ها دیر متوجه ماجرا شدند.
امروز برخی به اصطلاح متحدین آمریکا هستند که سربار آمریکا می باشند و همه هزینه هایشان بر دوش آمریکا است اما به دنبال پیاده کردن سیاست های خود هستند.
مخصوصا در دوران حکومت ترامپ این ماجرا شدت گرفت و دیدیم برخی که بقایشان در گروی حمایت آمریکا است هم به این جریان پیوستند و حتی برای آمریکا شاخ و شانه هم کشیدند.
سیاست مداران کهنه کار آمریکایی هم همه این رفتار ها را شاهد بودند و منتظر وقت مناسب برای پاسخ دادن به آنها بودند که ظاهرا با رسیدن بایدن به کاخ سفید وقت آن رسیده است.
این جریان با عربستان سعودی و رژیم اسرائیل شروع شد و امروز نوبت برخورد با ترکیه رسیده اما به این معنا نیست که ترکیه در قعر جدول است. ظاهرا بایدن با زدن بزرگتر ها شروع کردن تا کوچک ها حساب کار دستشان بیاید.
طی چند سال اخیر ترکیه بسیاری اقدامات چه در آسیای میانه و چه در شرق دریای مدیترانه و شرق اروپا و چه در خاورمیانه وشمال آفریقا انجام داده که با سیاست های کلی آمریکا همخوانی ندارد.
آمریکایی ها عموما تابع می خواهند نه شریک و اینکه ترکیه یا عربستان و یا رژیم اسرائیل فکر کنند روزی می توانند به حدی برسند که خودشان روی آمریکایی ها تاثیر گذار باشد از نظر سیاست مداران کهنه کار آمریکایی به هیچ وجه قابل قبول نیست.
